داروهای ضد افسردگی چه هستند؟
داروهای ضد افسردگی، داروها و مکمل‌هایی هستند که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند. برخی از آنها نیز تست شده‌اند تا مشخص شود که می‌توانند به افراد در ترک سیگار کمک کنند یا خیر. دو مورد از این درمان‌ها - بوپروپیون (bupropion) (که گاهی به آن Zyban گفته می‌شود) و نورتریپتیلین (nortriptyline) - گاهی برای کمک به افراد در ترک سیگار تجویز می‌شوند.
چرا این مرور کاکرین را انجام دادیم؟
مصرف دخانیات برای سلامت افراد بسیار مضر است. ترک سیگار برای افراد سیگاری، بهترین کاری است که می‌توانند در جهت ارتقای سطح سلامت خود انجام دهند. هر چند ترک آن برای بسیاری از افراد دشوار است. ما می‌خواستیم بدانیم که استفاده از داروهای ضد افسردگی به افراد کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند یا خیر (به مدت شش ماه یا بیشتر)، و چه آسیب‌های احتمالی ممکن است ناشی از استفاده از این داروها باشد.
ما علاقه‌مند بودیم بدانیم که:
- چه تعداد از افراد به مدت حداقل شش ماه مصرف سیگار را ترک کردند؛ و
- چه تعداد از افراد دچار عوارض جانبی شدند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که به بررسی تاثیر استفاده از داروهای ضد افسردگی در کمک به افراد برای ترک سیگار پرداختند.
در پی یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای بودیم، که در آنها درمان‌ها به‌طور تصادفی به افراد شرکت‌کننده اختصاص یافتند. این نوع مطالعه معمولا معتبرترین شواهد را در مورد تاثیرات یک درمان ارائه می‌دهد. زمانی که مطالعات به بررسی شواهدی از آسیب‌های دارویی پرداختند، آنها را با هر طول مدتی وارد کردیم، اما برای ارزیابی اینکه افراد موفق به ترک سیگار شدند یا خیر، مطالعات می‌بایست حداقل شش ماه طول کشیده باشند.
آنچه که ما به دست آوردیم
این مرور شامل 124 مطالعه با 48,832 شرکت‌کننده است که به بررسی میزان مفید بودن و بی‌خطری داروهای ضد افسردگی مختلف در ترک سیگار پرداختند. بیشتر مطالعات روی بزرگسالانی که دخانیات مصرف کردند، با و بدون سابقه بیماری روانی، انجام شد. چهار مطالعه جوانان 12 تا 21 سال را انتخاب کردند. بیشتر شرکت‌کنندگان انگیزه ترک سیگار را داشتند.
نتایج مرور ما چه هستند؟
استفاده از داروی ضد افسردگی، بوپروپیون، در مقایسه با عدم استفاده از هیچ دارویی باعث می‌شود احتمال ترک موفقیت‌آمیز سیگار به 49% تا 72% برسد، که معادل است با ترک موفق سیگار به مدت شش ماه یا بیشتر در شش تا هشت نفر بیشتر از هر صد فردی که تلاش می‌کنند سیگار کشیدن را ترک کنند. شواهدی در دست است که نشان می‌دهد افرادی که از داروی ضد افسردگی نورتریپتیلین برای ترک سیگار استفاده می‌کنند، شانس موفقیت خود را بهبود می‌بخشند (48% تا 178% بیشتر).
بوپروپیون ممکن است عوارض جانبی جدی (مانند مرگ‌ومیر، بستری شدن در بیمارستان، یا حوادث تهدید کننده زندگی) را افزایش دهد. این تاثیرات ممکن است احتمال قطع مصرف دارو را در افراد بیشتر کنند. اطلاعات کافی برای گرفتن نتیجه‌گیری‌های روشن در مورد آسیب‌های ناشی از مصرف نورتریپتیلین در ترک سیگار وجود ندارد.
شواهد نشان می‌دهد که مصرف بوپروپیون همزمان با دیگر داروهای ترک سیگار - وارنیکلین (varenicline) (دارویی که گاهی به آن Champix یا Chantix گفته می‌شود و ضد افسردگی نیست) و درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy) ترکیبی (یک پچ به همراه نوع دیگر آن) - ممکن است شانس افراد را برای ترک سیگار در مقایسه با استفاده از درمان جایگزینی نیکوتین یا وارنیکلین به تنهایی بیشتر کند. با این حال، دسترسی به شواهد بیشتر ممکن است یافته‌های ما را تغییر دهد. شواهد نشان نمی‌دهد که استفاده از بوپروپیون به‌طور همزمان به عنوان یک شکل واحد از درمان جایگزینی نیکوتین مزیتی به همراه دارد یا خیر؛ برای مثال، پچ، آدامس، یا قرص مکیدنی به تنهایی. احتمال ترک سیگار در افراد هنگام استفاده از بوپروپیون در مقایسه با نورتریپتیلین بیشتر است، اما احتمال ترک با استفاده از وارنیکلین بیشتر از بوپروپیون است.
این نتایج تا چه میزان قابل اطمینان هستند؟
شواهدی با قطعیت بالا نشان دادند که بوپروپیون به افراد در ترک سیگار کمک می‌کند، بدان معنا که بعید است انجام پژوهش‌های بیشتر این نتیجه‌گیری را تغییر دهند. با این وجود، شواهدی با قطعیت بالا نیز نشان می‌دهند افرادی که از بوپروپیون استفاده می‌کنند، بیشتر از افراد تحت درمان با قرص بدون ماده فعال (دارونما (placebo)) یا عدم استفاده از دارو، احتمالا مصرف دارو را به دلیل بروز عوارض جانبی متوقف می‌کنند. سطح قطعیت شواهد برای دیگر سوالات کلیدی مورد بررسی، متوسط یا پائین بود. این بدان معنی است که یافته‌های آن سوالات ممکن است با انجام پژوهش‌های بیشتر تغییر کنند. در بیشتر موارد، به این دلیل است که مطالعات کافی وجود نداشته یا مطالعات بسیار کوچک بودند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور، مطالعه قبلی ما را به‌روز می‌کند. شواهد تا اپریل 2022 به‌روز است.
پیام‌های کلیدی
- بوپروپیون می‌تواند به افراد کمک کند تا سیگار را ترک کنند، اما ممکن است افراد را بیشتر در معرض عوارض جانبی جدی قرار دهد که می‌تواند موجب قطع مصرف آن یا رفتن به بیمارستان شود.
- هم‌چنین به نظر می‌رسد که نورتریپتیلین به افراد کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند، اما بوپروپیون ممکن است موثرتر باشد.
- بوپروپیون ممکن است به اندازه یک شکل واحد از درمان جایگزینی نیکوتین در کمک به افراد برای ترک سیگار مفید باشد، اما کمتر از درمان جایگزینی نیکوتین ترکیبی (یعنی یک پچ به علاوه شکل دیگری از آن) و وارنیکلین مفید است.
شواهدی با قطعیت بالا نشان می‌دهد که بوپروپیون می‌تواند به ترک طولانی‌مدت سیگار کمک کند. با این حال، این دارو ممکن است SAEها را افزایش دهد (شواهد با قطعیت متوسط در مقایسه با دارونما/ عدم دریافت درمان دارویی). شواهدی با قطعیت بالا نشان می‌دهد افراد درمان شده با بوپروپیون در مقایسه با دارونما یا عدم دریافت درمان دارویی، احتمال بیشتری داشت که درمان را قطع کنند. هم‌چنین به نظر می‌رسد که نورتریپتیلین تاثیر مفیدی بر نرخ ترک سیگار نسبت به دارونما داشته باشد، اگرچه بوپروپیون ممکن است موثرتر باشد. شواهدی نیز پیشنهاد می‌کند بوپروپیون ممکن است به اندازه یک شکل واحد از NRT در کمک به افراد برای ترک سیگار موفق باشد، اما کمتر از ترکیب NRT و وارنیکلین موثر است. در بیشتر موارد، کمبود داده‌ها، نتیجه‌گیری را در مورد آسیب‌ها و تحمل‌پذیری دارو دشوار کرد.
انجام مطالعات بیشتر در مورد بررسی اثربخشی بوپروپیون در برابر دارونما بعید است که تفسیر ما را از تاثیر آن تغییر دهند، و هیچ توجیه روشنی را برای دنبال کردن بوپروپیون در جهت ترک مصرف سیگار بیش از دیگر درمان‌های مجاز برای ترک سیگار، یعنی NRT و وارنیکلین، فراهم نمی‌کند. با این حال، مهم است که مطالعات آینده در مورد داروهای ضد افسردگی برای ترک سیگار، آسیب‌ها و تحمل‌پذیری آنها را اندازه‌گیری و گزارش کنند.
ویژگی‌‌ها و مکانیسم‌های دارویی ضد‐افسردگی‌ها متنوع هستند. با این حال، دلایل شایعی وجود دارد که چرا آنها ممکن است به افراد در ترک دخانیات کمک کنند: ترک نیکوتین می‌تواند در کوتاه‌‌مدت موجب خلق‌وخوی پائین شود و داروهای ضد افسردگی آن را تسکین می‌بخشد؛ برخی از داروهای ضد افسردگی ممکن است تاثیر خاصی بر مسیرهای عصبی یا گیرنده‌هایی داشته باشند که زمینه‌ساز اعتیاد به نیکوتین هستند.
ارزیابی شواهد مربوط به اثربخشی، آسیب‌ها، و تحمل‌پذیری داروهایی با ویژگی‌های ضد افسردگی در کمک به ترک طولانی‌مدت مصرف دخانیات در افراد سیگاری.
پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین را جست‌وجو کردیم، آخرین جست‌وجو در 29 اپریل 2022 انجام شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که افراد سیگاری را انتخاب کرده، و مصرف داروهای ضد افسردگی را با دارونما (placebo) یا عدم درمان دارویی، دارو درمانی جایگزین، یا استفاده از همان دارو به روشی دیگر، مقایسه کردند. کارآزمایی‌هایی را با دوره پیگیری کمتر از شش ماه از آنالیزهای اثربخشی دارو حذف کردیم. کارآزمایی‌هایی را با هر طول مدت پیگیری در آنالیزهای آسیب‌های مداخله وارد کردیم.
داده‌ها را استخراج کرده و با استفاده از روش‌های استاندارد کاکرین، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردیم.
معیار پیامد اولیه، ترک سیگار پس از حداقل شش ماه دوره پیگیری بود. از دقیق‌ترین تعریف موجود برای پرهیز (abstinence) از مصرف سیگار در هر کارآزمایی، و نرخ‌های معتبر بیوشیمیایی در صورت وجود، استفاده کردیم. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از بروز پیامدهای آسیب و تحمل‌پذیری، از جمله عوارض جانبی (AEs)، عوارض جانبی جدی (SAEs)؛ AEهای روانی، تشنج‌ها، مصرف بیش از حد، اقدام به خودکشی، مرگ‌ومیر در اثر خودکشی، مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، و خروج از کارآزمایی به دلیل درمان. در جایی که اقتضا می‌کرد، متاآنالیز را انجام دادیم.
در مجموع، 124 مطالعه (48,832 شرکت‌کننده) را در این مرور وارد کردیم، 10 مطالعه جدید به این نسخه به‌روز اضافه شدند. بیشتر مطالعات، بزرگسالانی را از سطح جامعه یا از کلینیک‌های ترک سیگار به کار گرفتند؛ چهار مطالعه بر نوجوانان (شرکت‌کنندگانی در سنین میان 12 و 21 سال) متمرکز شدند. تعداد 34 مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم؛ با این حال، محدود کردن آنالیزها فقط به مطالعاتی با خطر پائین یا نامشخص سوگیری، تفسیر بالینی نتایج را تغییر نداد.
شواهدی با قطعیت بالا وجود داشت مبنی بر اینکه بوپروپیون (bupropion) نرخ ترک سیگار را در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم درمان دارویی افزایش داد (RR: 1.60؛ 95% CI؛ 1.49 تا 1.72؛ I 2 = 16%؛ 50 مطالعه، 18,577 شرکت‌کننده). شواهدی با قطعیت متوسط به دست آمد مبنی بر اینکه ترکیبی از بوپروپیون و وارنیکلین (varenicline) ممکن است منجر به نرخ بهتر ترک سیگار نسبت به وارنیکلین به تنهایی شده باشد (RR: 1.21؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.55؛ I 2 = 15%؛ 3 مطالعه، 1057 شرکت‌کننده). با این حال، برای اثبات اینکه ترکیبی از بوپروپیون و درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) منجر به نرخ بهتر ترک سیگار نسبت به NRT به تنهایی شد، شواهد کافی وجود نداشت (RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.44؛ I 2 = 43%؛ 15 مطالعه، 4117 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین).
شواهدی با قطعیت متوسط وجود داشت مبنی بر اینکه شرکت‌کنندگانی که با بوپروپیون درمان شدند، نسبت به مواردی که دارونما مصرف کرده یا هیچ درمان دارویی نگرفتند، به احتمال بیشتری بروز SAEها را گزارش کردند. با این حال، نتایج غیر دقیق بودند و CI نیز هیچ تفاوتی را در بر نداشت (RR: 1.16؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.48؛ I 2 = 0%؛ 23 مطالعه، 10,958 شرکت‌کننده). نتایج هم‌چنین هنگام مقایسه SAEها میان افرادی که برای دریافت ترکیبی از بوپروپیون و NRT در برابر NRT به تنهایی (RR: 1.52؛ 95% CI؛ 0.26 تا 8.89؛ I 2 = 0%؛ 4 مطالعه، 657 شرکت‌کننده) و افرادی که برای دریافت بوپروپیون به همراه وارنیکلین در برابر وارنیکلین به تنهایی تصادفی‌سازی شدند (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 0.63 تا 2.42؛ I 2 = 0%؛ 5 مطالعه، 1268 شرکت‌کننده)، غیر دقیق بود. در هر دو مورد، قطعیت شواهد را در سطح پائین قضاوت کردیم.
شواهدی با قطعیت بالا نشان داد که بوپروپیون در مقایسه با دارونما یا عدم دریافت درمان دارویی باعث شد افراد بیشتری به دلیل بروز AEها کارآزمایی را ترک کنند (RR: 1.44؛ 95% CI؛ 1.27 تا 1.65؛ I 2 = 2%؛ 25 مطالعه، 12,346 شرکت‌کننده). با این حال، شواهد کافی وجود نداشت که نشان دهد ترکیب بوپروپیون با NRT در برابر NRT به تنهایی (RR: 1.67؛ 95% CI؛ 0.95 تا 2.92؛ I 2 = 0%؛ 3 مطالعه، 737 شرکت‌کننده) یا بوپروپیون با وارنیکلین در برابر وارنیکلین به تنهایی (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.45 تا 1.45؛ I 2 = 0%؛ 4 مطالعه، 1230 شرکت‌کننده) بر تعداد افرادی که به دلیل درمان مطالعه را ترک کردند، تاثیر داشته‌اند. در هر دو مورد، عدم دقت قابل‌توجه بود (قطعیت شواهد را برای هر دو مقایسه، پائین ارزیابی کردیم).
بوپروپیون در مقایسه با وارنیکلین (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.67 تا 0.80؛ I 2 = 0%؛ 9 مطالعه، 7564 شرکت‌کننده)، و با NRT ترکیبی (RR: 0.74؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.98؛ I 2 = 0%؛ 2 مطالعه؛ 720 شرکت‌کننده) موجب نرخ کمتر ترک سیگار شد. با این حال، شواهد بارزی مبنی بر تفاوت در اثربخشی میان بوپروپیون و یک شکل واحد از NRT وجود نداشت (RR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.13؛ I 2 = 0%؛ 10 مطالعه، 7613 شرکت‌کننده). هم‌چنین شواهدی را یافتیم که نورتریپتیلین (nortriptyline) در مقایسه با دارونما به ترک سیگار کمک کرد (RR: 2.03؛ 95% CI؛ 1.48 تا 2.78؛ I 2 = 16%؛ 6 مطالعه، 975 شرکت‌کننده)، شواهدی نیز وجود داشت مبنی بر اینکه بوپروپیون منجر به نرخ‌های بهتر ترک سیگار نسبت به نورتریپتیلین شد (RR: 1.30؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.82؛ I 2 = 0%؛ 3 مطالعه، 417 شرکت‌کننده)، اگرچه این نتیجه در معرض عدم دقت بود.
یافته‌ها برای تعیین این موضوع که داروهای ضد افسردگی، در درجه اول بوپروپیون و نورتریپتیلین، مزیت ویژه‌ای برای افراد مبتلا به افسردگی قبلی یا فعلی دارند یا خیر، پراکنده و متناقض بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.