در این مطالعه مروری چه چیزی مورد بررسی قرار گرفت؟
تب تیفوئید یک عفونت باکتریایی است که عمدتا در میان کودکان و نوجوانان آسیای جنوبی و شرق آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین، و کارائیب یافت می‌شود. تب تیفوئید از طریق مواد غذایی، نوشیدنی، یا آب آلوده منتشر می‌شود. معمولا در ابتدا از طریق تب، سردرد، و نشانه‌های شکمی شناخته می‌شود، اگرچه ممکن است نشانه‌های غیرخاص دیگری نیز وجود داشته باشد. عفونت همچنین گاهی باعث گیجی یا روان‌پریشی می‌شود. در مراحل دیگر عفونت، پرفوراسیون (سوراخ شدن) روده یا خونریزی عمده روده‌ای ممکن است رخ دهد. درمان به‌طور معمول شامل آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود، اما مشکلات مربوط به باکتری‌های مقاوم به دارو گزارش شده است. مراعات اصول بهداشتی و بهداشت مواد غذایی اقدامات مهم کنترل کننده هستند. با این حال، این‌ها با پیشرفت اجتماعی‌اقتصادی همراه هستند که روند پیشرفت در اکثر مناطق آسیب‌دیده آهسته است. بنابراین واکسیناسیون یک راه موثر برای پیشگیری از این بیماری است.
نتایج اصلی چه هستند؟
ما 18 کارآزمایی مرتبط را یافتیم که چهار واکسن را ارزیابی کردند: 9 کارآزمایی فقط اثربخشی واکسن را گزارش کردند، 4 کارآزمایی اثربخشی و اثرات جانبی را گزارش کردند، و 5 کارآزمایی فقط اثرات جانبی را گزارش کردند (ما نتوانستیم یک کارآزمایی اضافی مربوط به عوارض جانبی را که معیارهای ورود را داشت، تجزیه‌وتحلیل کنیم، چرا که اطلاعات کافی را ارائه نکرد). دو واکسن اصلی که در حال حاضر مجوز استفاده دارند، Ty21a و Vi پلی‌ساکارید، در کاهش تب تیفوئید در بزرگسالان و کودکان بالای دو سال در کشورهای اندمیک مؤثر بودند؛ عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، و تب نادر بودند. واکسن‌های دیگر مانند واکسن‌های Vi جدید، اصلاح شده، کونژوگه به نام Vi-rEPA و Vi-TT، در حال توسعه هستند. این واکسن‌ها می‌توانند برای نوزادان تجویز شوند، از آنجایی که نوزادان احتمالا در معرض خطر بالاتری برای عفونت قرار دارند، مفید خواهد بود، اگر چه شواهد بیشتری برای این واکسن همچنان مورد نیاز است.
این مرور تا چه تاریخی به‌روز است؟
مطالعاتی را که تا 14 فوریه 2018 منتشر شدند، جست‌وجو کردیم.
واکسن Ty21a و Vi پلی‌ساکارید مجاز در بزرگسالان و کودکان بالای دو سال در کشورهای اندمیک موثر هستند. واکسن Vi-rEPA به همان اندازه موثر است، اگر چه فقط داده‌های مربوط به کودکان در دسترس است. واکسن جدید Vi-TT؛ (PedaTyph) نیاز به ارزیابی بیشتری دارند تا بتوان تعیین کرد که آیا در برابر تب تیفوئید محافظت می‌کند یا خیر. در زمان نوشتن مرور، فقط داده‌های مربوط به اثربخشی به دست آمده از شرایط چالش انسانی در بزرگسالان در واکسن Vi-TT؛ (Tybar) وجود داشت، که به وضوح کارآزمایی‌های در حال انجام را برای ارزیابی اثربخشی واکسن توجیه می‌کرد.
تب تیفوئید و تب پاراتیفوئید همچنان یک عامل مهم برای بیماری و مرگ‌ومیر، به ویژه بین کودکان و نوجوانان آسیای جنوب مرکزی و جنوب شرقی آسیا، هستند. دو واکسن تیفوئید به‌طور گسترده‌ای در دسترس هستند: Ty21a (خوراکی) وVi پلی‌ساکارید (تزریقی). واکسن‌های جدیدتر کونژوگه تیفوئید در مراحل مختلف توسعه و استفاده قرار دارند. سازمان جهانی بهداشت به تازگی یک واکسن کونژوگه توکسوئید کزاز Vi؛ (Vi tetanus toxoid; Vi-TT)، Typbar-TCV، را به عنوان یک واکسن ترجیحی برای همه سنین توصیه کرده است.
ارزیابی اثرات واکسن‌ها برای پیشگیری از تب تیفوئید.
در فوریه 2018، پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ LILACS، وmRCT را جست‌وجو کردیم. ما همچنین فهرست منابع همه کارآزمایی‌های انتخاب شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را انتخاب کردیم که به مقایسه واکسن‌های تب تیفوئید با سایر واکسن‌های تب تیفوئید یا یک عامل غیرفعال (دارونما (placebo) یا واکسن برای بیماری‌های مختلف) در بزرگسالان و کودکان پرداختند. مطالعات مربوط به چالش انسانی، مناسب نبودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم معیارهای ورود را اعمال کرده و داده‌ها را استخراج کردند، و قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردند. ما اثربخشی واکسن را در هر سال از پیگیری و اثربخشی تجمعی سه ساله را از لحاظ نوع و دوز واکسن طبقه‌بندی کردیم. پیامد ذکر شده تب تیفوئید بود، که به صورت ایزوله کردن سالمونلا انتریکا (Salmonella enterica) سرووار تیفی (serovar Typhi) در خون شناخته می‌شوند. ما خطرات نسبی (RR) و اثر بخشی (یک منهای RR به صورت درصد) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم.
در مجموع، 18 RCT به تجزیه‌وتحلیل کمّی (quantitative) این مرور کمک کردند: 13 مورد اثربخشی را ارزیابی کردند (Ty21a؛ 5 کارآزمایی؛ Vi پلی‌ساکارید: 6 کارآزمایی؛ Vi-rEPA: 1 کارآزمایی؛ Vi-TT: 1 کارآزمایی)، و 9 مورد عوارض جانبی را گزارش کردند. تمام کارآزمایی‌ها به جز یک مورد، در کشورهای اندمیک تیفوئید انجام شدند. اطلاعاتی در مورد واکسیناسیون در بزرگسالان بالای 55 سال، زنان باردار، یا مسافران وجود نداشت. فقط یک کارآزمایی داده‌های مربوط به کودکان زیر دو سال را انتخاب کرد.
واکسن Ty21a (واکسن خوراکی، سه دوز)
یک برنامه سه-دوزی با واکسن Ty21a احتمالا طی سه سال نخست پس از واکسیناسیون تقریبا از نیمی از موارد تیفوئید پیشگیری می‌کند (اثربخشی تجمعی 2.5 تا 3 سال: 50% ؛ 95% CI؛ 35% تا 61%؛ 4 کارآزمایی؛ 235,239 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این اطلاعات شامل بیماران 3 تا 44 ساله می‌شود.
در مقایسه با دارونما، این واکسن احتمالا باعث استفراغ، اسهال، تهوع، یا درد شکمی (2 کارآزمایی؛ 2066 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، سردرد، یا بثورات (1 کارآزمایی؛ 1190 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) نمی‌شود؛ با این حال، تب (2 کارآزمایی؛ 2066 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) پس از واکسیناسیون احتمالا شایع‌تر است.
واکسن Vi پلی‌ساکارید (تزریقی، یک دوز)
یک تک دوز از واکسن Vi پلی‌ساکارید در سال اول پس از واکسیناسیون از حدود دو-سوم از موارد تیفوئید پیشگیری می‌کند (سال 1: 69% ؛ 95% CI؛ 63% تا 74%؛ 3 کارآزمایی؛ 99,979 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). در سال 2، نتایج کارآزمایی متغیرتر بود، و احتمالا این واکسن بین 45% تا 69% از موارد تیفوئید پیشگیری کرد (سال 2: 59% ؛ 95% CI؛ 45% تا 69%؛ 4 کارآزمایی؛ 194,969 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این داده‌ها شامل شرکت‌کنندگان 2 تا 55 ساله بودند. اثربخشی تجمعی سه-سال واکسن ممکن است حدود 55% باشد (95% CI؛ 30% تا 70%؛ 1 کارآزمایی؛ 11384 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). این داده‌ها از یک تک کارآزمایی انجام شده در آفریقای جنوبی در دهه 1980 و در شرکت‌کنندگان 5 تا 15 ساله به دست آمد.
در مقایسه با دارونما، این واکسن احتمالا میزان بروز تب (3 کارآزمایی؛ 132,261 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) یا آریتمی (3 کارآزمایی؛ 132,261 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) را افزایش نمی‌دهد؛ با این حال، تورم (3 کارآزمایی؛ 1767 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و درد در محل تزریق (1 کارآزمایی؛ 667 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) در گروه واکسن شایع‌تر بود.
واکسن Vi-rEPA (دو دوز)
تجویز دو دوز از واکسن Vi-rEPA احتمالا طی دو سال اول پس از واکسیناسیون از 50% تا 96% از موارد تیفوئید پیشگیری می‌کند (سال 1: 94% ؛ 95% CI؛ 75% تا 99%؛ سال 2: 87% ؛ 95% CI؛ 56% تا 96%؛ 1 کارآزمایی؛ 12,008 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این داده‌ها از یک تک کارآزمایی با کودکان دو تا پنج ساله انجام شده در ویتنام به دست آمد.
در مقایسه با دارونما، هر دو دوز اول و دوم این واکسن ابتلا را به تب افزایش دادند (1 کارآزمایی؛ 12,008 و 11,091 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و دوز دوم باعث بروز تورم در محل تزریق شد (یک کارآزمایی؛ 11,091 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت متوسط).
واکسن Vi-TT (دو دوز)
ما در مورد اثربخشی تجویز دو دوز Vi-TT؛ (PedaTyph) در مواردی از تیفوئید کودکان در سال اول پس از واکسیناسیون مطمئن نیستیم (1 سال: 94% ؛ 95% CI؛ 1-% تا 100%؛ 1 کارآزمایی؛ 1625 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). این داده‌ها از یک کارآزمایی تصادفی شده خوشه‌ای در کودکان شش ماهه تا 12 ساله و انجام شده در هند به دست آمد. برای تک دوز Vi-TT؛ (Typbar-TCV)، هیچ اثربخشی را از کارآزمایی‌هایی که به ارزیابی واکسن با مواجهه طبیعی پرداختند نیافتیم.
هیچ موردی از اثرات جانبی جدی در RCTهای مربوط به هر یک از واکسن‌های مورد مطالعه گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.