سوال مطالعه مروری
آیا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای تسکین درد پریود (دیسمنوره) بی‌خطر و موثر هستند و چگونه با یکدیگر و با پاراستامول مقایسه می‌شوند؟
پیشینه
تقریبا سه چهارم زنان از درد پریود یا دردهای قاعدگی (دیسمنوره (dysmenorrhoea)) رنج می‌برند. تحقیقات نشان داده که زنان مبتلا به درد شدید پریود دارای سطوح بالایی از پروستاگلاندین‌ها هستند، هورمون‌هایی که باعث ایجاد درد شکمی می‌شوند. NSAIDها داروهایی هستند که با مسدود کردن تولید پروستاگلاندین عمل می‌کنند. آنها شامل مسکّن‌های رایج آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن و مفنامیک اسید هستند. محققان در سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) شواهد مربوط به بی‌خطری (safety) و اثربخشی NSAIDها را برای تسکین درد پریود بررسی کردند. شواهد تا ژانویه 2015 به‌روز است.
ویژگی‌‌های مطالعه
ما 80 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) را پیدا کردیم که در مجموع شامل 5820 زن بوده و 20 نوع مختلف NSAID را با دارونما (placebo) (یک قرص غیرفعال)، پاراستامول یا با یکدیگر مقایسه کردند. اکثر مطالعات (59%) از سوی صنعت تامین مالی شدند، و 31% دیگر منبع مالی خود را بیان نکردند.
نتایج کلیدی
این مرور نشان داد که به نظر می‌رسد NSAIDها در تسکین درد پریود بسیار موثر هستند. شواهد نشان می‌دهد که اگر 18% از زنانی که دارونما مصرف می‌کنند، به تسکین متوسط یا عالی درد دست پیدا کنند، بین 45% و 53% از زنانی که با NSAIDها درمان می‌شوند، به آن دست می‌یابند. به نظر می‌رسد که NSAIDها بهتر از پاراستامول عمل می‌کنند، اما مشخص نیست که هر یک از NSAIDها بی‌خطرتر یا موثرتر از سایرین باشد.
NSAIDها معمولا عوارض جانبی از جمله سوء‌هاضمه، سردرد و خواب‌آلودگی ایجاد می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد که اگر 10% از زنانی که دارونما مصرف می‌کنند، دچار عوارض جانبی شوند، بین 11% و 14% از زنانی که با NSAIDها درمان می‌شوند، دچار آنها خواهند شد.
بر اساس نتایج دو مطالعه که به صورت مقایسه‌های سر-به-سر انجام شدند، هیچ شواهدی وجود نداشت مبنی بر اینکه انواع جدیدتر NSAID (معروف به مهارکننده‌های اختصاصی COX-2) برای درمان دیسمنوره موثرتر از NSAIDهای مرسوم (معروف به مهارکننده‌های غیرانتخابی) هستند، و نه اینکه از نظر عوارض جانبی بین آنها تفاوتی وجود دارد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد را برای اکثر مقایسه‌ها در سطح پائین ارزیابی کردیم، عمدتا به دلیل گزارش‌دهی ضعیف روش‌های مطالعه.
به نظر می‌رسد که NSAIDها یک درمان بسیار موثر برای دیسمنوره هستند، اگرچه زنانی که از آنها استفاده می‌کنند باید از خطر قابل توجه عوارض جانبی آگاه باشند. برای تعیین اینکه کدام NSAID مجزا (در صورت وجود) بی‌خطرترین و موثرترین مورد برای درمان دیسمنوره است، شواهد کافی وجود ندارد. کیفیت شواهد را برای اکثر مقایسه‌ها در سطح پائین ارزیابی کردیم، عمدتا به دلیل گزارش‌دهی ضعیف روش‌های مطالعه.
دیسمنوره (dysmenorrhoea) یک مشکل شایع در زنان است که شامل کرامپ‌های دردناک همراه با قاعدگی بوده، و در صورت عدم وجود هر گونه ناهنجاری زمینه‌ای به عنوان دیسمنوره اولیه شناخته می‌شود. تحقیقات نشان داده که زنان مبتلا به دیسمنوره دارای سطوح بالایی از پروستاگلاندین‌ها هستند، هورمون‌هایی که باعث ایجاد درد شکمی می‌شوند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) داروهایی هستند که با مسدود کردن تولید پروستاگلاندین عمل می‌کنند. آنها از عملکرد سیکلواکسیژناز (COX)، آنزیمی که مسوول تشکیل پروستاگلاندین‌ها است، جلوگیری می‌کنند. آنزیم COX به دو شکل COX-1 و COX-2 وجود دارد. NSAIDهای مرسوم، «غیرانتخابی» در نظر گرفته می‌شوند زیرا هر دو آنزیم COX-1 و COX-2 را مهار می‌کنند. NSAIDهای انتخابی‌تر که صرفا آنزیم‌های COX-2 (مهارکننده‌های اختصاصی COX-2) را هدف قرار می‌دهند، در سال 1999 با هدف کاهش عوارض جانبی که معمولا در ارتباط با NSAIDها گزارش می‌شوند، مانند سوء‌هاضمه، سردرد و خواب‌آلودگی، تولید شدند.
تعیین اثربخشی و بی‌خطری (safety) مصرف NSAIDها در درمان دیسمنوره اولیه.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را در ژانویه 2015 جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه اختلالات قاعدگی و ناباروری در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL، نوامبر 2014)؛ MEDLINE؛ EMBASE و Web of Science. همچنین پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ClinicalTrials.gov و ICTRP) را جست‌وجو کردیم. خلاصه مقالات نشست‌های بزرگ علمی و فهرست منابع مقالات مرتبط را بررسی کردیم.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCT) از مقایسه‌های NSAIDها در مقابل دارونما (placebo)، دیگر NSAIDها یا پاراستامول (paracetamol)، زمانی که برای درمان دیسمنوره اولیه استفاده شدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب کردند، خطر سوگیری (bias) آنها را ارزیابی کرده و داده‌ها را استخراج کردند، نسبت شانس (ORs) را برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) و تفاوت‌های میانگین را برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome)، با 95% فاصله اطمینان (CIs)، محاسبه کردند. از روش‌های واریانس معکوس (inverse variance) برای ترکیب داده‌ها استفاده کردیم. کیفیت کلی شواهد را با استفاده از روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
تعداد 80 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (5820 زنان) را وارد کردیم. آنها 20 NSAID مختلف (18 مورد غیرانتخابی و دو نوع COX-2 خاص) را در مقابل دارونما، پاراستامول یا در مقابل هم مقایسه کردند.
NSAIDها در برابر دارونما
بین زنان مبتلا به دیسمنوره اولیه، NSAIDها برای تسکین درد موثرتر از دارونما بودند (OR: 4.37؛ 95% CI؛ 3.76 تا 5.09؛ 35 RCT؛ I 2 = 53%، شواهد با کیفیت پائین). این نشان می‌دهد که اگر 18% از زنانی که دارونما مصرف می‌کنند، به تسکین متوسط یا عالی درد دست پیدا کنند، بین 45% و 53% از زنانی که با NSAIDها درمان می‌شوند، به این هدف خواهند رسید.
با این حال، NSAIDها با عوارض جانبی بیشتری همراه بودند (عوارض جانبی کلی: OR: 1.29؛ 95% CI؛ 1.11 تا 1.51، 25 RCT؛ I 2 = 0%، شواهد با کیفیت پائین؛ عوارض گوارشی: OR: 1.58؛ 95% CI؛ 1.12 تا 2.23، 14 RCT؛ I 2 = 30%؛ عوارض جانبی عصبی: OR: 2.74؛ 95% CI؛ 1.66 تا 4.53، هفت RCT؛ I 2 = 0%، شواهد با کیفیت پائین). شواهد نشان می‌دهد که اگر 10% از زنانی که دارونما مصرف می‌کنند، دچار عوارض جانبی شوند، بین 11% و 14% از زنانی که با NSAIDها درمان می‌شوند، دچار آنها خواهند شد.
NSAIDها در مقابل دیگر NSAIDها
هنگامی که NSAIDها با یکدیگر مقایسه شدند، شواهد کمی از برتری هر NSAID مجزا برای تسکین درد یا بی‌خطری مصرف آن وجود داشت. با این حال، شواهد موجود قدرت کمی برای تشخیص چنین تفاوت‌هایی داشت، زیرا بیشتر مقایسه‌های فردی بر اساس کارآزمایی‌های کوچک و بسیار اندک بودند.
NSAIDهای غیرانتخابی در مقابل انتخابگرهای اختصاصی COX-2
فقط دو مورد از مطالعات واردشده از مهارکننده‌های اختصاصی COX-2 (اتوریکوکسیب (etoricoxib) و سلکوکسیب (celecoxib)) استفاده کردند. هیچ شواهدی وجود نداشت مبنی بر اینکه مهارکننده‌های اختصاصی COX-2 برای درمان دیسمنوره موثرتر یا قابل تحمل‌تر از NSAIDهای مرسوم بودند؛ با این حال داده‌ها بسیار اندک بودند.
NSAIDها در برابر پاراستامول
به نظر می‌رسید که NSAIDها برای تسکین درد موثرتر از پاراستامول بودند (OR: 1.89؛ 95% CI؛ 1.05 تا 3.43، سه RCT؛ I 2 = 0%، شواهد با کیفیت پائین). هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت در مورد عوارض جانبی وجود نداشت، اگرچه داده‌ها بسیار اندک بودند.
اکثر مطالعات با بودجه تجاری (59%) تامین شدند؛ 31% دیگر منبع مالی خود را اعلام نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.