پیام‌های کلیدی
• تغذیه نوزادان بسیار نارس یا بسیار کموزن هنگام تولد با شیر مادر اهداکننده (donor human milk)، به جای شیر خشک، خطر بروز انتروکولیت نکروزان (necrotising enterocolitis) را تا نصف کاهش می‌دهد.
• این روش احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر را بر میزان عفونت یا مرگ‌ومیر در طول بستری نوزاد در بیمارستان بر جای می‌گذارد.
انتروکولیت نکروزان چیست؟
نوزادان بسیار نارس (که بیش از هشت هفته زودتر متولد شوند) و بسیار کموزن هنگام تولد (وزن کمتر از 1.5 کیلوگرم در زمان تولد) در معرض خطر ابتلا به انتروکولیت نکروزان قرار دارند، بیماری شدیدی که در آن پوشش داخلی روده نوزاد ملتهب شده، و سلول‌های آن از بین می‌روند. این وضعیت می‌تواند منجر به بروز عفونت جدی، مرگ‌ومیر، و ناتوانی یا مشکلات رشدی شود.
شیر اهدا کننده چیست؟
یکی از راه‌های کمک به پیشگیری از بروز انتروکولیت نکروزان در نوزادان بسیار نارس یا بسیار کموزن هنگام تولد، زمانی که شیر مادر خود نوزاد در دسترس نباشد، ممکن است تغذیه آنها با شیر مادر اهدا شده (توسط زنان دیگر) به جای شیر خشک مصنوعی (معمولا از شیر گاو) باشد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم اگر شیر مادر نوزاد بسیار نارس یا بسیار کموزن هنگام تولد در دسترس نباشد، تغذیه وی با شیر مادر اهداکننده به جای شیر خشک، خطر ابتلا به انتروکولیت نکروزان، عفونت جدی و مرگ‌ومیر را کاهش می‌دهد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعات جست‌وجو کرده و نتایج مطالعاتی را که پیدا کردیم، مقایسه و خلاصه کردیم. بر اساس عواملی مانند روش انجام و حجم نمونه مطالعه، سطح اطمینان خود را به شواهد رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 12 کارآزمایی را با مجموع 2296 نوزاد وارد کردیم. تغذیه نوزادان بسیار نارس یا بسیار کموزن هنگام تولد، با شیر مادر اهداکننده به جای شیر خشک، خطر ابتلا به انتروکولیت نکروزان را به نصف کاهش می‌دهد. این روش احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر میزان عفونت یا مرگ‌ومیر در طول بستری نوزاد در بیمارستان دارد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما به شواهد مربوط به تاثیر این مداخله بر بروز انتروکولیت نکروزان اطمینان داریم. فقط به شواهد مربوط به عفونت جدی و مرگ، اطمینان متوسطی داریم، زیرا مطالعات کافی برای اطمینان در مورد اثرات آن وجود نداشت و ممکن است افرادی که در این مطالعات بودند، می‌دانستند کدام درمان را دریافت می‌کنند، که این موضوع می‌توانست بر نتایج تاثیر بگذارد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا فوریه 2024 به‌روز است.
شواهد نشان می‌دهد که شیر مادر اهداکننده خطر ابتلا به NEC را در نوزادان بسیار نارس یا VLBW تا حدود نصف کاهش می‌دهد. این مداخله احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر بروز عفونت تهاجمی دیررس یا مورتالیتی به هر علتی پیش از ترخیص از بیمارستان دارد.
هنگامی که شیر مادر به اندازه کافی در دسترس نباشد، شیر مادر اهداکننده یا شیر خشک، اشکال جایگزین تغذیه خوراکی برای نوزادان بسیار نارس یا بسیار کموزن هنگام تولد (very low-birthweight; VLBW) است. شیر مادر اهداکننده ممکن است مزایای غیرمغذی شیر مادر را حفظ کند و به عنوان یک استراتژی برای کاهش خطر بروز انتروکولیت نکروزان (necrotising enterocolitis; NEC) و مرگ‌ومیر و عوارض مرتبط با آن در نوزادان بسیار نارس یا VLBW پیشنهاد شده است.
ارزیابی اثربخشی شیر مادر اهداکننده در مقایسه با شیر خشک برای پیشگیری از بروز NEC و عوارض و مرگ‌ومیر مرتبط با آن در نوزادان بسیار نارس یا VLBW زمانی که شیر مادر کافی باشد.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ بانک اطلاعاتی مراقبت از مادر و نوزاد (Maternity and Infant Care) و Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL) را از ابتدای تاسیس تا فوریه 2024 جست‌وجو کردیم. ما همچنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی را جست‌وجو کرده و فهرست منابع مطالعات واردشده را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل‌شده که تغذیه با شیر مادر اهداکننده را در مقابل مصرف شیر خشک در نوزادان بسیار نارس (< 32 هفته بارداری) یا VLBW (< 1500 گرم) مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌ها را ارزیابی کرده، داده‌ها را استخراج کرده، و برآورد اثرگذاری (effect estimate) درمان را با استفاده از خطر نسبی (RR)، تفاوت خطر (risk difference)، و تفاوت میانگین (MD)، با 95% فواصل اطمینان (CI) مرتبط، ترکیب کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از NEC، عفونت تهاجمی دیررس، و مرگ‌ومیر به هر علتی پیش از ترخیص از بیمارستان. پیامدهای ثانویه، پارامترهای رشد و توسعه و تکامل عصبی بودند. برای ارزیابی قطعیت شواهد مربوط به پیامدهای اولیه، از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
دوازده کارآزمایی با مجموع 2296 نوزاد واجد شرایط ورود به مرور بودند. بیشتر کارآزمایی‌ها، کوچک بودند (میانگین حجم نمونه: 191 نوزاد). همه کارآزمایی‌ها در بخش‌های نوزادان در اروپا یا آمریکای شمالی انجام شدند. پنج کارآزمایی بیش از 40 سال پیش انجام شدند؛ هفت کارآزمایی باقی‌مانده در سال 2000 یا پس از آن صورت گرفتند. برخی کارآزمایی‌ها دارای ضعف‌های روش‌شناسی (methodology) بودند، از جمله نگرانی‌هایی در مورد کورسازی محققان و گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting).
متاآنالیز نشان داد که شیر مادر اهداکننده خطر ابتلا به NEC را کاهش می‌دهد (خطر نسبی (RR): 0.53؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.76؛ I² = 4%؛ تفاوت خطر (RD): 0.03-؛ 95% CI؛ 0.05- تا 0.01-؛ 11 کارآزمایی، 2261 نوزاد، شواهد با قطعیت بالا). شیر مادر اهداکننده احتمالا تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر عفونت تهاجمی دیررس (RR: 1.12؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.31؛ I² = 27%؛ RD: 0.03؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.07-؛ 7 کارآزمایی، 1611 نوزاد؛ شواهد با قطعیت متوسط) یا مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.31؛ I² = 0%؛ RD: -0.00؛ 95% CI؛ 0.02- تا 0.02؛ 9 کارآزمایی، 2116 نوزاد؛ شواهد قطعیت متوسط).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.