کم‌خونی (داشتن گلبول‌های قرمز بسیار کم) یکی از دلایل اصلی خستگی و دیگر مشکلاتی است که اغلب در افراد تحت دیالیز دیده می‌شوند. دیالیز عبارت است از درمان بیماری کلیه با استفاده از دستگاه کلیه مصنوعی (همودیالیز) یا با تبادل مایع از طریق لوله کارگذاری شده در شکم (دیالیز صفاقی).
اریتروپویتین ساخته شده (هورمونی که تولید گلبول‌های قرمز را افزایش می‌دهد) کم‌خونی را بهبود می‌بخشد و اغلب برای افرادی که دیالیز می‌شوند، تجویز می‌شود. چندین شکل مختلف از اریتروپویتین که می‌توان آنها را با فواصل بیشتری تجویز کرد، اکنون در دسترس قرار دارند.
شواهدی را از 33 مطالعه که شامل بیش از 5500 بیمار بوده و پیش از مارچ 2013 منتشر شدند، بررسی کردیم تا دریابیم که تجویز هر چند وقت یک بار از داروهای اریتروپویتین به افراد تحت دیالیز کمک می‌کنند تا کم‌خونی‌شان بهبود یابد.
ما دریافتیم داروهای جدیدتر اریتروپویتین که با فراوانی کمتری (هفتگی تا چهار هفته یک بار) استفاده می‌شوند، در مقایسه با داروهای قدیمی (که دو تا سه بار در هفته تجویز می‌شوند) برای افراد تحت همودیالیز، منجر به اصلاح مشابه در کم‌خونی بیماران می‌شوند. هیچ تفاوت معنی‌داری را در عوارض جانبی میان داروهای جدیدتر و قدیمی‌تر پیدا نکردیم، اما بعضی مطالعات اطلاعاتی را در مورد عوارض جانبی گزارش نکردند.
اطلاعات کافی در مورد استفاده از این عوامل برای کودکان یا افراد تحت دیالیز صفاقی وجود نداشت تا مشخص شود که تجویز کمتر برای این گروه از بیماران هم موثر است یا خیر.
این مرور اطلاعاتی را به‌روز می‌کند که پیش از این در سال‌های 2002 و 2005 منتشر شدند.
ESA طولانی‌اثر (داربی‌پویتین و CERA) که در فواصل یک تا چهار هفته‌ای تجویز می‌شوند، از نظر دستیابی به اهداف هموگلوبین، بدون تفاوت قابل توجه در عوارض جانبی در بیماران تحت همودیالیز، برتر از rHuEPO است که یک تا سه بار در هفته استفاده می‌شود. برای ارزیابی فراوانی‌های مختلف تجویز ESA در بیماران تحت دیالیز صفاقی و کودکان و مقایسه ESAهای طولانی‌اثر مختلف (مانند داربی‌پویتین در مقایسه با CERA)، انجام RCTهای بیشتر مورد نیاز است.
مزایای تجویز عوامل محرک اریتروپویزیس (erythropoiesis-stimulating agent; ESA) برای بیماران تحت دیالیز نشان داده شده‌اند. با این حال، هنوز مشخص نیست که اثربخشی و بی‌خطری (safety) استفاده از ESA جدید و طولانی‌اثر که کمتر تجویز می‌شود، معادل ترکیبات اریتروپویتین انسانی نوترکیب (recombinant human erythropoietin; rHuEPO) است یا خیر. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که نخستین‌بار در سال 2002 منتشر، و آخرین‌بار در سال 2005 به‌روز شد.
این مرور با هدف تعیین بهترین فراوانی تجویز ESA از نظر اثربخشی (اصلاح کم‌خونی، و رهایی از عوارض جانبی) و کارآیی (استفاده مطلوب از منابع) رژیم‌های مختلف دوز ESA انجام شد.
از طریق برقراری ارتباط با هماهنگ‌کننده جست‌وجوی کارآزمایی‌ها و با استفاده از واژگان و اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه در کاکرین را تا تاریخ 21 مارچ 2013 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که فراوانی‌های مختلف تجویز ESA را در بیماران تحت دیالیز مقایسه کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به ارزیابی واجد شرایط بودن مطالعه، خطر سوگیری (bias) پرداخته و داده‌ها را استخراج کردند. برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome)، نتایج به صورت خطر نسبی (RR) یا تفاوت خطر (risk difference) با 95% فواصل اطمینان (CI) بیان شدند. برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome)، تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) با 95% فواصل اطمینان (CI) استفاده شدند. آنالیزهای آماری با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) انجام شدند.
این مرور شامل 33 مطالعه (5526 شرکت‌کننده) بود، که 22 مورد از آنها برای این به‌روزرسانی اضافه شدند. سطح خطر سوگیری به‌طور کلی بالا بود؛ فقط نه مطالعه با خطر پائین سوگیری برای تولید توالی (sequence generation) و 14 مطالعه برای پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) ارزیابی شدند. اگرچه فقط چهار مطالعه با دارونما (placebo) کنترل شدند، همه آنها در معرض خطر پائین سوگیری عملکرد (performance bias) یا سوگیری تشخیص (detection bias) بودند زیرا پیامد اولیه سطح هموگلوبین یک ارزیابی آزمایشگاهی بود و بعید است تحت تاثیر عدم کورسازی (blinding) قرار گرفته باشد. ما دریافتیم که 16 مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) و پنج مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری انتخاب (selection bias) قرار داشتند؛ فقط یک مطالعه گزارش کرد که توسط یک شرکت داروسازی تامین مالی نشد.
چهار مداخله مختلف را با هم مقایسه کردیم: آگونیست‌های پایدار گیرنده اریتروپویتین (Continuous erythropoietin receptor agonists; CERA) در مقابل دیگر ESA (داربی‌پویتین (darbepoetin) یا rHuEPO)؛ فراوانی‌های مختلف تجویز داربی‌پویتین؛ داربی‌پویتین در مقابل rHuEPO؛ و فراوانی‌های مختلف تجویز rHuEPO.
تفاوت معنی‌داری در حفظ هموگلوبین نهایی میان CERA تجویز شده در فواصل هر دو هفته یک بار (4 مطالعه، 1762 شرکت‌کننده: MD؛ 0.08 گرم/دسی‌لیتر (g/dL)؛ 95% CI؛ 0.04- تا 0.21) یا هر چهار هفته یک بار (دو مطالعه، 1245 شرکت‌کننده: MD؛ 0.03- گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.12) در مقایسه با rHuEPO که در فواصل دو تا سه هفته‌ای تجویز شد، وجود نداشت. در یک مطالعه که تجویز CERA را هر دو هفته یک بار با داربی‌پویتین یک بار در هفته مقایسه کرد، تفاوت معنی‌داری در سطح هموگلوبین نهایی وجود نداشت (313 شرکت‌کننده: MD؛ 0.30 گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.55). در مقایسه میان تجویز داربی‌پویتین یک بار در هفته با یک بار در هر دو هفته (دو مطالعه، 356 شرکت‌کننده: MD؛ 0.04 گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.45- تا 0.52) و یک بار در هر دو هفته با یک بار در هر ماه (یک مطالعه، 64 شرکت‌کننده: MD؛ 0.40 گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.37- تا 1.17) تفاوت معنی‌داری در سطوح نهایی هموگلوبین وجود نداشت. میان مطالعاتی که تجویز داربی‌پویتین هفتگی را با هر دو هفته یک بار مقایسه کردند، ناهمگونی مشخصی وجود داشت و احتمالا مربوط به پروتکل‌های مختلف تجویز بود. هشت مطالعه تجویز هفتگی داربی‌پویتین را با rHuEPO هر دو تا سه بار در هفته مقایسه کردند؛ هیچ تفاوت آماری در هموگلوبین نهایی نشان داده نشد (6 مطالعه، 1638 شرکت‌کننده: MD؛ 0.02 گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.09- تا 0.12). چهارده مطالعه فراوانی‌های مختلف تجویز rHuEPO را مقایسه کردند. هیچ تفاوت آماری در سطح هموگلوبین نهایی دیده نشد (7 مطالعه، 393 شرکت‌کننده: MD؛ 0.17- گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.39- تا 0.05). عوارض جانبی تفاوت قابل توجهی در مقایسه‌ها نداشتند؛ با این حال، مورتالیتی (مرگ‌ومیر) و کیفیت زندگی ضعیف گزارش شدند، به ویژه در مقالات قبلی.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.