درمان بیماران سرطانی با استفاده از گیاه دارویی دارواش (mistletoe)

محصولات آماده شده از گونه‌های اروپایی دارواش (Viscum album L) جزء پرمصرف‌ترین داروهای تجویز شده برای بیماران سرطانی در چندین کشور اروپایی هستند. طرفداران آن ادعا می‌کنند که عصاره‌های دارواش باعث تحریک سیستم ایمنی، بهبود بقا، ارتقای سطح کیفیت زندگی و کاهش عوارض جانبی ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی در بیماران سرطانی می‌شوند. این مرور نشان داد که شواهد کافی برای نتیجه‌گیری درباره تاثیرات این گیاه بر هر یک از این پیامدها وجود نداشت و بنابراین مشخص نیست که استفاده از عصاره‌های دارواش تا چه میزان به بهبود کنترل نشانه‌های بیماری، تقویت پاسخ تومور به درمان یا بقای طولانی‌تر می‌انجامد. عوارض جانبی عصاره‌های دارواش گزارش شدند، اما به نظر می‌رسید این عوارض وابسته به دوز و عمدتا محدود به واکنش در محل تزریق، و نشانه‌های خفیف و گذرای شبه-آنفلوآنزا بودند. در صورت نبود کارآزمایی‌های مستقل و با کیفیت خوب، تصمیم‌گیری در مورد اینکه عصاره‌های دارواش برای یک مشکل خاص می‌توانند مفید باشند یا خیر، باید منوط به قضاوت یک متخصص و ملاحظات بالینی باشد.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد به‌ دست آمده از RCTها برای حمایت از این دیدگاه که استفاده از عصاره‌های دارواش میزان بقای بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهند یا منجر به بهبود توانایی مبارزه با سرطان یا تحمل درمان‌های ضد-سرطان می‌شود، ضعیف است. با این حال، شواهدی وجود دارد که عصاره‌های دارواش ممکن است برای معیارهای QOL حین شیمی‌درمانی برای سرطان پستان مزایایی به همراه داشته باشند، اما این نتایج نیاز به تکرار دارند. به‌طور کلی، برای ارزیابی صحیح ایمنی و اثربخشی عصاره‌های دارواش، انجام پژوهش‌های بالینی مستقل بیشتر و با کیفیت بالا مورد نیاز است. بیماران دریافت ‌کننده درمان دارواش باید تشویق شوند تا در کارآزمایی‌های آینده شرکت کنند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

از عصاره‌های گیاه دارویی دارواش (mistletoe) معمولا در بیماران سرطانی استفاده می‌شود. ادعا می‌شود که این عصاره‌ها، بقا و کیفیت زندگی (quality of life ; QOL) بیماران سرطانی را بهبود می‌بخشند.

اهداف: 

تعیین اثربخشی، تحمل‌پذیری و ایمنی عصاره‌های دارواش که به ‌صورت مونوتراپی یا درمان ادجوانت (کمکی) در بیماران مبتلا به سرطان تجویز می‌شوند.

روش‌های جست‌وجو: 

منابع جست‌وجو عبارت بودند از پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 3؛ سال 2007)؛ کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (RCTs) و کارآزمایی‌های بالینی و کنترل شده در پایگاه ثبت حوزه طب مکمل کاکرین؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ HEALTHSTAR؛ INT. ارزیابی تکنولوژی سلامت، SOMED؛ AMED؛ BIOETHICSLINE؛ BIOSIS؛ CancerLit؛ CATLINE؛ CISCOM (آگوست 2007).

برای جست‌وجو از پروسیجرهای استاندارد عملکردی سیستم اطلاعاتی در اقتصاد سلامت مستقر در موسسه اسناد و اطلاعات پزشکی آلمان (DIMDI) استفاده شد. فهرست منابع مقالات مرتبط و فایل‌های گسترده نویسندگان برای یافتن مطالعات بیشتر جست‌وجو شد. با تولید کنندگان محصولات دارواش تماس گرفته شد.

معیارهای انتخاب: 

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با حضور بزرگسالان مبتلا به هر نوعی از سرطان وارد کردیم. مداخلات عبارت بودند از تجویز عصاره‌های دارواش به‌عنوان تنها درمان یا ارائه همزمان آن‌ها با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی. معیارهای پیامد عبارت بودند از زمان بقا، پاسخ تومور به درمان، QOL، دیسترس روانشناختی، عوارض جانبی ناشی از درمان آنتی-نئوپلاستیک (antineoplastic) و ایمنی عصاره‌های دارواش.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

سه نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، کارآزمایی‌ها را برای ورود به این مرور ارزیابی کردند. همه نویسندگان مرور به‌طور مستقل از هم در استخراج داده‌ها و ارزیابی کیفیت مطالعه و تعیین ارتباط بالینی آن‌ها مشارکت داشتند. اختلاف‌ نظرات با بحث حل‌وفصل شدند. در جایی که اطلاعات مشخص نبود، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته شد. کیفیت روش‌شناسی به‌ صورت روایت‌گونه (narrative) توصیف شده، و علاوه بر این با استفاده از لیست دلفی و نمره جداد (Delphi list and the Jadad score) ارزیابی شد. در صورتی که مطالعات شش معیار از نه معیار دلفی، یا چهار معیار از پنج معیار جداد را داشته باشند، با کیفیت روش‌شناسی بالا تعریف می‌شوند. نتایج به صورت کیفی ارائه شدند.

نتایج اصلی: 

هشتاد مطالعه شناسایی شد. پنجاه‌‌وهشت مطالعه به دلایل مختلفی از مرور خارج شدند، اغلب به این دلیل که طراحی آینده‌نگر با تخصیص تصادفی درمان نبودند. از میان 21 مطالعه وارد شده، 13 مطالعه داده‌های مربوط به بقا، 7 مطالعه داده‌های مربوط به پاسخ تومور به درمان، 16 مطالعه داده‌های مربوط به معیارهای QOL یا پیامدهای روانشناختی، یا شیوع عوارض جانبی مرتبط با شیمی‌درمانی و 12 مطالعه داده‌های مربوط به عوارض جانبی ناشی از درمان دارواش را ارائه کردند؛ این مطالعات به‌طور کلی شامل 3484 بیمار سرطانی تصادفی‌سازی شده بودند. مداخلات ارزیابی شده عبارت بودند از 5 نوع ترکیب حاوی عصاره دارواش از 5 شرکت تولیدکننده و یک ترکیب دارویی که در بازار موجود نیست. گزارش‌دهی کلی RCTها ضعیف بود.

از 13 کارآزمایی که میزان بقا را بررسی ‌کردند، 6 کارآزمایی شواهدی را از مزیت درمان نشان دادند، اما هیچ یک از آن‌ها از کیفیت روش‌شناسی بالایی برخوردار نبودند. نتایج دو کارآزمایی انجام شده روی بیماران مبتلا به ملانوم و سرطان سر و گردن شواهدی را ارائه کردند که نشان می‌داد عصاره‌های دارواش استفاده شده برای بهبود بقای بیماران موثر نیستند.

از 16 کارآزمایی که به بررسی اثربخشی عصاره‌های دارواش در بهبود QOL، معیارهای روانشناختی، شاخص عملکرد، مقیاس‌های نشانه بیماری یا کاهش عوارض جانبی شیمی‌درمانی پرداختند، 14 کارآزمایی شواهدی را از وجود مزیت نشان دادند، اما فقط 2 مورد از آن‌ها که شامل بیماران مبتلا به سرطان پستان حین شیمی‌درمانی بودند، کیفیت روش‌شناسی بالاتری داشتند.

داده‌های مربوط به عوارض جانبی نشان داد که بسته به دوز مصرفی، عصاره‌های دارواش معمولا به‌خوبی تحمل شدند و تاثیرات جانبی کمی داشتند.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information