کاهش حاد جریان خون به اندام میتواند ناشی از انسداد یک لخته خون در شریان یا پیوند عروقی باشد. این وضعیت، که به عنوان انسداد شریان محیطی شناخته میشود، اگر به موقع درمان نشود، میتواند منجر به قطع عضو یا تهدید کننده زندگی شود. تزریق داروهای حلکننده لخته میتواند جریان خون را با حل کردن لخته (ترومبولیز) بازیابی کند. این مرور شواهدی را از پنج کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده، شامل 687 بیمار، به دست آورد که تزریق موضعی دارو در شریان آسیبدیده موثرتر از تزریق در ورید است، و همچنین با خطر کمتر خونریزی ناخواسته همراه است. هیچ داروی خاصی در پیشگیری از آمپوتاسیون اندام یا مرگومیر موثرتر از دیگری نبود. داروهای مورد بررسی عبارت بودند از استرپتوکیناز، اوروکیناز، فعالکننده پلاسمینوژن بافتی نوترکیب و پرو-اوروکیناز. برای تایید این یافتهها، انجام پژوهشهای بیشتر ضروری است. تمام یافتههای این مرور از مطالعات کوچکی حاصل شدند که افراد مبتلا به ایسکمی شریانی محیطی را با شدت متفاوت بررسی کردند.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد rt-PA داخل شریانی نسبت به استرپتوکیناز داخل شریانی یا rt-PA داخل وریدی در بهبود باز ماندن عروق در افراد مبتلا به انسداد شریان محیطی موثرتر است. هیچ شواهدی به دست نیامد مبنی بر اینکه rt-PA برای بیماران مبتلا به انسداد شریان محیطی موثرتر از اوروکیناز بود و برخی شواهد حاکی از آن بودند که بسته به رژیم درمانی، لیز اولیه ممکن است با rt-PA سریعتر باشد. بروز عوارض هموراژیک با rt-PA از نظر آماری بهطور معنیداری بیشتر از دیگر رژیمهای درمانی نبود. با این حال، همه یافتهها از مطالعات کوچک به دست میآیند و کمبود کلی نتایج به این معنی است که نمیتوان نتیجهگیری روشنی گرفت.
ترومبولیز شریانی محیطی (peripheral arterial thrombolysis) در مدیریت ایسکمی شریانی محیطی استفاده میشود. استرپتوکیناز (streptokinase) در ابتدا مورد استفاده قرار گرفت اما نگرانیهای مربوط به بیخطری (safety) آن منجر به جستوجو برای یافتن عوامل دیگر شد. اوروکیناز (urokinase) و فعالکننده پلاسمینوژن بافتی نوترکیب (recombinant tissue plasminogen activator; rt-PA) بهطور فزایندهای به عنوان عوامل خط اول برای ترومبولیز شریانی محیطی شناخته شدهاند. مزایای بالقوه این عوامل شامل کاهش خطر، اثربخشی بیشتر و پاسخ سریعتر است. اخیرا داروهایی مانند پرو-اوروکیناز (pro-urokinase)، استافیلوکیناز نوترکیب (recombinant staphylokinase) و آلفیمپراز (alfimperase) معرفی شدهاند. این یک نسخه بهروز شده از مروری است که نخستینبار در سال 2010 منتشر شد.
تعیین اینکه کدام عوامل فیبرینولیتیک در مدیریت بالینی ایسکمی شریان محیطی موثرتر هستند.
برای این بهروزرسانی، هماهنگکننده جستوجوی کارآزماییها (Trials Search Co-ordinator TSC) در گروه بیماریهای عروق محیطی در کاکرین به جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی (آخرین جستوجو در مارچ 2013) و CENTRAL (2013، شماره 3) برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) پرداخت که عوامل فیبرینولیتیک را در درمان شریانهای محیطی مقایسه کردند.
RCTهایی که عوامل فیبرینولیتیک را برای درمان انسداد شریان محیطی مقایسه کردند.
دادهها برای پیامدهای باز ماندن عروق، زمان لازم تا لیز (lysis)، نجات اندام، قطع عضو یا آمپوتاسیون، مرگومیر، عوارضی از جمله خونریزی شدید، سکته مغزی و آمبولیزاسیون دیستال، آنالیز شدند.
پنج RCT شامل 687 شرکتکننده با طیف وسیعی از اندیکاسیونهای بالینی وارد شدند. هیچ مطالعه جدیدی وارد این نسخه بهروزشده نشد. در یک مطالعه سه-جانبه، باز ماندن عروق با فعالکننده پلاسمینوژن بافتی نوترکیب (rt-PA) داخل شریانی بیشتر از استرپتوکیناز داخل شریانی (P < 0.04) یا rt-PA داخل وریدی (P < 0.01) رخ داد. در شرکتکنندگان دچار انسداد شریان محیطی، تفاوت آماری معنیداری در نجات اندام در 30 روز با اوروکیناز یا rt-PA وجود نداشت، اگرچه این امر ممکن است نشاندهنده حجم نمونه کوچک مطالعات باشد. بروز عوارض هموراژیک با رژیم فیبرینولیتیک متفاوت بود، اما تفاوت آماری معنیداری میان اوروکیناز داخل شریانی و rt-PA داخل شریانی دیده نشد. در مطالعه سه-جانبه، rt-PA داخل وریدی و استرپتوکیناز داخل شریانی با خطر بسیار بالاتری از عوارض خونریزیدهنده نسبت به rt-PA داخل شریانی همراه بود (P < 0.05).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.