تجویز داروها شایعترین مداخله در اکثر مراکز خدمات سلامت هستند. افرادی که دارو مصرف میکنند، به اطلاعات کافی نیاز دارند: برای اینکه بتوانند داروها را بهطور موثری مصرف کنند و از آنها بهره ببرند، آسیبها و مزایای بالقوه را درک کنند، و به آنها اجازه دهند تا تصمیمی آگاهانه در مورد مصرف داروها بگیرند. در برخی کشورها، اطلاعات مکتوب داروها به صورت بروشور همراه داروها ارائه میشوند و از طریق اینترنت در دسترس قرار دارند. مرور ما به بررسی این مساله پرداخت که ارائه اطلاعات مکتوب درباره داروهای فردی میتواند آگاهی یا نگرش را بهبود بخشیده، یا رفتارهای مربوط به مصرف دارو را تغییر دهد.
یافتههای این مرور به دلایل متعددی قطعی نبودند. نخست آنکه، چون کارآزماییهای وارد شده به روشهای مختلفی پیامدهای متفاوتی را اندازهگیری کردند، نتوانستیم نتایج آنها را ترکیب کنیم. دوم، این کارآزماییها اطلاعات مکتوب را به روشهای مختلفی برای بیماران ارائه کردند و اغلب بروشورها را طوری طراحی نکردند که خواندن آنها آسان باشد. سوم اینکه، در بسیاری از موارد کارآزماییها به وضوح گزارش نشدند، بنابراین نمیدانیم که آنها به درستی انجام شدند یا خیر. با وجود این محدودیتها، چندین کارآزمایی، ضمن استفاده از انواع مختلف اطلاعات و معیارهای مختلف، دریافتند که اطلاعات مکتوب آگاهی بیماران را بهبود میبخشند. این یافته برای افرادی که میخواهند در مورد داروهای خود از بروشورها بیاموزند، دلگرمکننده است. هیچ یک از مطالعات نشان ندادند که اطلاعات مکتوب آسیبرسان هستند.
پژوهشهای آینده نیاز به استفاده از روشهای بهبود یافته داشته و بررسی اقدامات مشابه در موارد متعدد لازم است. مهم است که اطلاعات داروها به خوبی نگارش و طراحی شده باشند تا امکان ارتقای آگاهی به حداکثر برسد. مصرفکنندگان دارو بهطور فزایندهای به دنبال اطلاعات سلامت، از جمله اطلاعات در مورد داروها، در اینترنت هستند، اما هیچ کارآزماییای را برای بررسی این موضوع نیافتیم که اطلاعات داروهای مبتنی بر اینترنت موجب تغییر آگاهی، نگرش یا رفتار افراد شد یا خیر.
شواهد ترکیبی به اندازه کافی قوی نبودند که بگویند اطلاعات دارویی مکتوب در تغییر آگاهی، نگرش و رفتارهای مرتبط با مصرف دارو موثر هستند یا خیر. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد اطلاعات مکتوب میتوانند آگاهی را بهبود بخشند. کارآزماییها عموما از کیفیت پائینی برخوردار بودند، این امر اعتماد را به نتایج کاهش میدهد. کارآزماییهایی که تاثیرات اطلاعات مکتوب را بررسی میکنند باید بهتر طراحی شوند و از معیارهای پیامد همسو و سازگار و معتبر استفاده کنند. کارآزماییها میبایست اطلاعات داروهای مبتنی بر اینترنت را ارزیابی کنند. ضروری است که اطلاعات دارویی مکتوب بر اساس بهترین روش برای طراحی اطلاعات و محتوای آنها بنا شوند، که بتوانند اثربخشی خود را در کمک به افراد برای استفاده مناسب از داروها بهبود بخشند.
تجویز داروها شایعترین مداخله در اکثر مراکز خدمات سلامت هستند. مانند تمام درمانها، افرادی که داروها را مصرف میکنند به اطلاعات کافی نیاز دارند: برای اینکه بتوانند داروها را بهطور موثری مصرف کرده و از آنها استفاده کنند، آسیبها و مزایای بالقوه را درک کنند، و به آنها اجازه دهند تا تصمیمی آگاهانه در مورد مصرف داروها بگیرند. ارائه اطلاعات کتبی در مورد دارو، مانند بروشور یا اطلاعات ارائه شده از طریق اینترنت، مداخلهای است که ممکن است این اهداف را برآورده کند.
ارزیابی تاثیرات ارائه اطلاعات مکتوب در مورد داروهای فردی بر پیامدهای مرتبط با بیمار (آگاهی، نگرش، رفتار و پیامدهای سلامت ) در رابطه با داروهای تجویز شده و موارد بدون نیاز به نسخه پزشک (over-the-counter).
MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)؛ PsycINFO و دیگر بانکهای اطلاعاتی را تا مارچ 2007 جستوجو کردیم. فهرست مطالب پنج مجله و فهرست منابع مطالعات وارد شده را به صورت دستی جستوجو کرده، و با کارشناسان این حوزه تماس گرفتیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) از مصرفکنندگان دارو، که به مقایسه ارائه اطلاعات دارویی مکتوب با عدم ارائه اطلاعات دارویی مکتوب پرداختند؛ یا کارآزماییهایی که دو یا چند سبک از اطلاعات دارویی مکتوب را با هم مقایسه کردند. فقط کارآزماییهایی را وارد کردیم که پیامدهای آگاهی، نگرشی یا رفتاری را اندازهگیری کردند. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادههای مربوط به مداخلات، روشهای انجام کارآزماییها، و معیارهای پیامد را استخراج کردند؛ و تفاوتهای موجود را از طریق بحث حلوفصل کردند. ناهمگونی مداخلات و پیامدهای اندازهگیری شده به این معنی است که سنتز دادهها امکانپذیر نبود. نتایج به صورت نقل قول (narrative) و در قالب جدول ارائه میشوند.
تعداد 25 RCT را شامل 4788 شرکتکننده وارد کردیم. شش مورد از دوازده کارآزمایی نشان دادند که ارائه اطلاعات مکتوب در مقایسه با عدم ارائه اطلاعات مکتوب بهطور قابلتوجهی آگاهی مصرفکنندگان را در مورد یک دارو بهبود میبخشد. ناتوانی در ترکیب نتایج به این معنی است که نمیتوانیم نتیجه بگیریم ارائه اطلاعات مکتوب برای افزایش آگاهی موثر بود یا خیر. نتایج برای پیامدهای نگرشی و رفتاری متفاوت بودند. هیچ مطالعهای عوارض جانبی ناشی از ارائه اطلاعات داروها را نشان نداد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.