تجویز زودهنگام انتخابی سورفاکتانت (surfactant) برای نوزادان تازه متولد شده تحت ونتیلاسیون کمکی که علائم اولیه سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome; RDS) را دارند، خطر آسیب کوتاهمدت و طولانیمدتتر ریه را کاهش میدهد.
سورفاکتانت ریوی مادهای است که با کاهش نیروی کشش سطحی، از کلاپس کیسههای هوا در ریهها پیشگیری میکند. این ماده اغلب در ریههای نوزادان تازه متولد شده مبتلا به RDS وجود ندارد. اثربخشی عصاره سورفاکتانت در افزایش نرخ بقا (survival) تایید شده است. سوال اصلی آن است که بهترین زمان برای آغاز تجویز سورفاکتانت چه زمانی است. مرور کارآزماییها، درمان زودهنگام انتخابی RDS (طی دو ساعت اول زندگی) را با درمان دیرهنگام انتخابی آن مقایسه کرد و شواهدی را مبنی بر مزیت درمان زودهنگام به دست آورد.
تجویز زودهنگام انتخابی سورفاکتانت در مقایسه با درمان دیرهنگام در نوزادان مبتلا به RDS که نیاز به ونتیلاسیون کمکی دارند، تا زمانی که RDS آنها تشدید شود، منجر به کاهش خطر آسیب حاد ریوی (کاهش خطر پنوموتوراکس و آمفیزم ریوی بینابینی) و کاهش خطر مورتالیتی نوزادان و بروز بیماریهای مزمن ریوی میشود.
کارآزماییهای بالینی تایید کردهاند که درمان با سورفاکتانت (surfactant) در بهبود نیاز فوری به حمایت تنفسی و پیامد بالینی نوزادان نارس موثر است. این کارآزماییها، طیف گستردهای را از ترکیبات سورفاکتانت مورد مطالعه قرار دادهاند که برای پیشگیری (تجویز پیشگیرانه یا در اتاق زایمان) یا درمان (تجویز انتخابی یا نجات) سندرم زجر تنفسی (respiratory distress syndrome; RDS) استفاده میشوند. با استفاده از هر دو استراتژی درمانی، کاهش قابل توجهی در بروز پنوموتوراکس (pneumothorax)، همچنین بهبودی قابل توجه در میزان بقا (survival) مشاهده شده است. مشخص نیست که این روش، مزایایی را برای درمان نوزادان مبتلا به نارسایی تنفسی در اوایل دوره RDS دارد یا خیر.
مقایسه تاثیرات درمان زودهنگام در مقایسه با درمان دیرهنگام انتخابی با سورفاکتانت برای نوزادان انتوبه شده به دلیل دیسترس تنفسی طی دو ساعت اول پس از تولد. آنالیزهای زیرگروه برنامهریزی شده شامل مقایسههای جداگانه برای مطالعاتی بود که از سورفاکتانت با منشا طبیعی و سورفاکتانت مصنوعی استفاده کردند.
بانکهای اطلاعاتی Oxford Database of Perinatal Trials؛ MEDLINE (اصطلاحات MeSH: سورفاکتانت ریوی؛ کلمات متن: زودهنگام؛ محدودیتها: سن، تازه متولد شده: نوع انتشار، کارآزمایی بالینی)، PubMed، چکیدهها، و خلاصه مقالات کنفرانسها و سمپوزیومها را جستوجو کرده، با افراد مطلع و متخصص تماس گرفتیم، و جستوجوی دستی را مجلات انگلیسی زبان انجام دادیم. برای بهروز کردن این جستوجو در اپریل 2012، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، کتابخانه کاکرین ، سال 2012، شماره 1) و PubMed (ژانویه 1997 تا اپریل 2012) را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و شبه-تصادفیسازی و کنترلشدهای که به ارزیابی تجویز انتخابی زودهنگام سورفاکتانت (تجویز سورفاکتانت از طریق لوله داخل تراشه در نوزادانی که برای دیسترس تنفسی انتوبه شدند، نه بهطور خاص برای دوز سورفاکتانت) طی دو ساعت اول زندگی در مقایسه با تجویز انتخابی دیرهنگام سورفاکتانت در نوزادان مبتلا به RDS تایید شده پرداختند، برای ورود به این مرور در نظر گرفته شدند.
دادههای مربوط به پیامدهای بالینی از گزارشهای کارآزماییهای بالینی توسط نویسندگان مرور استخراج شدند. آنالیزهای زیرگروه بر اساس نوع ترکیب سورفاکتانت، سن بارداری، و مواجهه با استروئیدهای پرهناتال (prenatal) انجام شد. آنالیز دادهها بر اساس استانداردهای گروه مرور نوزادان در کاکرین به اجرا درآمد.
تعداد شش کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده با معیارهای انتخاب مطابقت داشتند. دو مورد از این کارآزماییها از سورفاکتانت مصنوعی (Exosurf Neonatal) و چهار مورد از سورفاکتانت با منشاء حیوانی استفاده کردند.
متاآنالیزها، کاهش قابل توجهی را در خطر مورتالیتی نوزادان (خطر نسبی (RR) معمول: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 0.95؛ تفاوت خطر معمول (RD): 0.04-؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.01-؛ 6 مطالعه؛ 3577 نوزاد)، بیماری مزمن ریوی (RR معمول: 0.69؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.86؛ RD معمول: 0.04-؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.01-؛ 3 مطالعه؛ 3041 نوزاد)، و بیماری مزمن ریوی یا مرگومیر در هفته 36 (RR معمول: 0.83؛ 95% CI؛ 0.75 تا 0.91؛ RD معمول: 0.06-؛ 95% CI؛ 0.09- تا 0.03-؛ 3 مطالعه؛ 3050 نوزاد) در ارتباط با درمان زودهنگام نوزادان انتوبهشده مبتلا به RDS نشان میدهند.
همچنین در نوزادان انتوبهشده که بهطور تصادفی برای دریافت زودهنگام انتخابی سورفاکتانت تخصیص داده شدند، کاهش خطر آسیب حاد ریه از جمله کاهش در خطر بروز پنوموتوراکس (RR معمول: 0.69؛ 95% CI؛ 0.59 تا 0.82؛ RD معمول: 0.05-؛ 95% CI؛ 0.08- تا 0.03-؛ 5 مطالعه؛ 3545 نوزاد)، آمفیزم ریوی بینابینی (pulmonary interstitial emphysema) (RR معمول: 0.60؛ 95% CI؛ 0.41 تا 0.89؛ RD معمول: 0.06-؛ 95% CI؛ 0.10- تا 0.02-؛ 3 مطالعه؛ 780 نوزاد)، و سندرمهای نشت هوای کلی (RR معمول: 0.61؛ 95% CI؛ 0.48 تا 0.78؛ RD معمول: 0.18-؛ 95% CI؛ 0.26- تا 0.09-؛ 2 مطالعه؛ 463 نوزاد) مشاهده شد.
همچنین روندی به سمت کاهش خطر دیسپلازی برونکوپولمونری (bronchopulmonary dysplasia; BPD) یا مرگومیر در 28 روز مشهود بود (RR معمول: 0.94؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.00؛ RD معمول: 0.04-؛ 95% CI؛ 0.07- تا 0.00-؛ 3 مطالعه؛ 3039 نوزاد). هیچ تفاوتی در دیگر عوارض RDS یا پرهماچوریتی (prematurity) مشاهده نشد.
فقط در دو مطالعه، حضور نوزادانی با سن بارداری کمتر از 30 هفته گزارش شد. کاهش خطر مورتالیتی نوزادان و بروز بیماری مزمن ریوی یا مرگومیر در سن جنینی 36 هفته مشاهده شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.