سوال مطالعه مروری: نویسندگان مرور کاکرین رژیمهای درمانی مختلفی را بررسی کردند که برای آمادهسازی رحم (womb) به منظور انتقال جنینهای منجمد شده-ذوب شده به رحم در زنان تحت فناوری کمک-باروری (assisted reproductive technology; ART) برای باردار شدن استفاده میشود.
پیشینه
در زنان نابارور تحت ART، تخمکها از تخمدانها جمعآوری شده و توسط اسپرم در آزمایشگاه بارور میشوند (لقاح آزمایشگاهی یا in vitro fertilisation; IVF). برخی از جنینها یا همه آنها ممکن است منجمد شده، ذوب شده و در مراحل بعدی به رحم منتقل شوند. این روش، انتقال جنین منجمد شده-ذوب شده (frozen-thawed embryo transfer; FET) نامیده میشود.
برای زنانی که دورههای (چرخه قاعدگی) خودبهخودی منظم دارند، ممکن است طیف وسیعی از رژیمهای درمانی چرخهای برای آمادهسازی پوشش داخلی رحم جهت انجام FET ارائه شود. در روش دیگر، FET را میتوان پس از تخمکگذاری (رهاسازی تخمک) خودبهخودی در یک چرخه طبیعی انجام داد. به این راه، FET با چرخه طبیعی گفته میشود.
زنانی با چرخههای نامنظم، یا تخمکگذاری ندارند یا به صورت تصادفی انجام میشود. بنابراین، FET با چرخه طبیعی برای آنها مناسب نیست. برای آماده کردن این زنان جهت انجام FET، میتوان القای تخمکگذاری را با داروهای باروری یا هورمون-درمانی (hormone therapy; HT) پیشنهاد داد.
رایجترین رژیمهای درمانی برای FET عبارتند از چرخه طبیعی با یا بدون محرک HCG (گنادروتوفین کوریونیک انسانی، human chorionic gonadrotophin)، یا آمادهسازی اندومتر با HT با یا بدون آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروفین (GnRHa) برای سرکوب موقتی عملکرد تخمدان.
ما این مرور را انجام دادیم تا دریابیم یک رژیم FET خاص موثرتر یا ایمنتر از بقیه است یا خیر. پیامدهای اصلی، نرخ تولد زنده و نرخ سقط جنین به ازای هر زن بودند.
ویژگیهای مطالعه
ما 18 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را با 3815 زن وارد کردیم. این کارآزماییها در بلژیک، فرانسه، اسرائیل، ایتالیا، ایران، سنگاپور، هلند و انگلستان انجام شدند. شواهد تا 2 دسامبر 2016 بهروز است.
نتایج کلیدی
این مرور شواهد کافی را برای حمایت از استفاده از یک رژیم درمانی چرخهای در مقایسه با دیگری در آمادهسازی رحم برای انجام FET در زنان ناباروری که چرخههای منظم تخمکگذاری دارند، پیدا نکرد. متداولترین روشها برای FET چرخه طبیعی با یا بدون محرک HCG یا آمادهسازی اندومتر با HT، با یا بدون سرکوب GnRHa است. ما فقط چهار مقایسه مستقیم را از این دو روش شناسایی کردیم و شواهد کافی برای حمایت از استفاده هر یک نسبت به دیگری وجود ندارد. هیچ شواهد خاصی را برای زنانی که تخمکگذاری ندارند، نیافتیم.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد پائین یا بسیار پائین بود. محدودیتهای اصلی عبارت بودند از عدم گزارش پیامدهای بالینی مهم، ارائه گزارش ضعیف از روشهای مطالعه و یافتههای نامشخص به دلیل کمبود دادهها.
این مرور شواهد کافی را برای حمایت از استفاده از یک رژیم درمانی چرخهای در مقایسه با دیگری در آمادهسازی رحم برای انجام FET در زنان ناباروری که چرخههای منظم تخمکگذاری دارند، پیدا نکرد. متداولترین روشها برای FET چرخه طبیعی با یا بدون محرک HCG یا آمادهسازی اندومتر با HT، با یا بدون سرکوب GnRHa است. ما فقط چهار مقایسه مستقیم را از این دو روش شناسایی کردیم و شواهد کافی برای حمایت از استفاده هر یک نسبت به دیگری وجود ندارد.
میان زوجهای ناباروری که تحت فناوری کمک-باروری (assisted reproductive technology; ART) قرار میگیرند، نرخ بارداری پس از چرخههای انتقال جنین منجمد شده-ذوب شده (frozen-thawed embryo transfer; FET) کمتر از روش انتقال جنینی است که دو تا پنج روز پس از بازیابی تخمک انجام میشود. با این وجود، FET نرخ تجمعی بارداری را افزایش میدهد، هزینه را کم میکند، انجام آن نسبتا ساده است و میتواند در دورههای زمانی کوتاهتری نسبت به چرخههای تکراری لقاح آزمایشگاهی (in vitro fertilisation; IVF) یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (intracytoplasmic sperm injection; ICSI) با انتقال جنین تازه انجام شود. FET با استفاده از رژیمهای مختلف درمانی چرخهای انجام میشود: چرخههای خودبهخودی تخمکگذاری (طبیعی)؛ چرخههایی که در آن اندومتر بهطور مصنوعی توسط هورمونهای استروژن و پروژسترون آماده میشود، که معمولا تحت عنوان چرخههای FET با هورمون-درمانی (hormone therapy; HT) شناخته میشود؛ و چرخههایی که در آنها تخمکگذاری توسط داروها القا میشود (چرخههای FET با القای تخمکگذاری). HT میتواند با یا بدون یک آگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروفین (GnRHa) انجام شود. این یک بهروزرسانی از مرور کاکرین است که نخستین بار در سال 2008 منتشر شد.
مقایسه اثربخشی و ایمنی چرخه طبیعی FET، چرخه FET با HT و چرخه FET با القای تخمکگذاری، و مقایسه زیر-گونههای این رژیمها.
در 13 نوامبر 2016، پایگاه ثبت تخصصی زنان و باروری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و CINAHL را جستوجو کردیم. دیگر منابع جستوجو عبارت بودند از پایگاههای ثبت کارآزماییها و فهرست منابع مطالعات وارد شده.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به مقایسه رژیمهای مختلف درمانی چرخهای و روشهای مختلف مورد استفاده برای آمادهسازی اندومتر در طول FET پرداختند.
از پروسیجرهای روششناسی استاندارد توصیه شده از سوی کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه ما نرخ تولد زنده و نرخ سقط جنین بودند.
ما 18 RCT را وارد کردیم که به مقایسه رژیمهای مختلف درمانی چرخهای برای FET در 3815 زن پرداختند. کیفیت شواهد پائین یا بسیار پائین بود. محدودیتهای اصلی عبارت بودند از عدم وجود گزارش از پیامدهای بالینی مهم، گزارشدهی ضعیف از روشهای مطالعه و عدم دقت به دلیل نرخ پائین رویدادها. هیچ اطلاعات خاصی را برای زنانی که تخمکگذاری نداشتند، پیدا نکردیم.
1. مقایسههای FET با چرخه طبیعی
FET با چرخه طبیعی در مقابل HT FET
هیچ مطالعهای نرخ تولد زنده، نرخ سقط جنین یا بارداری پایدار را گزارش نکرد.
هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت در نرخ بارداری چند-قلویی بین زنان در چرخههای طبیعی و افرادی با چرخه HT FET وجود نداشت (نسبت شانس (OR): 2.48؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09 تا 68.14؛ 1 RCT؛ n = 21، شواهد با کیفیت بسیار پائین).
FET با چرخه طبیعی در مقابل HT به علاوه سرکوب GnRHa
هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت در نرخ تولد زنده (OR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.39 تا 1.53، 1 RCT؛ n = 159، شواهد با کیفیت پائین) یا بارداری چند-قلویی (OR: 0.58؛ 95% CI؛ 0.13 تا 2.50، 1 RCT؛ n = 159، شواهد با کیفیت پائین) بین زنانی با چرخه طبیعی FET و افرادی با چرخههای HT FET همراه با سرکوب GnRHa دیده نشد. هیچ مطالعهای سقط جنین یا بارداری پایدار را گزارش نکرد.
FET با چرخه طبیعی در مقابل FET با چرخه طبیعی اصلاح شده (محرک گنادوتروفین کوریونیک انسانی (HCG))
هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت در نرخ تولد زنده (OR: 0.55؛ 95% CI؛ 0.16 تا 1.93، 1 RCT؛ n = 60، شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا سقط جنین (OR: 0.20؛ 95% CI؛ 0.01 تا 4.13، 1 RCT؛ n = 168، شواهد با کیفیت بسیار پائین) بین زنان در چرخههای طبیعی و زنان در چرخههای طبیعی با محرک HCG به دست نیامد. با این حال، شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان میدهد که زنان در چرخههای طبیعی (بدون محرک HCG) ممکن است نرخ بالاتری از بارداری پایدار داشته باشند (OR: 2.44؛ 95% CI؛ 1.03 تا 5.76، 1 RCT؛ n = 168). هیچ دادهای در مورد بارداری چند-قلویی موجود نبود.
2. مقایسههای FET با چرخه طبیعی اصلاح شده
FET با چرخه طبیعی اصلاح شده (محرک HCG) در مقابل HT FET
هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت در نرخ تولد زنده (OR: 1.34؛ 95% CI؛ 0.88 تا 2.05، 1 RCT؛ n = 959، شواهد با کیفیت پائین) یا بارداری پایدار (OR: 1.21؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.83، 1 RCT؛ n = 959، شواهد با کیفیت پائین) میان زنان در چرخههای طبیعی اصلاح شده و کسانی که HT دریافت کردند، به دست نیامد. هیچ دادهای برای سقط جنین یا بارداری چند-قلویی وجود نداشت.
FET با چرخه طبیعی اصلاح شده (تحریک HCG) در برابر HT همراه با سرکوب GnRHa
هیچ شواهدی مبنی بر وجود اختلاف میان دو گروه از نظر نرخهای تولد زنده (OR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.87، 1 RCT؛ n = 236؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا سقط جنین (OR: 0.74؛ 95% CI؛ 0.25 تا 2.19، 1 RCT؛ n = 236؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت. هیچ دادهای برای بارداری پایدار یا بارداری چند-قلویی به دست نیامد.
3. مقایسههای HT FET
HT FET در مقابل HT همراه با سرکوب GnRHa
HT بهتنهایی در مقایسه با HT همراه با سرکوب GnRHa با نرخ پائینتری از تولد زنده همراه بود (OR: 0.10؛ 95% CI؛ 0.04 تا 0.30، 1 RCT؛ n = 75، شواهد با کیفیت پائین). هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت میان گروهها از نظر سقط جنین (OR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.37 تا 1.12، 6 RCT؛ n = 991؛ I2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا بارداری پایدار (OR: 1.72؛ 95% CI؛ 0.61 تا 4.85، 1 RCT؛ n = 106، شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود نداشت.
هیچ دادهای در مورد بارداری چند-قلویی موجود نبود.
4. مقایسههای زیر-گروههای FET با القای تخمکگذاری
گنادوتروفین انسانی منوپوزال (HMG) در برابر کلومیفن همراه با HMG
HMG بهتنهایی در مقایسه با کلومیفن در ترکیب با HMG با میزان بالاتری از نرخ تولد زنده همراه بود (OR: 2.49؛ 95% CI؛ 1.07 تا 5.80، 1 RCT؛ n = 209، شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت میان گروهها از نظر سقط جنین (OR: 1.33؛ 95% CI؛ 0.35 تا 5.09، 1 RCT؛ n = 209، شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا بارداری چند-قلویی (OR: 1.41؛ 95% CI؛ 0.31 تا 6.48، 1 RCT؛ n = 209، شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود نداشت.
هیچ دادهای در مورد بارداری پایدار در دسترس نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.