سوال مطالعه مروری
این مرور، توسط نویسندگان گروه سلامت دهان در کاکرین و برای مقایسه موفقیت درمان ایمپلنت دندانی با و بدون درمان با اکسیژن پرفشار (hyperbaric oxygen therapy; HBO) در بیمارانی انجام شد که قبلا درمان با اشعه دریافت کرده بودند.
پیشینه
دندان‌های از دست رفته می‌توانند خوردن و صحبت کردن و همچنین ظاهر فرد را تحت تاثیر قرار دهند. ایمپلنت‌های دندانی به عنوان راهی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته پیشنهاد می‌شوند. بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند و همچنین افرادی که به دلیل سرطان در ناحیه سر و گردن تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، ممکن است از بازسازی با ایمپلنت‌ها بهره‌مند شوند. ایمپلنت‌های دندانی داخل استخوان فک برای دندان‌های جایگزین، و گاهی اوقات برای جایگزینی بخش‌هایی از دهان (پروتز (prosthetics)) که پس از عمل جراحی برای سرطان یا در نتیجه آسیب به استخوان (استئونکروز) ناشی از درمان با اشعه برداشته شده‌اند، مورد حمایت قرار می‌گیرند.
از درمان با اکسیژن پرفشار (که بیماران را مجبور به تنفس اکسیژن خالص تحت فشار در یک اتاقک با طراحی مخصوص در چندین نوبت می‌کند) برای بهبود موفقیت درمان ایمپلنت حمایت شده است. پیشنهاد شده که درمان HBO، بهبود استخوان و بافت‌های اطراف ایمپلنت‌های دندانی را در بیماران تحت پرتودرمانی بهبود می‌بخشد، اما این موضوع هنوز هم بحث‌برانگیز است.
ویژگی‌های مطالعه
شواهدی که این مرور مبتنی بر آنها است، تا 1 جولای 2013 به‌روز شدند. یک مطالعه کوچک انجام شده در یک مرکز سرطان سر و گردن مستقر در یک دانشگاه در هلند یافت شد. این مطالعه شامل 26 بزرگسال بود که برای سرطان سر و گردن با پرتودرمانی یا ترکیبی از پرتودرمانی و جراحی درمان شده بودند. همه شرکت‌کنندگان تمام دندان‌های فک پایین خود را از دست داده و در حفظ پروتز دچار مشکل شده بودند. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند، 13 نفر از آنها با HBO تحت درمان قرار گرفتند و 13 نفر دیگر تحت درمان قرار نگرفتند.
نتایج کلیدی
فقط یک کارآزمایی کوچک که در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشت به مقایسه درمان با HBO با درمان بدون HBO پرداخت. نتایج، موفق به تعیین منفعت درمان HBO در پیشگیری از شکست ایمپلنت‌های دندانی یا سایر عوارض جدی مانند مرگ استخوان فک ناشی از درمان با پرتودرمانی نشدند. انجام مطالعات قابل اطمینان‌تری برای ارائه پاسخ نهایی به این سوال مورد نیاز است.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد بسیار پایین بود زیرا مبتنی بر یک کارآزمایی کوچک بودند که این کارآزمایی در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشت.
با وجود در دسترس بودن مقدار محدودی از تحقیقات بالینی، به نظر می‌رسد که درمان HBO منفعت بالینی قابل ملاحظه‌ای برای بیماران تحت اشعه نیازمند به ایمپلنت‌های دندانی ندارد. برای تعیین اثربخشی HBO در بیماران تحت اشعه نیازمند به ایمپلنت‌های دندانی، نیاز قطعی به انجام RCTهای بیشتر وجود دارد. کیفیت این کارآزمایی‌ها باید بالا باشد و طبق توصیه‌های بیانیه CONSORT (www.consort-statement.org/) گزارش شده باشند. هر مرکز بالینی ممکن است بیماران محدودی داشته باشد و به احتمال زیاد کارآزمایی‌ها نیاز دارند که چند مرکزی شوند.
ایمپلنت‌های دندانی به عنوان راهی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته پیشنهاد می‌شوند. بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند و همچنین افرادی که به دلیل سرطان در ناحیه سر و گردن تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، ممکن است از بازسازی با ایمپلنت‌ها بهره‌مند شوند. از درمان با اکسیژن پرفشار (hyperbaric oxygen therapy; HBO) برای بهبود موفقیت درمان ایمپلنت در بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار گرفته‌اند، حمایت شده، اما این موضوع هنوز هم بحث‌برانگیز است.
مقایسه موفقیت، موربیدیتی، رضایت بیمار و هزینه اثربخشی درمان ایمپلنت دندانی با و بدون HBO در بیمارانی که تحت اشعه قرار گرفته‌اند.
بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی زیر جست‌وجو شدند: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (Cochrane Oral Health's Trials Register) (تا 17 جون 2013)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین، شماره 5؛ 2013)؛ MEDLINE via OVID (از 1946 تا 17 جون 2013) و EMBASE via OVID (از 1980 تا 17 جون 2013). هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی در زبان یا تاریخ انتشار اعمال نشد. ما کتابشناختی‌های کارآزمایی‌های بالینی مرتبط را کنترل و مقالات را برای یافتن مطالعات خارج از مجلات جست‌وجو شده، بررسی کردیم. ما برای شناسایی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs؛ randomised controlled trials) با نویسندگان و با بیش از 55 تولید کننده ایمپلنت دهانی مکاتبه کردیم؛ و در تلاش برای شناسایی RCTهای منتشر نشده یا در حال انجام با آنها به صورت شخصی تماس گرفتیم و از آنها درخواست انجام یک بحث گروهی اینترنتی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs) مربوط به درمان HBO برای بیماران تحت اشعه که به ایمپلنت‌های دندانی نیاز دارند.
غربالگری مطالعات واجد شرایط، ارزیابی کیفیت روش‌شناسی کارآزمایی‌ها و استخراج داده‌ها به‌صورت تکراری و مستقل از هم، توسط دو نویسنده مرور انجام شد. نتایج با استفاده از مدل‌های اثرات تصادفی برای تعیین تفاوت‌های میانگین برای پیامدهای پیوسته و خطرات نسبی برای پیامدهای دو حالتی با 95% فواصل اطمینان تجزیه‌وتحلیل شدند.
فقط یک RCT که شواهدی را با کیفیت بسیار پایین ارائه کرد، شناسایی و وارد شد. سیزده بیمار درمان HBO را دریافت کردند، در حالی که 13 بیمار دیگر این درمان را دریافت نکردند. دو تا ایمپلنت شش تایی در افرادی با مندیبل‌های (فک پایین) کاملا بدون دندان جای‌گذاری شدند تا با اوردنچرهای متکی به میله (bar-retained overdentures) بازسازی و ترمیم شوند. یک سال پس از جای‌گذاری ایمپلنت، چهار بیمار از هر گروه فوت کردند. یک بیمار، که با HBO درمان شده بود، به استئورادیو نکروز (osteoradionecrosis ) مبتلا شد و تمام ایمپلنت‌ها را از دست داد به همین دلیل ارائه پروتز دندانی به این بیمار ممکن نبود. پنج بیمار در گروه HBO حداقل یک شکست ایمپلنت داشتند و در مقابل، دو مورد شکست در گروه کنترل وجود داشت. تفاوت‌های آماری معنی‌داری برای شکست پروتز و ایمپلنت، عوارض بعد از عمل و رضایت بیمار بین دو گروه وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.