ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف از انجام این مرور، یافتن شواهد موجود در مورد تاثیر تحریک عصب واگ در کاهش دفعات تشنج‌های صرع و هرگونه عوارض جانبی مرتبط با درمان بود.
صرع چیست و چگونه درمان می‌شود؟
صرع، اختلالی است که در آن تخلیه‌های الکتریکی غیرطبیعی از مغز باعث وقوع تشنج می‌شوند. بیشتر تشنج‌ها را می‌توان با یک داروی ضد‌صرع کنترل کرد، اما گاهی اوقات، تشنج‌ها به داروها پاسخ نمی‌دهند. برخی افراد برای کنترل تشنج خود به بیش از یک داروی ضد‌صرع نیاز دارند، به خصوص اگر منشا آن از یک ناحیه از مغز باشد (صرع کانونی)، به جای آن که کل مغز را درگیر کند.
عصب واگ از کنار گردن، از مغز به روده بزرگ می‌رود، و سیستم‌های بدن را، مانند قلب و گوارش، کنترل می‌کند. محرک عصب واگ (vagus nerve stimulator; VNS)، دستگاهی است که اگر بیمار به داروها به خوبی پاسخ ندهد، به عنوان یک درمان کمکی برای کنترل صرع استفاده می‌شود، و فقط یک قسمت از مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این دستگاه به عصب واگ متصل شده، و تکانه‌های الکتریکی خفیفی را به آن می‌فرستد. این امر به ویژه برای درمان افرادی که صرع آنها به خوبی به داروها پاسخ نمی‌دهند، واجد شرایط جراحی صرع نیستند، یا برای افرادی که جراحی در کاهش دفعات تشنج‌هایشان موفقیت‌آمیز نبوده، اهمیت دارد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
هیچ مطالعه جدیدی را برای این بهروزرسانی شناسایی نکردیم. پنج کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) چند‌مرکزی را از آخرین بهروزرسانی لحاظ کردیم، که در مجموع شامل 439 شرکت‌کننده شده، و انواع مختلف درمان VNS را با هم مقایسه کردند. سه کارآزمایی تحریک سطح بالا را با تحریک سطح پائین در شرکت‌کنندگان 12 تا 60 سال مقایسه کردند. یک کارآزمایی، تحریک فرکانس بالا در برابر تحریک فرکانس پائین را در کودکان بررسی کرد. یک کارآزمایی، به بررسی سه فرکانس مختلف تحریک پرداخت.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
از آنجا که هیچ مطالعه جدیدی را شناسایی نکردیم، نتیجه‌گیری‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند.
به نظر می‌رسد VNS یک درمان موثر در افراد مبتلا به صرع کانونی مقاوم به درمان باشد. به نظر می‌رسد که تحریک سطح بالا در مقایسه با تحریک سطح پائین، تعداد تشنج‌هایی را که افراد داشته‌اند، کاهش می‌دهد.
عوارض جانبی شایع عبارت بودند از تغییر صدا و گرفتگی صدا، درد، تنگی نفس، سرفه، احساس تهوع، احساس گز‌گز، سردرد یا عفونت در محل کارگذاری مولد. تنگی نفس، تغییر صدا و گرفتگی صدا در افرادی که تحریکات سطح بالا را دریافت کردند، در مقایسه با افرادی که تحریک سطح پائین گرفتند، شایع‌تر بود.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
شواهد برای بررسی اثربخشی و عوارض جانبی درمان VNS، محدود و غیردقیق بود. تعداد کمی از مطالعات و شرکت‌کنندگان در این مرور گنجانده شده، و گاهی جزئیاتی در مورد طراحی و نحوه اجرای کارآزمایی‌ها وجود نداشت. شواهد را با قطعیت متوسط یا پائین رتبه‌بندی کردیم. این موضوع نشان می‌دهد که پژوهش‌های بیشتر، به احتمال زیاد یا بسیار زیاد، تاثیر مهمی بر اطمینان ما نسبت به تخمین تاثیر مداخله خواهد داشت و ممکن است تخمین‌ها را تغییر دهند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 3 مارچ 2022 به‌روز است.
به نظر می‌رسد VNS برای تشنج‌های کانونی، یک درمان موثر و قابل‌تحمل باشد. نتایج حاصل از تجزیهوتحلیل اثربخشی کلی نشان می‌دهد که تحریک سطح بالا، دفعات تشنج‌ها را بهتر از تحریک سطح پائین کاهش می‌دهد. موارد بسیار کمی از ترک درمان وجود داشت، که نشان داد VNS به خوبی تحمل می‌شود.
عوارض جانبی مرتبط با قرار دادن مولد پالس و تحریک، عمدتا گرفتگی صدا، سرفه، تنگی نفس، درد، پارستزی، حالت تهوع و سردرد بود، که گرفتگی صدا و تنگی نفس، با تحریک سطح بالا بیشتر از تحریک سطح پائین رخ می‌دهد.
با این حال، شواهد برای این پیامدها محدود و با قطعیت متوسط تا پائین است.
برای ارزیابی کامل اثربخشی و تحمل‌پذیری VNS در تشنج‌های کانونی مقاوم به دارو، انجام پژوهش‌های با کیفیت بالای بیشتری لازم است.
این یک نسخه به‌روز شده از یک مرور کاکرین است که در سال 2015 منتشر شد.
صرع (epilepsy)، یک اختلال نورولوژیکی مزمن است که با تشنج‌های عودکننده و بدون علت مشخص شناخته می‌شود. تحریک عصب واگ (vagus nerve stimulation; VNS)، یک درمان نورومدولاتوری (neuromodulatory) است که به عنوان یک درمان کمکی برای درمان افراد مبتلا به صرع مقاوم به دارو استفاده می‌شود. VNS شامل تحریک الکتریکی مزمن و متناوب عصب واگ است، که توسط یک مولد پالس قابل برنامه‌ریزی، ارسال می‌شود.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری VNS، زمانی که به عنوان یک درمان کمکی برای افراد مبتلا به صرع کانونی مقاوم به دارو تجویز می‌شود.
برای آخرین بهروزرسانی، پایگاه ثبت مطالعات کاکرین (CRS) و MEDLINE Ovid را تا 3 مارچ 2022 جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم. CRS Web، شامل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده از پایگاه‌های ثبت تخصصی گروه‌های مرور کاکرین، از جمله صرع (Epilepsy)؛ CENTRAL؛ PubMed؛ Embase؛ ClinicalTrials.gov و پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت است.
کارآزمایی‌های موازی یا متقاطع (cross-over)، تصادفی‌سازی شده، دوسو-کور و کنترل‌شده را از VNS به‌عنوان درمان کمکی در نظر گرفتیم، که تحریک سطح بالا و پائین (شامل سه الگوی تحریک متفاوت: چرخه-وظیفه (duty-cycle) سریع، خفیف و آهسته)، و تحریک VNS را در برابر عدم-تحریک، یا یک مداخله متفاوت مقایسه کردند. بزرگسالان یا کودکان مبتلا به تشنج کانونی مقاوم به دارو را در نظر گرفتیم که یا واجد شرایط جراحی نبودند، یا سابقه جراحی ناموفق داشتند.
از روش‌های استاندارد کاکرین پیروی کرده، و پیامدهای زیر را ارزیابی کردیم:
1. کاهش 50% یا بیشتر در دفعات تشنج
2. ترک درمان (به هر دلیلی)
3. عوارض جانبی
4. کیفیت زندگی (QoL)
5. شناخت
6. خلق‌وخو
هیچ مطالعه جدیدی را برای این بهروزرسانی پیدا نکردیم، بنابراین، نتیجه‌گیری‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند.
پنج کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را از آخرین بهروزرسانی، با مجموع 439 شرکت‌کننده، وارد کردیم. مرحله پایه، از 4 تا 12 هفته، و مراحل درمان دوسو-کور، از 12 تا 20 هفته متغیر بود. به دلیل فقدان اطلاعات گزارش شده در مورد طراحی مطالعه، دو مطالعه را با خطر کلی پائین سوگیری (bias)، و سه مطالعه را در معرض خطر کلی سوگیری نامشخص رتبه‌بندی کردیم. به دلیل فراوانی عوارض جانبی مرتبط با تحریک، مانند تغییر صدا، کورسازی موثر مطالعات VNS دشوار است.
خطر نسبی (RR) برای کاهش 50% یا بیشتر در دفعات تشنج، 1.73 (95% فاصله اطمینان (CI) 1.13 تا 2.64؛ 4 RCT؛ 373 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) بود، که نشان داد VNS با فرکانس بالا، یک و نیم برابر بیشتر از VNS با فرکانس پائین اثربخش بود.
RR برای ترک درمان، 2.56 (95% CI؛ 0.51 تا 12.71؛ 4 RCT؛ 375 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). نتایج برای پنج عارضه جانبی گزارش‌شده اول عبارت بودند از: گرفتگی صدا (RR: 2.17؛ 99% Cl؛ 1.49 تا 3.17؛ 3 RCT؛ 330 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ سرفه (RR: 1.09؛ 99% Cl؛ 0.74 تا 1.62؛ 3 RCT؛ 334 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ تنگی نفس (RR: 2.45؛ 99% Cl؛ 1.07 تا 5.60؛ 3 RCT؛ 312 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ درد (RR: 1.01؛ 99% Cl؛ 0.60 تا 1.68؛ 2 RCT؛ 312 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ پارستزی (RR: 0.78؛ 99% Cl؛ 0.39 تا 1.53؛ 2 RCT؛ 312 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
نتایج حاصل از دو مطالعه (312 شرکت‌کننده) نشان دادند که تعداد کمی از اثرات مطلوب مداخله بر QOL با تحریک VNS مرتبط بود، اما نتایج بین گروه‌های سطح تحریک بالا و پائین، قطعی نبود. یک مطالعه (198 شرکت‌کننده) نتایج غیر-قطعی را میان تحریک سطح بالا و پائین برای شناخت بر تمام معیارهای مورد استفاده یافت. یک مطالعه (114 شرکت‌کننده) نشان داد که اکثر شرکت‌کنندگان در مقیاس رتبه‌بندی افسردگی مونتگومری-آسبرگ (Montgomery–Åsberg Depression Rating Scale)، در مقایسه با سطح پایه، بهبودی را در خلق‌وخوی خود نشان دادند، اما نتایج میان تحریک سطح بالا و سطح پائین، قطعی نبودند.
هیچ ناهمگونی مهمی را میان مطالعات برای هیچ‌یک از پیامدها نیافتیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.