شواهد کافی در مورد درمان وریدهای واریسی و ادم پا در دوران بارداری وجود ندارد.
وریدهای واریسی که گاهی واریس نامیده میشوند، زمانی اتفاق میافتند که دریچهای در دیواره رگهای خونی ضعیف شده و جریان خون متوقف میشود. این وضعیت بهنوبهخود منجر به بروز مشکلاتی در گردش خون در وریدها و در نتیجه منجر به ادم یا تورم میشود. سپس ورید متسع میشود، دیوارههای آن کشیده و آویزان میشود و به شکل یک بالون کوچک در نزدیکی سطح پوست درمیآید. وریدهای پاها بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرند، زیرا بر خلاف نیروی جاذبه عمل میکنند، اما فرج (دهانه واژن) یا رکتوم که منجر به هموروئید (piles) میشود نیز میتواند تحت تاثیر قرار گیرد. به نظر میرسد که بارداری خطر ابتلا را به وریدهای واریسی افزایش میدهد و باعث درد قابلتوجه، کرامپهای شبانه، بیحسی، سوزن سوزن شدن پاها میشود، پاها ممکن است احساس سنگینی، و درد داشته و ظاهر آنها نسبتا زشت شود. درمانهای وریدهای واریسی معمولا به سه گروه اصلی تقسیم میشوند: درمانهای دارویی، غیر-دارویی و جراحی. مرور مذکور هفت کارآزمایی را شناسایی کرد که 326 زن را در بر میگیرند. اگرچه شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که نشان میداد ظاهرا داروی روتوزید (rutoside) در کاهش نشانهها موثر است، مطالعه مذکور بسیار کوچکتر از آن بود که بتوان این موضوع را با اطمینان واقعی بیان کرد. به طور مشابه، داده کافی برای ارزیابی مزایا و مضرات رفلکسولوژی و غوطهوری در آب وجود نداشت، اما به نظر میرسد که امیدوارکننده باشند. به نظر نمیرسد جورابهای فشاری مزیتی داشته باشند. انجام پژوهشهای بیشتر در این زمینه مورد نیاز است.
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که نشان میدهد به نظر میرسد روتوزیدها به تسکین نشانههای وریدهای واریسی در اواخر دوره بارداری کمک میکنند. با این حال، این یافته بر اساس یک مطالعه (69 زن) است و اطلاعات کافی برای ارزیابی بیخطری آن در بارداری ارائه نشد. به نظر میرسد که رفلکسولوژی یا غوطهوری در آب به بهبود نشانهها در زنان مبتلا به ادم پا کمک میکند، اما باز هم این یافته بر اساس دو مطالعه کوچک (به ترتیب 43 و 32 زن) است.
فرض بر این است که بارداری یک عامل اصلی در افزایش بروز وریدهای واریسی در زنان است که به نوبه خود میتواند منجر به نارسایی وریدی و ادم پا شود. شایعترین نشانه وریدهای واریسی و ادم، درد شدید همچنین کرامپهای شبانه، بیحسی، و سوزن سوزن شدن است، پاها ممکن است سنگین، و دردناک شده و احتمالا حس ناخوشایندی داشته باشند. درمانهای وریدهای واریسی معمولا به سه گروه اصلی تقسیم میشوند: جراحی، درمانهای دارویی و غیر-دارویی. درمانهای ادم پا عمدتا به جای درمان شامل کاهش نشانه و استفاده از رویکردهای دارویی و غیر-دارویی است.
ارزیابی هر نوع مداخلهای که برای تسکین نشانههای مرتبط با وریدهای واریسی و ادم پا در بارداری استفاده میشود.
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (31 می 2015) و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی شده برای بررسی تاثیر درمان وریدهای واریسی یا ادم پا، یا هر دو، در دوران بارداری.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را از نظر معیارهای ورود و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده، دادهها را استخراج و دقت آنها را بررسی کردند.
هفت کارآزمایی (شامل 326 زن) را وارد مرور کردیم. کارآزماییها تا حد زیادی دارای خطر نامشخص برای سوگیری انتخاب، با خطر بالا برای سوگیری عملکرد و تشخیص بودند.
دو مطالعه، از نوع کارآزماییهای کنترل شده با دارونما (placebo) بودند. اولین مطالعه یک فلبوتونیک (phlebotonic) (روتوزید (rutoside)) را با دارونما (placebo) برای کاهش نشانههای وریدهای واریسی مقایسه کرد؛ مطالعه دوم اثربخشی تروکسروتین (troxerutin) را در مقایسه با دارونما بین 30 زن باردار در سه ماهه دوم بارداری مبتلا به واریس علامتدار ناحیه تناسلی (symptomatic vulvar varicosities) و نارسایی وریدی در اندام تحتانی مورد ارزیابی قرار داد. دادههای این مطالعه در قالب قابل استفاده نبودند، بنابراین در آنالیز گنجانده نشدند. دو کارآزمایی برای کاهش ادم پا، جورابهای فشاری را با استراحت در وضعیت خوابیده به پهلوی چپ یا رفلکسولوژی (reflexology) را با استراحت به مدت 15 دقیقه مقایسه کردند. یک کارآزمایی غوطهوری را در آب در وضعیت ایستاده به مدت 20 دقیقه با حالت نشسته بر صندلی با بالا بردن پاها به مدت 20 دقیقه مقایسه کرد. زنانی که در آب ایستادند، اجازه داشتند در جای خود بایستند یا راه بروند. یک کارآزمایی 20 دقیقه ماساژ روزانه پا را برای پنج روز متوالی و مراقبتهای معمول پرهناتال را در برابر مراقبتهای معمول پرهناتال مقایسه کرد. کارآزمایی نهایی سه گروه درمانی را برای درمان ادم پا در دوران بارداری مقایسه کرد. گروه اول برای استراحت در تختخواب به حالت خوابیده به پشت و پهلو در دمای اتاق اختصاص داده شدند، از زنان گروه دوم خواسته شد تا در وان تا عمق کمر با دمای 0.5 ± 32 درجه سانتیگراد با پاهای افقی بنشینند و گروه سوم شامل زنانی بود که به صورت تصادفیسازی شده برای نشستن در آب تا عمق شانه در دمای 0.5 ± 32 درجه سانتیگراد با پاهای خوابیده به سمت پائین انتخاب شدند. این مطالعه را در آنالیز وارد نکردیم زیرا پیامدهای گزارش شده در مقاله، پیامدهای از پیش مشخص شده این مرور نبودند.
قصد داشتیم که از روشهای درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی پیامدها برای دو مقایسه مختلف و تعیین رتبهبندی کیفیت آنها استفاده کنیم. با این حال، فقط دو مورد از هر سه پیامد برای یک مقایسه گزارش شده و توانستیم آنها را ارزیابی کنیم. شواهد حاصل از یک کارآزمایی (روتوزید در برابر دارونما) برای پیامدهای کاهش نشانهها و بروز عوارض مرتبط با وریدهای واریسی و ادم، با کیفیت متوسط ارزیابی شد.
روتوزید در برابر دارونما
یک کارآزمایی شامل 69 زن، گزارش داد که روتوزید بهطور قابلتوجهی نشانههای مرتبط با وریدهای واریسی را کاهش داد (خطر نسبی (RR): 1.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.11 تا 3.22؛ شواهد با کیفیت متوسط). بروز عوارض (ترومبوز ورید عمقی) بین دو گروه تفاوت معنیداری نداشت (خطر نسبی (RR): 0.17؛ 95% CI؛ 0.01 تا 3.49؛ شواهد با کیفیت متوسط). تفاوت معنیداری در عوارض جانبی وجود نداشت (RR: 1.30؛ 95% CI؛ 0.23 تا 7.28). درک زنان از درد در این کارآزمایی گزارش نشد.
فشردهسازی پنوماتیک متناوب خارجی در برابر استراحت
یک کارآزمایی، شامل 35 زن، که جورابهای فشاری را با استراحت مقایسه کرد، هیچ تفاوت معنیداری را در حجم ساق پا گزارش نکرد (تفاوت میانگین (MD): 258.80-؛ 95% CI؛ 566.91- تا 49.31).
رفلکسولوژی در برابر استراحت
کارآزمایی دیگری که شامل 55 زن بود، رفلکسولوژی را با استراحت مقایسه کرد. رفلکسولوژی بهطور قابلتوجهی نشانههای مرتبط با ادم را کاهش داد (کاهش نشانهها: RR: 9.09؛ 95% CI؛ 1.41 تا 58.54). نتایج همین مطالعه به سمت رضایت و قابلیت پذیرش درمان با مداخله گرایش داشت (RR: 6.00؛ 95% CI؛ 0.92 تا 39.11).
غوطهوری در آب در برابر بالا بردن پا
شواهدی از یک کارآزمایی، شامل 32 زن، وجود داشت که نشان میداد غوطهوری در آب به مدت 20 دقیقه در استخر شنا، حجم پا را کاهش میدهد (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.22 تا 0.83).
ماساژ پا در برابر مراقبت روتین
یک کارآزمایی شامل 80 زن، که ماساژ پا را با مراقبتهای روتین مقایسه کرد، هیچ تفاوت معنیداری را در اندازه دور ساق پا گزارش نکرد (MD: -0.11؛ 95% CI؛ 1.02- تا 0.80).
پیامدهای اولیه یا ثانویه دیگری در کارآزماییها گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.