زخمهای فشاری (pressure ulcer) (که با نامهایی مثل زخم بستر، زخمهای ناشی از فشار، یا صدمات و آسیبهای فشاری هم شناخته میشوند)، زخمهایی هستند که روی پوست در اثر فشار یا ساییدگی در محلهایی که متحمل وزن بدن هستند، یا نقاط استخوانی در افراد بیتحرک (مثلا مفصل ران، پاشنه، آرنج) ایجاد میشوند. سطوح محافظ برای درمان زخم فشاری (که میتواند شامل تختها، تشکها، پوششهای تشکی و بالشتکهای با طراحی خاص باشند) که برای محافظت از بخشهای آسیبپذیر بدن و توزیع فشار سطح به طور مساوی، استفاده میشوند. در این مرور مشخص شد، افرادی که روی تشکهای فومی معمولی میخوابند، نسبت به آنها که روی تشکهایی با فومهای اختصاصیتر میخوابند، بیشتر دچار زخمهای فشاری میشوند. علاوه بر این، مرور ما نشان داد افرادی که از پوشش ساخته شده از پوست گوسفند روی تشکشان استفاده میکنند کمتر دچار زخمهای فشاری میشوند. تشکهای کاهنده فشار متناوب از پوششهای روتشکی کاهنده فشار متناوب، مقرون به صرفهتر هستند، این در حالی است که شواهد ما درباره اینکه مواد کاهنده فشار اختصاصیتر ثابت و سطوح محافظ در برابر فشار متناوب، از نظر پیشگیری از زخمهای فشاری بر این محافظها ارجحیتی دارند یا خیر، مبهم است. انجام پژوهشهای دقیق برای مقایسه تفاوت این سطوح محافظ مورد نیاز است.
افرادی که برای ابتلا به زخمهای فشاری پُر-خطر محسوب میشوند باید از تشکهایی که از فومهای خاص تشکیل شدهاند، به جای تشکهای استانداردی که در بیمارستانها به کار میروند، استفاده کنند. از نظر پیشگیری از زخمهای فشاری، مزیت نسبی تشکهایی که به طور ثابت فشار را کم میکنند، نسبت به آنها که به طور متناوب فشار را کاهش میدهند به وضوح مشخص نشده، اما نوعی که به طور متناوب فشار را کاهش میدهد از نظر اقتصادی در انگلستان نسبت به نوع دیگر مقرون به صرفهتر است. پوست گوسفند طبی با جلوگیری از پیشرفت زخمهای فشاری مرتبط دانسته شده است. سازمانهای مختلف ممکن است از به کار بردن برخی انواع کاهنده فشار در اتاق عمل برای بیمارانی که برای زخمهای فشاری پُر-خطر هستند، استقبال کنند.
زخمهای فشاری (pressure ulcer) (یعنی زخم بستر، زخمهای ناشی از فشار، آسیبها و صدمات فشاری، زخمهای دکوبیتوس (decubitus))، در واقع، آسیبهای موضعی به پوست و بافتهای اطراف هستند. این آسیبها در افراد مسن و بیتحرک شایع و از نظر مالی و انسانی پُر-هزینه هستند. سطوح محافظت کننده در برابر فشار (یعنی تختها، تشکها، صندلیها و غیره) برای پیشگیری از پیشرفت این گونه زخمها کمک کننده هستند.
این مرور سیستماتیک به دنبال کشف موارد زیر بوده است:
1) کدام نوع از سطوح محافظت کننده زخم در برابر فشار، که برای پیشگیری مورد استفاده قرار میگیرند، در مقایسه با سطوح استانداردی که به عنوان محافظ به کار برده میشوند، در کاهش بروز زخمهای فشاری موثرترند، و
2) اثربخشی مقایسهای آنها در پیشگیری از زخم.
در اپریل 2015، برای چهارمین نسخه بهروز شده، ما پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین (در 15 اپریل 2015 جستوجو شد) را که دربرگیرنده نتایج جستوجوهای دقیق در MEDLINE؛ EMBASE و CINAHL و پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ (کتابخانه کاکرین)؛ شماره 3؛ 2015) بود، جستوجو کردیم.
معیار انتخاب، کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی شده، منتشر شده یا منتشر نشدهای بود که به ارزیابی تاثیرات هر نوع سطح محافظ که از بروز زخمهای فشاری پیشگیری میکرد، در هر گروهی از بیماران یا هر شرایط و محیطی که در آن بتوان بروز زخمهای فشاری را اندازهگیری کرد، پرداخته بودند. کارآزماییهایی که فقط پیامدهای پروکسی (proxy) (برای مثال فشار وارد شده در محل برخورد با زمین) را گزارش کرده بودند، از مطالعه خارج شدند. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را انتخاب کردند.
دادهها توسط یک نویسنده مرور استخراج و توسط نویسنده دوم کنترل شدند. در جایی که اقتضا میکرد، تخمینهایی از کارآزماییها برای انجام متاآنالیز (meta-analysis) تجمیع شدند.
در این چهارمین نسخه بهروز، شش کارآزمایی جدید وارد مرور شده و به این ترتیب تعداد کلی کارآزماییهای وارد شده به 59 مورد رسید.
فوم اضافه شده به فوم استانداردی که در تشکهای بیمارستانی وجود داشت، باعث کاهش بروز زخمهای فشاری در افراد در معرض خطر شد (RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.74). مزایای نسبی استفاده از وسایل کم کننده متناوب فشار، نسبت به نوع ثابت، به وضوح مشخص نشده است. یک کارآزمایی با کیفیت بالا نشان داد تشکهای کاهنده فشار متناوب ممکن است نسبت به سطوح پوشاننده که روی زمینه استفاده شده در انگلستان قرار میگیرند، مقرون به صرفهتر باشند.
پوششهای کاهنده فشار که روی تختهای جراحی قرار میگیرند، میتوانند بروز زخمهای فشاری را پس از جراحی کاهش دهند، گرچه دو کارآزمایی اشاره کرده بودند که پوشانندههای فومی باعث ایجاد عوارض پوستی میشوند. متاآنالیز سه کارآزمایی نیز نشان داد که پوشش استرالیایی استاندارد طبی ساخته شده از پوست گوسفند، میتواند از بروز زخمهای فشاری پیشگیری کند (RR: 0.56؛ 95% CI؛ 0.32 تا 0.97).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.