پیشینه: استئوآرتریت چیست و درمان گیاهی چیست؟
استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) یک بیماری مفصلی (عموما در زانو، مفصل ران، و دست‌ها) است. هنگامی که غضروف مفصل از بین می‌رود، استخوان رشد می‌کند تا آسیب را جبران کند. اما استخوان به جای بهتر کردن اوضاع، به‌طور غیر طبیعی رشد کرده و وضعیت را بدتر می‌کند. برای مثال، استخوان می‌تواند بدشکل شده و مفصل را دردناک و حرکت را محدود کند. OA وضعیت عملکرد فیزیکی، به ویژه توانایی استفاده از مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
داروهای گیاهی به عنوان فرآورده‌های دارویی تمام‌شده و برچسب‌گذاری شده که به عنوان مواد موثر حاوی قسمت‌های هوایی یا زیرزمینی گیاهان یا دیگر مواد گیاهی یا ترکیبی از آنها هستند، چه در حالت خام و چه به‌عنوان فرآورده‌های گیاهی (مانند عصاره‌ها، روغن‌ها، تنتورها) تعریف می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
این خلاصه از نسخه به‌روز شده مرور کاکرین، آنچه را که از پژوهش‌های موجود در مورد تاثیرات درمان‌های گیاهی با مصرف خوراکی توسط افراد مبتلا به استئوآرتریت می‌دانیم، ارائه می‌دهد. پس از جست‌وجوی همه مطالعات مرتبط تا آگوست 2013، تعداد 45 مطالعه جدید را از آخرین نسخه این مرور وارد کردیم که در مجموع 49 مطالعه (روی 33 مداخله گیاهی) شامل 5980 شرکت‌کننده، که اکثر آنها مبتلا به استئوآرتریت علامت‌دار خفیف تا متوسط در زانو یا مفصل ران بودند، ارائه شد. سی‌وسه محصول گیاهی دارویی مختلف با دارونما یا گروه کنترل مداخله فعال مقایسه شدند و بسیاری از مقایسه‌ها فقط مطالعات منفرد داشتند؛ بنابراین، گزارش نتایج را در اینجا به مطالعات متعدد درباره محصولات Boswellia serrata (یک گیاه) و غیر-صابونی‌شونده آووکادو- دانه سویا (avocado-soyabean unsaponifiables; ASU) (ترکیب دو گیاه) محدود کرده‌ایم.
نتایج کلیدی
Boswellia serrata
درد در مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات پائین‌تر به معنای کاهش درد):
- افرادی که از 100 میلی‌گرم عصاره غنی‌شده Boswellia serrata استفاده کردند، درد خود را 17 امتیاز کمتر (بین 8 تا 26 امتیاز کمتر) (17% بهبودی مطلق) در 90 روز در مقایسه با دارونما (placebo) ارزیابی کردند؛
- افرادی که از 100 میلی‌گرم عصاره Boswellia serrata غنی‌شده استفاده کردند، درد خود را 23 امتیاز ارزیابی کردند؛
- افرادی که از دارونما استفاده کردند، درد خود را 40 امتیاز برآورد کردند.
عملکرد فیزیکی در مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد فیزیکی بهتر):
- افرادی که از 100 میلی‌گرم عصاره غنی‌شده Boswellia serrata استفاده کردند، عملکرد فیزیکی خود را 8 امتیاز بهتر (بین 2 تا 14 امتیاز بهتر) در مقیاس 100 امتیازی (8% بهبودی مطلق) در 90 روز در مقایسه با دارونما ارزیابی کردند؛
- افرادی که از 100 میلی‌گرم عصاره Boswellia serrata غنی‌شده استفاده کردند، عملکرد فیزیکی خود را 25 امتیاز برآورد کردند؛
- افرادی که دارونما دریافت کردند، عملکرد فیزیکی خود را 33 امتیاز رتبه‌بندی کردند.
محصولات غیر-صابونی‌شونده آووکادو- دانه سویا (ASU) ®Piascledine
درد در مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات پائین‌تر به معنای درد کمتر):
- افرادی که از دوز 300 میلی‌گرمی ASU استفاده کردند، درد خود را 8 امتیاز کمتر (1 تا 16 امتیاز کمتر) در مقیاس 100 امتیازی (8% بهبودی مطلق) در 3 تا 12 ماه در مقایسه با دارونما ارزیابی کردند؛
• افرادی که 300 میلی‌گرم ASU دریافت کردند، درد خود را 33 امتیاز رتبه‌بندی کردند؛
- افرادی که دارونما گرفتند، درد خود را 41 نقطه رتبه‌بندی کردند.
عملکرد فیزیکی در مقیاس 0 تا 100 میلی‌متری (نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد فیزیکی بهتر):
- افرادی که از دوز 300 میلی‌گرمی ASU استفاده کردند، عملکرد فیزیکی خود را 7 میلی‌متر بهتر (2 تا 12 میلی‌متر بهتر) در مقیاس 100 میلی‌متری (7% بهبودی مطلق) در 3 تا 12 ماه در مقایسه با دارونما ارزیابی کردند؛
- افرادی که دوز 300 میلی‌گرمی ASU را دریافت کردند، عملکرد فیزیکی خود را 40 میلی‌متر رتبه‌بندی کردند؛
- افرادی که دارونما دریافت کردند، عملکرد فیزیکی خود را 47 میلی‌متر رتبه‌بندی کردند.
کیفیت شواهد
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که مصرف Boswellia serrata در افراد مبتلا به استئوآرتریت، درد و عملکرد را تا حدودی بهبود بخشید. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا این تخمین‌ها را تغییر خواهند داد.
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که محصولات غیر صابونی‌شونده آووکادو و دانه سویا (ASU) احتمالا درد و عملکرد را اندکی بهبود بخشیدند، اما ممکن است فضای مفصل را حفظ نکنند. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا این تخمین‌ها را تغییر خواهند داد.
ما مطمئن نیستیم که دیگر محصولات گیاهی خوراکی باعث بهبود درد یا عملکرد در بیماران مبتلا به استئوآرتریت می‌شوند یا روند پیشرفت آسیب را به ساختار مفصل کُند می‌کنند یا خیر، زیرا شواهد موجود محدود به مطالعات واحد یا مطالعاتی است که نمی‌توان آنها را تجمیع کرد و برخی از این مطالعات کیفیت پائین تا بسیار پائینی دارند. کیفیت زندگی اندازه‌گیری نشد.
درمان‌های گیاهی ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند، با این حال مطمئن نیستیم که خطر افزایش این عوارض وجود دارد یا خیر.
به نظر می‌رسد شواهد مربوط به محصول اختصاصی ®ASU Piasclidine در درمان نشانه‌های استئوآرتریت مربوط به استفاده نسبتا کوتاه‌‌مدت از آن باشد، اما مطالعات در طولانی‌مدت و در مقابل یک کنترل‌کننده ظاهرا فعال کمتر متقاعدکننده هستند. چندین فرآورده گیاهی دارویی دیگر، از جمله عصاره Boswellia serrata، شواهدی با کیفیت متوسط برای سمت‌وسوی مزایا دارند که با توجه به این واقعیت که خطر عوارض جانبی کم به نظر می‌رسد، انجام تحقیقات بیشتری را ایجاب می‌کند.
هیچ شواهدی وجود ندارد مبنی بر اینکه ®Piasclidine به‌طور قابل‌توجهی ساختار مفصل را بهبود می‌بخشد، و در رابطه با اینکه این محصول از باریک شدن فضای مفصل پیشگیری می‌کند، شواهد محدود است. تغییرات ساختاری با هیچ مداخله گیاهی دیگری بررسی نشد.
انجام تحقیقات بیشتر برای تعیین دوزهای مطلوب روزانه که مزایای بالینی را بدون عوارض جانبی ایجاد می‌کنند، مورد نیاز است.
محصولات گیاهی دارویی به صورت خوراکی برای درمان استئوآرتریت (osteoarthritis) استفاده می‌شوند. اگرچه مکانیسم‌های اثر آنها هنوز با جزئیات کامل مشخص نشده، اثر متقابل (interaction) با واسطه‌های التهابی شایع، منطقی برای استفاده از آنها در درمان عوارض استئوآرتریت است.
به‌روز کردن مرور قبلی کاکرین برای ارزیابی مزایا و مضرات محصولات گیاهی دارویی خوراکی در درمان استئوآرتریت.
بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی (CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ AMED؛ CINAHL؛ ISI Web of Science، پلتفرم پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت) را تا 29 آگوست 2013، بدون محدودیت زبانی، و فهرست منابع کارآزمایی‌های بازیابی شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده از مداخلات گیاهی خوراکی در مقایسه با دارونما (placebo) یا گروه کنترل فعال در افراد مبتلا به استئوآرتریت وارد شدند. مداخلات گیاهی شامل هر گونه محصولات گیاهی بود، اما محصولات هومئوپاتی (homeopathy) یا آروماتراپی (aromatherapy)، یا هر گونه محصولاتی با منشاء مصنوعی حذف شدند.
دو نویسنده از روش‌های استاندارد برای انتخاب کارآزمایی و استخراج داده‌ها استفاده کرده و کیفیت مجموعه شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای پیامدهای اصلی (درد، عملکرد، تغییرات رادیوگرافیکی مفصل، کیفیت زندگی، خروج از درمان به دلیل عوارض جانبی، کل عوارض جانبی، و عوارض جانبی جدی) ارزیابی کردند.
چهل و نه مطالعه تصادفی‌سازی و کنترل شده (33 مداخله، 5980 شرکت‌کننده) وارد شدند. هفده مطالعه طراحی تاییدی (حجم نمونه و اندازه تاثیرگذاری از پیش مشخص شده) عمدتا در معرض خطر متوسط سوگیری بودند. تعداد 32 مطالعه باقی‌مانده با طراحی اکتشافی در معرض خطر بالای سوگیری بودند. به دلیل مداخلات متفاوت، متاآنالیزها به محصولات Boswellia serrata (یک گیاه) و غیر صابونی‌شونده آووکادو- دانه سویا (avocado-soyabean unsaponifiables; ASU) (ترکیب دو گیاه) محدود شدند.
پنج مطالعه از سه عصاره مختلف Boswellia serrata وارد مرور شدند. شواهدی با کیفیت متوسط از دو مطالعه (85 شرکت‌کننده) نشان داد که درمان 90 روزه با 100 میلی‌گرم عصاره غنی‌شده Boswellia serrata نشانه‌ها را در مقایسه با دارونما بهبود بخشید. میانگین درد در مقیاس 0 تا 100 امتیازی VAS (0: بدون درد) با دارونما، 40 امتیاز بود، Boswellia serrata غنی‌شده درد را تا میانگین 17 امتیازی کاهش داد (95% فاصله اطمینان (CI): 8 تا 26)؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 2؛ 95% CIها کاهش قابل‌توجه بالینی 15 نقطه‌ای درد را رد نکردند. عملکرد فیزیکی، 33 امتیاز در زیر مقیاس 0 تا 100 امتیازی شاخص استئوآرتریت دانشگاه‌های غربی انتاریو و مک‌مستر (Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index; WOMAC) (0 به معنای از دست ندادن عملکرد) با دارونما بود، Boswellia serrata غنی‌شده، عملکرد را تا 8 امتیاز بهبود بخشید (95% CI؛ 2 تا 14)؛ NNTB: 4. با فرض حداقل تفاوت مهم بالینی 10 امتیازی، نمی‌توانیم مزیت بالینی مهم را در برخی افراد رد کنیم. شواهدی با کیفیت متوسط (یک مطالعه، 96 شرکت‌کننده) نشان داد که عوارض جانبی با Boswellia serrata غنی‌شده احتمالا کاهش می‌یابد (18/48 عارضه در برابر 30/48 عارضه با دارونما؛ نسبت خطر (relative risk; RR): 0.60؛ 95% CI؛ 0.39 تا 0.92). مزایای احتمالی دیگر عصاره‌های Boswellia serrata نسبت به دارونما با شواهدی با کیفیت متوسط حاصل از دو مطالعه (97 شرکت‌کننده) در مورد Boswellia serrata (غنی‌شده) 100 میلی‌گرم به همراه روغن غیر-فرّار، و شواهدی با کیفیت پائین از مطالعات واحد کوچک با دوز روزانه 999 میلی‌گرم عصاره Boswellia serrata و 250 میلی‌گرم دوز روزانه Boswellia serrata غنی‌شده تائید شدند. به دلیل وجود شواهدی با کیفیت بسیار پائین از یک مطالعه واحد کوچک، مشخص نبود دوز روزانه 99 میلی‌گرم Boswellia serrata مزایایی نسبت به والدکوکسیب (valdecoxib) داشت یا خیر. به دلیل گزارش متغیر نتایج در مطالعات، مشخص نیست خطر عوارض جانبی یا قطع مصرف عصاره Boswellia serrata افزایش می‌یابد یا خیر. مطالعات بروز هیچ عارضه جانبی جدی‌ای را گزارش نکردند. کیفیت زندگی و تغییرات رادیوگرافیکی مفصل اندازه‌گیری نشدند.
شش مطالعه محصول ASU اختصاصی ®Piasclidine را مورد بررسی قرار دادند. شواهدی با کیفیت متوسط از چهار مطالعه (651 شرکت‌کننده) نشان داد که ASU با دوز 300 میلی‌گرم باعث بهبود کوچک و مشکوک از نظر بالینی در نشانه‌ها شد و احتمالا پس از سه تا 12 ماه درمان، عوارض جانبی در مقایسه با دارونما افزایش نیافت. میانگین درد با دارونما 40.5 امتیاز در مقیاس 0 تا 100 امتیازی VAS بود (0 به معنای بدون درد)، 300 میلی‌گرم ASU درد را تا میانگین 8.5 امتیاز کاهش داد (95% CI؛ 1 تا 16 امتیاز)؛ NNTB: 8. دوز 300 میلی‌گرم از ASU، وضعیت عملکرد بیمار را بهبود بخشید (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.42-؛ 95% CI؛ 0.73- تا 0.11-). عملکرد بیمار با دارونما معادل 47 میلی‌متر (مقیاس 0 تا 100 میلی‌متری، که در آن 0 به معنای از دست ندادن عملکرد است) تخمین زده شد؛ دوز 300 میلی‌گرم از ASU عملکرد را تا میانگین 7 میلی‌متر بهبود بخشید (95% CI؛ 2 تا 12 میلی‌متر)؛ NNTB: 5 (3 تا 19). هیچ تفاوتی در میزان عوارض جانبی (5 مطالعه، 1050 شرکت‌کننده) بین ASU (معادل 53%) و دارونما (51%) (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.97 تا 1.12)؛ قطع مصرف دارو‌به دلیل بروز عوارض جانبی (1 مطالعه، 398 شرکت‌کننده) بین ASU (معادل 17%) و دارونما (15%) (RR: 1.14؛ 95% CI؛ 0.73 تا 1.80)؛ یا عوارض جانبی جدی (1 مطالعه، 398 شرکت‌کننده) بین ASU (معادل 40%) و دارونما (33%) (RR: 1.22؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.59) وجود نداشت. تغییرات رادیوگرافیکی مفصل که بر اساس تغییر در عرض فضای مفصلی (joint space width; JSW) در دو مطالعه (453 شرکت‌کننده) اندازه‌گیری شد، بین درمان با دوز 300 میلی‌گرم از ASU (0.53- میلی‌متر) و دارونما (0.65- میلی‌متر) تفاوتی نداشت؛ تفاوت میانگین (MD): 0.12-؛ (95% CI؛ 0.43- تا 0.19). شواهدی با کیفیت متوسط از یک مطالعه منفرد (156 شرکت‌کننده) مزایای احتمالی دوز 600 میلی‌گرم از ASU را نسبت به دارونما، بدون افزایش عوارض جانبی، تائید کرد. شواهدی با کیفیت پائین (1 مطالعه، 357 شرکت‌کننده) نشان داد که ممکن است هیچ تفاوتی در بروز نشانه‌ها یا عوارض جانبی بین دوز 300 میلی‌گرم از ASU و کندرویتین سولفات (chondroitin sulphate) وجود نداشته باشد. کیفیت زندگی اندازه‌گیری نشد.
تمام مداخلات گیاهی دیگر در مطالعات منفرد مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه‌گیری‌ها محدود شدند. بروز عارضه جانبی جدی مربوط به هیچ یک از محصولات گیاهی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.