مانیتول (mannitol) یک محلول الکل قند است که گاهی در کاهش تورم مغز پس‌از آسیب سر موثر است. بااین‌حال، اثربخشی آن در درمان مداوم آسیب شدید سر هم‌چنان نامشخص است. شواهدی وجود دارد که مصرف بیش از حد مانیتول ممکن است مضر باشد، زیرا مانیتول از جریان خون به مغز منتقل می‌شود، که فشار داخل جمجمه را افزایش داده و تورم مغز را بدتر می‌کند. نویسندگان مرور متون علمی پزشکی را جست‌وجو کرده و چهار کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده را شناسایی کردند که مانیتول را با دیگر استراتژی‌های درمانی برای کاهش تورم مغز پس‌از آسیب سر مقایسه کردند. یک کارآزمایی درمان با مانیتول را با اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه (intracranial pressure) با «درمان استاندارد» (درمان بدون اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه) مقایسه کرد. یک کارآزمایی درمان با مانیتول را با درمان با پنتوباربیتال (pentobarbital) (یک داروی باربیتورات) مقایسه کرد. یک کارآزمایی درمان با مانیتول را با درمان با سالین هیپرتونیک (محلول نمک بسیار غلیظ) مقایسه کرد. یک کارآزمایی درمان با مانیتول را با درمان با دارونما (placebo) (یک محلول غیرفعال «ساختگی») پیش‌از رسیدن به بیمارستان (pre-hospital) مقایسه کرد. این مرور نشان داد که درمان با مانیتول در مقایسه با درمان با پنتوباربیتال برای افزایش فشار داخل جمجمه، احتمال مرگ‌ومیر را کاهش داد. در مقابل، درمان با مانیتول در مقایسه با درمان با سالین هیپرتونیک ممکن است احتمال مرگ‌ومیر را افزایش دهد. این مرور هم‌چنین زمانی که درمان مانیتول تحت هدایت اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه در مقایسه با «درمان استاندارد» انجام می‌شود، یک مزیت کوچک را از آن پیدا کرد. در این مرور داده‌های کافی در مورد اثربخشی تجویز مانیتول پیش‌از رسیدن به بیمارستان وجود ندارد.
درمان با مانیتول در مقایسه با درمان پنتوباربیتال برای افزایش ICP ممکن است تاثیر مفیدی بر مرگ‌ومیر داشته باشد، اما در مقایسه با سالین هیپرتونیک تاثیر مضری بر مرگ‌ومیر دارد. درمان مبتنی بر ICP در مقایسه با درمان هدایت‌شده توسط علائم عصبی و شاخص‌های فیزیولوژیکی، تاثیر مفید کمی را نشان می‌دهد. اطلاعات کافی در مورد اثربخشی تجویز مانیتول پیش‌از رسیدن بیمار به بیمارستان وجود ندارد.
گاهی مانیتول (mannitol) در معکوس کردن تورم حاد مغز موثر است، اما اثربخشی آن در مدیریت مداوم آسیب شدید سر هم‌چنان نامشخص است. شواهدی وجود دارد که مانیتول در دوزهای طولانی‌مدت، ممکن است از خون به مغز منتقل شود، که به افزایش فشار داخل جمجمه می‌انجامد.
ارزیابی تاثیرات رژیم‌های درمانی مختلف با مانیتول، مانیتول در مقایسه با دیگر عوامل کاهش‌دهنده فشار داخل جمجمه (ICP)، و تعیین کمّیت اثربخشی تجویز مانیتول در مراحل دیگر پس‌از آسیب تروماتیک مغزی حاد.
در پایگاه ثبت تخصصی گروه آسیب‌ها و صدمات در کاکرین، CENTRAL (کتابخانه کاکرین)؛ MEDLINE (OvidSP)؛ EMBASE (OvidSP)؛ ISI Web of Science (SCI-EXPANDED & CPCI-S) و PubMed به جست‌وجو پرداختیم. فهرست منابع کارآزمایی‌ها و مقالات مروری را بررسی کرده، و با نویسندگان کارآزمایی‌ها تماس گرفتیم. جست‌وجو در 20 اپریل 2009 به‌روز شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده از تجویز مانیتول، در بیماران مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک حاد با هر شدت. گروه مقایسه می‌توانست کنترل‌شده با دارونما (placebo)، عدم استفاده از دارو، دوز متفاوت، یا داروی متفاوت بوده باشد. کارآزمایی‌های متقاطع (cross-over) و کارآزمایی‌هایی را که مداخله بیش‌از هشت هفته پس‌از آسیب شروع شده بود، حذف کردیم.
ما به‌طور مستقل از هم کیفیت پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) را رتبه‌بندی کرده و داده‌ها را استخراج کردیم. خطرات نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) برای هر کارآزمایی براساس قصد درمان (intention to treat) محاسبه شدند.
چهار کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده واجد شرایط را شناسایی کردیم. یک کارآزمایی، درمان هدایت‌شده با ICP را با «مراقبت استاندارد» مقایسه کرد (RR برای مرگ‌ومیر: 0.83؛ 95% CI؛ 0.47 تا 1.46). یک کارآزمایی مانیتول را با پنتوباربیتال (pentobarbital) مقایسه کرد (RR برای مرگ‌ومیر: 0.85؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.38). یک کارآزمایی مانیتول را با سالین هیپرتونیک (hypertonic saline) مقایسه کرد (RR برای مرگ‌ومیر: 1.25؛ 95% CI؛ 0.47 تا 3.33). یک کارآزمایی اثربخشی تجویز مانیتول را پیش‌از رسیدن به بیمارستان در برابر دارونما آزمایش کرد (RR برای مرگ‌ومیر: 1.75؛ 95% CI؛ 0.48 تا 6.38).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.