سوال مطالعه مروری: آیا استفاده از فرآورده‌های سورفاکتانت (surfactant) مشتق‌شده از منابع حیوانی در مقایسه با فرآورده‌های سورفاکتانت مصنوعی که حاوی پروتئین نیستند، منجر به بهبود پیامد در نوزادان در معرض خطر ابتلا یا مبتلا به سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome) می‌شوند؟
پیشینه: سورفاکتانت ریوی ماده‌ای است که با کاهش نیروی کشش سطحی، از کلاپس کیسه‌های هوا در ریه‌ها پیشگیری می‌کند. نوزادان تازه متولد شده مبتلا به سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome; RDS) دارای ریه‌های نابالغ بوده و اغلب فاقد سورفاکتانت ریوی هستند. فرآورده‌های سورفاکتانت‌های موجود در بازار (اعم از سورفاکتانت‌های مشتق‌شده از منابع حیوانی یا سورفاکتانت مصنوعی که ممکن است حاوی پروتئین باشد یا نباشد) را می‌توان برای این نوزادان تجویز کرد و ثابت شده که شدت RDS را کاهش داده و نرخ بقای نوزادان مبتلا به RDS را افزایش می‌دهد. با این حال، مشخص نیست که تفاوت‌های قابل‌توجهی در پیامد بالینی میان فرآورده‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی یا فرآورده‌های سورفاکتانت مصنوعی بدون پروتئین وجود دارد یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه: پانزده کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده معیارهای ورود ما را داشتند.
نتایج: این مرور از کارآزمایی‌ها، عصاره‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی را با سورفاکتانت‌های مصنوعی که حاوی پروتئین نیستند، مقایسه کرد و کاهش خطر پنوموتوراکس (pneumothorax) (وجود هوا در حفره ریه) و مرگ‌ومیر را در نوزادان دریافت‌کننده عصاره‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی نشان داد.
برخی شواهد حاکی از آن است که عصاره سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی در مقایسه با سورفاکتانت‌های مصنوعی که حاوی پروتئین نیستند، به پیامدهای بهتری در نوزادان مبتلا به سندرم زجر تنفسی منجر می‌شود.
هم عصاره سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی و هم عصاره سورفاکتانت مصنوعی بدون پروتئین در پیشگیری و درمان سندرم زجر تنفسی موثر هستند. کارآزمایی‌های مقایسه‌ای بهبود زودهنگام بیشتری را در نیاز به استفاده از ونتیلاتور، پنوموتوراکس کمتر، و مرگ‌ومیرهای کمتر مرتبط با درمان با عصاره سورفاکتانت مشتق‌شده حیوانی را نشان می‌دهند. سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی ممکن است با افزایش انتروکولیت نکروزان و خونریزی داخل-بطنی همراه باشد، اگرچه خونریزی‌های جدی‌تر (درجه 3 و 4) افزایش نیافتند. علی‌رغم این نگرانی‌ها، به نظر می‌رسد که عصاره‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی در مقایسه با سورفاکتانت‌های مصنوعی بدون پروتئین موجود، انتخاب مطلوب‌تری باشند.
طیف گسترده‌ای از فرآورده‌های سورفاکتانت (surfactant) از جمله سورفاکتانت‌های مصنوعی و سورفاکتانت‌های مشتق‌شده از منابع حیوانی ساخته و تست شده‌اند. اگرچه کارآزمایی‌های بالینی نشان داده‌اند که هم سورفاکتانت مصنوعی و هم فرآورده‌های مشتق‌شده از منابع حیوانی آن موثر هستند، مقایسه در مدل‌های حیوانی حاکی از آن بوده که ممکن است به دلیل محتوای پروتئینی سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی، آنها اثربخشی بیشتری داشته باشند.
هدف از انجام این مرور، مقایسه تاثیر سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی در مقابل فرآورده‌های سورفاکتانت مصنوعی بدون پروتئین در نوزادان نارس در معرض خطر ابتلا یا مبتلا به سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome; RDS) بود.
جست‌وجوهای انجام شده در پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) (سال 2014)؛ PubMed؛ CINAHL و EMBASE (1975 تا نوامبر 2014) به‌روز شدند. همه زبان‌ها گنجانده شدند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده که تجویز سورفاکتانت‌های مصنوعی بدون پروتئین را با تجویز عصاره‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی در نوزادان نارس در معرض خطر ابتلا یا مبتلا به سندرم زجر تنفسی مقایسه کردند، برای این مرور در نظر گرفته شدند.
جمع‌آوری و آنالیز داده‌ها مطابق با استانداردهای گروه مرور نوزادان در کاکرین انجام شد.
پانزده کارآزمایی معیارهای ورود را داشتند. متاآنالیز نشان داد که استفاده از سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی به جای سورفاکتانت مصنوعی بدون پروتئین منجر به کاهش قابل‌توجهی در خطر پنوموتوراکس (pneumothorax) [خطر نسبی (RR) معمول: 0.65؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.77؛ تفاوت خطر (RD) معمول: 0.04-؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.02-؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان تا دستیابی به یک منفعت (NNTB): 25؛ 11 مطالعه، 5356 نوزاد] و کاهش مرزی در خطر مورتالیتی (RR معمول: 0.89؛ 95% CI؛ 0.79 تا 0.99؛ RD معمول: 0.02-؛ 95% CI؛ 0.04- تا 0.00-؛ NNTB: 50؛ 13 مطالعه، 5413 نوزاد) شد.
سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی با افزایش خطر انتروكوليت نکروزان [RR معمول: 1.38؛ 95% CI؛ 1.08 تا 1.76؛ RD معمول: 0.02؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.04؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان تا بروز یک آسیب (NNTH): 50؛ 8 مطالعه، 3462 نوزاد] و افزایش مرزی در خطر خونریزی داخل-بطنی همراه بود (RR معمول: 1.07؛ 95% CI؛ 0.99 تا 1.15؛ RD معمول: 0.02؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.05؛ 10 مطالعه، 5045 نوزاد) اما خونریزی داخل-بطنی درجه 3 تا 4 افزایش نیافت (RR معمول: 1.08؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.27؛ RD معمول: 0.01؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.03؛ 9 مطالعه، 4241 نوزاد).
متاآنالیزها از کاهش مرزی در خطر دیسپلازی برونکوپولمونری یا مورتالیتی مرتبط با استفاده از فرآورده‌های سورفاکتانت مشتق‌شده از منابع حیوانی حمایت کردند (RR معمول: 0.95؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.00؛ RD معمول: 0.03-؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.00؛ 6 مطالعه، 3811 نوزاد). هیچ تفاوت مرتبط دیگری در پیامدها ذکر نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.