پیشینه
حدود 70% از افراد مبتلا به صرع می‌توانند با درمان دارویی ضد-صرع از تشنج رهایی یابند. 30% باقی‌مانده از این بیماران ممکن است به داروهای ضد-صرع پاسخ ندهند، و هم‌چنان دچار تشنج شوند. داروهای قدیمی‌تر باعث پیشگیری از تشنج در هر فردی نمی‌شوند، و با عوارض جانبی همراه هستند. داروهای جدید در تلاش برای درمان افرادی ایجاد شدند که به داروهای قدیمی‌تر پاسخ نمی‌دهند، و تلاش می‌کنند تا عوارض جانبی محدود شوند. داروهای جدیدتر ممکن است در کنار داروهای فعلی فرد بیمار، به عنوان درمان «مکمل یا افزودنی (add-on)» مصرف شوند.
نتایج کلیدی
جست‌وجوها در شش بانک اطلاعاتی، هشت کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (1636 شرکت‌کننده) را یافتند، که افزودن داروی ضد-صرع زونیسامید (zonisamide) را به یک یا چند داروی ضد-صرع، به مدت 12 هفته، در افراد مبتلا به صرع کانونی کنترل نشده، با دارونما (placebo) مقایسه کردند.
با در نظر گرفتن تمام شواهد به دست آمده از کارآزمایی‌ها، دریافتیم که در صورت اضافه شدن زونیسامید به درمان معمول افراد مبتلا به صرع کانونی، فراوانی دفعات تشنج در آنها کاهش یافت. شرکت‌کنندگان درمان شده با 300 میلی‌گرم تا 500 میلی‌گرم زونیسامید در روز، نسبت به افرادی که قرص‌های دارونما را به همراه درمان معمول خود دریافت کردند، دو برابر بیشتر احتمال داشت که با کاهش حداقل 50% در فراوانی دفعات تشنج خود مواجه شوند. با این حال، افزودن زونیسامید به درمان معمول آنها با افزایش عوارض جانبی، مانند مشکلات مربوط به هماهنگی (ataxia)، خواب‌آلودگی (somnolence)، آژیتاسیون، و بی‌اشتهایی (anorexia) همراه بود.
قطعیت شواهد
خطر سوگیری (bias) را در کارآزمایی‌های مجزا در سطح پائین ارزیابی کردیم، یا اطلاعات کافی را برای تصمیم‌گیری در مورد آنها در دسترس نداشتیم. پنج مورد از هشت مطالعه از شرکت‌های دارویی تولید کننده زونیسامید حمایت مالی دریافت کردند. قطعیت شواهد را برای پیامدهای اصلی، در سطح متوسط ارزیابی کردیم. انجام تحقیقات بیشتر ممکن است تاثیر مهمی بر اطمینان ما به تخمین اثرگذاری مداخله داشته باشد و احتمالا این تخمین را تغییر می‌دهند. انجام تحقیقات بیشتری با تمرکز بر بررسی پاسخ درمانی به دوزهای مختلف زونیسامید، مورد نیاز است.
شواهد تا سپتامبر 2019 به‌روز است.
هنگام استفاده از زونیسامید به عنوان درمان مکمل در افراد مبتلا به صرع کانونی کنترل نشده با یک یا چند داروی ضد-صرع همزمان، شواهدی با قطعیت متوسط نشان داد که زونیسامید در کاهش فراوانی تشنج‌ها تا حداقل 50% موفق‌تر از دارونما عمل کرد. ما قادر به شناسایی حداقل اثربخشی و حداکثر دوز قابل تحمل نبودیم. کارآزمایی‌های وارد شده یک فاز 18 هفته‌ای را برای حداکثر دوز ثابت بررسی کردند، بنابراین نتایج برای تایید دوره‌های طولانی‌تر اثربخشی در کنترل تشنج قابل استفاده نیستند. نتایج قابل تعمیم به مونوتراپی، یا به افراد مبتلا به سایر انواع تشنج یا سندرم‌های صرع نیستند.
اکثر افراد مبتلا به صرع پیش‌آگهی خوبی دارند، و تشنج‌های آنها با استفاده از یک عامل تکی ضد-صرع می‌تواند به خوبی کنترل شود، اما تا 30% از این افراد مبتلا به صرع مقاوم به درمان هستند، به‌خصوص افراد مبتلا به تشنج‌های کانونی. در این مرور، شواهد به دست آمده را از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCT) درباره زونیسامید (zonisamide) خلاصه کردیم، که به‌عنوان یک درمان مکمل برای صرع کانونی کنترل نشده با یک یا چند داروی ضد-صرع همزمان استفاده می‌شود.
این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که قبلا در سال 2018 منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری زونیسامید، زمانی که از آن به عنوان یک درمان مکمل برای افراد مبتلا به صرع کانونی غیر-قابل کنترل با یک یا چند داروی ضد-صرع همزمان استفاده می‌شود.
برای آخرین به‌روزرسانی، پایگاه ثبت مطالعات کاکرین (CRS Web) و MEDLINE Ovid را جست‌وجو کردیم (سپتامبر 2019). علاوه بر این، برای یافتن مطالعات در حال انجام یا منتشر نشده، با Eisai Limited (سازندگان و مجوزداران زونیسامید) و کارشناسان در این زمینه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، که در آنها زونیسامید افزودنی با دارونما (placebo) یا داروی ضد-صرع دیگر در افراد مبتلا به صرع کانونی و کنترل نشده با یک یا چند داروی ضد-صرع همزمان، مورد مقایسه قرار گرفت.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود انتخاب، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار «خطر سوگیری» کاکرین ارزیابی و قطعیت شواهد، را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بررسی کردند. پیامد اولیه کاهش حداقل 50% در کل فراوانی تشنج بود؛ پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: (1) تحمل‌پذیری؛ و (2) عوارض جانبی. از رویکرد قصد درمان (intention-to-treat) برای تجزیه‌و‌تحلیل‌های اولیه خود استفاده کردیم. خلاصه‌ای را از خطرات نسبی (RRs) برای هر پیامد تخمین زدیم. خلاصه‌ای را از تخمین‌های اثرات و قطعیت شواهد برای هر پیامد در جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» ارائه کردیم.
از زمان آخرین نسخه این مرور، هیچ مطالعه جدیدی را پیدا نکردیم. هشت مطالعه را (1636 شرکت‌کننده) از نسخه‌های قبلی این مرور وارد کردیم.
RR کلی با 95% فاصله اطمینان (CI) برای کاهش حداقل 50% در فراوانی تشنج برای 300 تا 500 میلی‌گرم زونیسامید در روز در مقایسه با دارونما معادل 1.90 (95% CI؛ 1.63 تا 2.22؛ 7 کارآزمایی؛ 1371 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) بود. RR برای کاهش 50% در فراوانی تشنج در مقایسه با دارونما برای هر دوزی از زونیسامید (100 میلی‌گرم تا 500 میلی‌گرم در روز)، 1.86 (95% CI؛ 1.60 تا 2.17؛ 7 کارآزمایی؛ 1429 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) گزارش شد. تعداد افراد مورد نیاز برای درمان برای به دست آوردن یک پیامد مفید بیشتر، شش (95% CI؛ 4.1 تا 6.8) بود. دو کارآزمایی شواهدی را از رابطه دوز-پاسخ برای این پیامد ارائه کردند. RR برای خروج از درمان برای 300 تا 500 میلی‌گرم زونیسامید در روز در مقایسه با دارونما برابر 1.59 (95% CI؛ 1.18 تا 2.13؛ 6 کارآزمایی؛ 1099 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و برای 100 تا 500 میلی‌گرم در روز برابر 1.44 (95% CI؛ 1.08 تا 1.93؛ 6 کارآزمایی؛ 1156 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) گزارش شد. تعداد افراد مورد نیاز برای درمان برای یک پیامد مضر اضافی 15 (95% CI؛ 9.3 تا 36.7) گزارش شد. عوارض جانبی زیر به احتمال زیاد با زونیسامید مرتبط بودند تا دارونما: آتاکسی (ataxia) (RR: 3.85؛ 99% CI؛ 1.36 تا 10.93؛ 4 کارآزمایی؛ 734 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، خواب‌آلودگی (somnolence) (RR: 1.52؛ 99% CI؛ 1.00 تا 2.31؛ 8 کارآزمایی؛ 1636 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، آژیتاسیون (agitation) (RR: 2.35؛ 99% CI؛ 1.05 تا 5.27؛ 4 کارآزمایی؛ 598 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و بی‌اشتهایی (anorexia) (RR: 2.74؛ 99% CI؛ 1.64 تا 4.60؛ 6 کارآزمایی؛ 1181 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
در طول هشت مطالعه، خطر سوگیری حوزه‌ها را جدا از دو مطالعه، که در معرض خطر بالای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) ارزیابی شدند، با خطر پائین یا نامشخص سوگیری رتبه‌بندی کردیم. پنج مورد از هشت مطالعه از شرکت‌های دارویی تولید کننده زونیسامید، حمایت مالی دریافت کردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.