آنتی‌سایکوتیک‌های آتیپیکال به درمان دارویی انتخابی بسیاری از پزشکان در درمان نشانه‌های رفتاری و روانی در افراد مبتلا به دمانس تبدیل شده‌اند، و بزرگترین پایه شواهد برای کارآزمایی‌های دوسو کور (double blind) کنترل‌شده با دارونما در این زمینه، ریسپریدون است. انجام یک متاآنالیز برای بررسی اثربخشی و عوارض جانبی در جهت آگاهی‌رسانی در عملکرد بالینی، به ویژه از نظر نگرانی‌های اخیر در مورد بی‌خطری (safety) این عوامل، به‌موقع است. اثربخشی متوسط آنها مشهود است، اما افزایش خطر عوارض جانبی عروقی‌مغزی، مرگ‌ومیر، عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، ادم و نشانه‌های خارج هرمی نگران‌کننده است، به ویژه که گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting)، تفسیر دیگر پیامدهای نامطلوب بالقوه را غیرممکن می‌کند.
شواهد نشان می‌دهد که ریسپریدون و اولانزاپین در کاهش پرخاشگری مفید هستند و ریسپریدون سایکوز را کاهش می‌دهد، اما هر دو با عوارض جدی عروقی‌مغزی و نشانه‌های خارج هرمی همراه هستند. علیرغم اثربخشی متوسط، افزایش قابل توجه عوارض جانبی تایید می‌کند که نه ریسپریدون و نه اولانزاپین نباید به‌طور معمول برای درمان بیماران دمانس مبتلا به پرخاشگری یا سایکوز استفاده شوند، مگر اینکه ناراحتی شدید یا خطر آسیب جسمانی برای کسانی که با بیمار زندگی و کار می‌کنند، وجود داشته باشد. اگرچه داده‌های کافی از کارآزمایی‌های در نظر گرفته شده در دسترس نبودند، نتایج یک متاآنالیز از هفده کارآزمایی کنترل‌شده با دارونما از داروهای نورولپتیک آتیپیکال برای درمان نشانه‌های رفتاری در افراد مبتلا به دمانس که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) انجام شد، افزایش قابل توجهی را در مرگ‌ومیر نشان داد (OR: 1.7). یک متاآنالیز داوری همتا (peer-review) شده (Schneider 2005) از 15 مطالعه کنترل‌شده با دارونما (نه مطالعه منتشرنشده)، به‌طور مشابه، افزایش خطر مرگ‌ومیر (OR:1.54؛ 95% CI؛ 0.004 تا 0.02، p=0.01) را برای داروهای نورولپتیک آتیپیکال نشان داد.
پرخاشگری (aggression)، بی‌قراری (agitation) یا سایکوز (psychosis) در اکثر افراد مبتلا به دمانس در مقطعی از بیماری رخ می‌دهد. طی پنج سال گذشته، تعدادی کارآزمایی با داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال برای درمان این نشانه‌ها انجام شده‌اند، و برای ارزیابی شواهد به روشی متعادل، انجام یک مرور سیستماتیک لازم است.
تعیین اینکه شواهد موجود از مصرف داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال برای درمان پرخاشگری، بی‌قراری و سایکوز در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر حمایت می‌کند یا خیر.
کارآزمایی‌ها از آخرین جست‌وجوی به‌روز شده در پایگاه ثبت تخصصی گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین در 7 دسامبر 2004 با استفاده از عبارات اولانزاپین، کوئتیاپین، ریسپریدون، کلوزاپین، آمیسولپراید، سرتیندول، زوتپین، آریپیپرازول و زیپراسیدون، شناسایی شدند. این پایگاه ثبت شامل مقالاتی از تمام بانک‌های اطلاعاتی اصلی مراقبت سلامت و بسیاری از بانک‌های اطلاعاتی کارآزمایی‌های در حال انجام است و به‌طور منظم به‌روز می‌شود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و کنترل‌شده با دارونما (placebo)، با پنهان‌سازی تخصیص (allocation)، که در آنها دمانس و سایکوز و/یا پرخاشگری مورد ارزیابی قرار گرفتند.
1. سه داور داده‌ها را از کارآزمایی‌های واردشده استخراج کردند
2. داده‌ها در صورت امکان ادغام شدند، و با استفاده از روش‌های آماری مناسب آنالیز شدند
3. آنالیز شامل بیمارانی بود که با یک آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال در مقایسه با دارونما درمان شدند
شانزده کارآزمایی کنترل‌شده با دارونما، با داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیکال تکمیل شده‌اند، اگرچه فقط نه کارآزمایی، اطلاعات کافی را برای کمک به انجام متاآنالیز ارایه کردند و فقط پنج مورد به‌طور کامل در مجلات داوری همتا (peer review) منتشر شدند. هیچ یک از کارآزمایی‌های آمیسولپراید، سرتیندول یا زوتپین، معیارهای ورود را نداشتند.
کارآزمایی‌های واردشده به نتایج زیر دست یافتند:
1. با درمان ریسپریدون و اولانزاپین در مقایسه با دارونما، بهبودی قابل توجهی در پرخاشگری دیده شد.
2. بهبودی قابل توجهی در سایکوز بین بیماران تحت درمان با ریسپریدون به دست آمد.
3. بیماران تحت درمان با ریسپریدون و اولانزاپین، با بروز بسیار بیشتر عوارض جانبی جدی عروقی‌مغزی (از جمله سکته مغزی)، عوارض جانبی خارج هرمی و دیگر عوارض جانبی مهم روبه‌رو شدند.
4. افزایش قابل توجهی در خروج بیماران تحت درمان با ریسپریدون (2 میلی‌گرم) و اولانزاپین (5-10 میلی‌گرم) از مطالعه مشاهده شد.
5. داده‌ها برای بررسی تاثیر داروها بر عملکرد شناختی کافی نبودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.