پیشینه
سرگیجه وضعیتی پاروکسیسمال خوش‌خیم (benign paroxysmal positional vertigo; BPPV) به دلیل تغییرات سریع در حرکات سر ایجاد می‌شود. در این وضعیت، فرد احساس می‌کند که خود یا محیط اطرافش در حال حرکت یا چرخش هستند. علل شایع آن ترومای سر یا عفونت گوش است. BPPV می‌تواند ناشی از وجود جرم‌هایی در کانال‌های نیمه دایره‌ای گوش باشد، که پس از اینکه سر حرکت خود را متوقف کرد، به حرکت خود ادامه می‌دهند. این امر باعث ایجاد احساس چرخش مداوم می‌شود که با دیگر اطلاعات حسی در تضاد است. مانور Epley یک روش درمانی است که توسط پزشک (یا دیگر پرسنل بخش سلامت با آموزش مناسب، مانند متخصص شنوایی‌سنجی، فیزیوتراپیست) انجام می‌شود و شامل مجموعه‌ای از چهار حرکت سر و بدن از حالت نشسته به دراز کشیدن، غلتیدن به پهلو و برگشت به حالت نشسته است. به نظر می‌رسد این روش با خارج کردن رسوبات مجرای نیمه دایره‌ای از کانال، اثر می‌کند. این ویدیوی مرتبط ، نحوه انجام مانور Epley را نشان می‌دهد.
ویژگی‌‌های مطالعه
تعداد 11 مطالعه را با مجموع 745 شرکت‌کننده در این مرور وارد کردیم. پنج مطالعه (334 بیمار)، کارآمدی مانور Epley را در برابر مانور ساختگی، سه مطالعه در برابر دیگر مانورهای تغییر موقعیت ذرات (Semont؛ Brandt-Daroff و Gans) و سه مطالعه در برابر عامل کنترل (عدم درمان، دارودرمانی به تنهایی، محدودیت وضعیتی) مقایسه کردند. بیماران در هشت مطالعه در بخش‌های گوش، حلق و بینی بیمارستانی و در دو مطالعه در فعالیت‌های خانوادگی تحت درمان قرار گرفتند. همه بیماران، بزرگسالان در سنین 18 تا 90 سال، با نسبت جنسیتی 1:1.5 مرد به زن بودند.
نتایج کلیدی
برای رفع سرگیجه، مانور Epley به‌طور قابل توجهی موثرتر از مانور ساختگی یا عامل کنترل بود. هیچ یک از کارآزمایی‌هایی که Epley را در برابر دیگر مانورهای تغییر موقعیت ذرات مقایسه کردند، رفع سرگیجه را به عنوان پیامد خود گزارش نکردند.
هنگامی که مطالعات تبدیل مثبت به منفی تست Dix-Hallpike (یک تست برای تشخیص BPPV) را در بیماران مورد بررسی قرار دادند، در مقایسه با مانور ساختگی یا عامل کنترل، نتایج به‌طور قابل توجهی به نفع گروه درمان Epley بود. زمانی که Epley با مانور Semont یا Gans مقایسه شد، تفاوتی مشاهده نشد. در یک مطالعه، یک جلسه درمان با Epley موثرتر از یک هفته تمرینات Brandt-Daroff به صورت سه بار در روز بود.
عوارض جانبی گزارش نشدند. هیچ عارضه جانبی جدی ناشی از درمان رخ نداد. نرخ بروز تهوع در طول مانورهای تغییر موقعیت از 16.7% تا 32% متغیر بود. برخی از بیماران به دلیل مشکلات ستون فقرات گردنی قادر به تحمل مانورها نبودند.
مرور کارآزمایی‌ها نشان داد که مانور Epley در کوتاهمدت بی‌خطر و موثر است. دیگر توالی‌های خاص حرکات فیزیکی، مانورهای Semont و Gans، نتایج مشابهی دارند.
کیفیت شواهد
به‌طور کلی، خطر پائین سوگیری (bias) در مطالعات واردشده دیده شد. تمام کارآزمایی‌ها، تصادفی‌سازی شده بودند، پنج مورد از آنها از تکنیک‌های تخصیص پاکت‌نامه در بسته (sealed envelope allocation) یا تخصیص خارجی (external allocation) استفاده کردند. هفت مورد از کارآزمایی‌ها، ارزیاب‌ها را نسبت به گروه درمانی شرکت‌کنندگان کورسازی کردند و داده‌های مربوط به همه پیامدها برای همه شرکت‌کنندگان در اکثر مطالعات گزارش شدند. این شواهد تا ژانویه 2014 به‌روز است.
بر اساس نتایج 11 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده، عمدتا کوچک و با دوره پیگیری نسبتا کوتاه، شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه مانور Epley یک درمان بی‌خطر و موثر برای BPPV کانال خلفی است. نرخ عود BPPV پس از درمان بالا است (36%). پیامدهای درمان با مانور Epley با درمان با مانورهای Semont و Gans مشابه است، اما نسبت به تمرینات Brandt-Daroff برتری دارد.
این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در کتابخانه کاکرین ، شماره 1، سال 2002 منتشر شده و پیش از این در سال‌های 2004 و 2007 به‌روز شد.
سرگیجه وضعیتی پاروکسیسمال خوش‌خیم (benign paroxysmal positional vertigo; BPPV) سندرمی است که با اپیزودهای کوتاهمدت سرگیجه همراه با تغییرات سریع وضعیت سر مشخص می‌شود. این عارضه یکی از دلایل شایع سرگیجه است که در کلینیک‌های مراقبت‌های اولیه و کلینیک‌های تخصصی گوش و حلق و بینی مشاهده می‌شود. رویکردهای درمانی فعلی شامل تمرینات توانبخشی (rehabilitative) و مانورهای فیزیکی، از جمله مانور Epley است.
ارزیابی اثربخشی مانور Epley برای BPPV کانال خلفی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اختلالات گوش، حلق و بینی در کاکرین، CENTRAL؛ PubMed؛ EMBASE؛ CINAHL؛ Web of Science؛ Cambridge Scientific Abstracts؛ ICTRP و منابع بیشتر را برای یافتن کارآزمایی‌های منتشرشده و منتشرنشده جست‌وجو کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو 23 ژانویه 2014 بود.
کارآزمایی‌ها تصادفی‌سازی و کنترل‌شده برای مقایسه مانور Epley در برابر دارونما (placebo)، عدم درمان یا دیگر درمان‌های فعال برای بزرگسالان مبتلا به BPPV کانال خلفی (از جمله مثبت بودن تست Dix-Hallpike). پیامد اولیه مورد نظر، رفع کامل نشانه‌های سرگیجه بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از تبدیل تست «مثبت» Dix-Hallpike به تست «منفی» Dix-Hallpike و عوارض جانبی ناشی از درمان.
از فرآیندهای استاندارد روش‌شناسی (methodology) مورد نظر سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) استفاده کردیم.
در این مرور 11 کارآزمایی را با مجموع 745 بیمار وارد کردیم.
پنج مطالعه، کارآمدی مانور Epley را در برابر مانور ساختگی، سه مطالعه در برابر دیگر مانورهای تغییر موقعیت ذرات (Semont؛ Brandt-Daroff و Gans) و سه مطالعه در برابر عامل کنترل (عدم درمان، دارودرمانی به تنهایی، محدودیت وضعیتی) مقایسه کردند. بیماران در هشت مطالعه در بخش گوش و حلق و بینی بیمارستان و در دو مطالعه در فعالیت‌های خانوادگی تحت درمان قرار گرفتند. همه بیماران، بزرگسالان در سنین 18 تا 90 سال، با نسبت جنسیتی 1:1.5 مرد به زن بودند.
به‌طور کلی، خطر پائین سوگیری (bias) در مطالعات واردشده دیده شد. تمام مطالعات تصادفی‌سازی شده بودند، شش مورد از آنها از تکنیک‌های تخصیص پاکت‌نامه در بسته (sealed envelope allocation) یا تخصیص خارجی (external allocation) استفاده کردند. هشت مورد از کارآزمایی‌ها، ارزیابان را نسبت به گروه درمانی شرکت‌کنندگان کورسازی کرده و داده‌های مربوط به همه پیامدها برای همه شرکت‌کنندگان در هشت مورد از 11 مطالعه گزارش شد.
رفع کامل سرگیجه
رفع کامل سرگیجه در گروه درمان Epley در مقایسه با گروه مانور ساختگی یا عامل کنترل به‌طور قابل توجهی بیشتر بود (نسبت شانس (OR): 4.42؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.62 تا 7.44؛ پنج مطالعه، 273 شرکت‌کننده)؛ نسبتی از بیماران که بهبود پیدا کردند از 21% به 56% افزایش یافت. هیچ یک از کارآزمایی‌هایی که Epley را در برابر دیگر مانورهای تغییر موقعیت ذرات مقایسه کردند، رفع سرگیجه را به عنوان پیامد گزارش نکردند.
تبدیل نتیجه تست وضعیتی Dix-Hallpike از مثبت به منفی
تبدیل تست Dix-Hallpike از مثبت به منفی در مقایسه با گروه مانور ساختگی یا عامل کنترل، به میزان قابل توجهی به نفع گروه درمان Epley بود (OR: 9.62؛ 95% CI؛ 6.0 تا 15.42؛ هشت مطالعه، 507 شرکت‌کننده). در مقایسه Epley با مانور Semont (دو مطالعه، 117 شرکت‌کننده) یا Epley با مانور Gans (یک مطالعه، 58 شرکت‌کننده) هیچ تفاوتی مشاهده نشد. در یک مطالعه، یک بار درمان با Epley موثرتر از یک هفته تمرینات Brandt-Daroff به صورت سه بار در روز بود (OR: 12.38؛ 95% CI؛ 4.32 تا 35.47؛ 81 شرکت‌کننده).
عوارض جانبی
عوارض جانبی به ندرت گزارش شدند. هیچ موردی از عارضه جانبی جدی ناشی از درمان رخ نداد. نرخ بروز تهوع در طول مانورهای تغییر موقعیت از 16.7% تا 32% متغیر بود. برخی از بیماران به دلیل مشکلات ستون فقرات گردنی قادر به تحمل مانورها نبودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.