تراخم (trachoma) شایعترین علت از دست دادن بینایی قابل پیشگیری بوده و در جوامع فقیر شایع است. عود حملات التهاب ملتحمه (conjunctivitis) ناشی از عفونت کلامیدیا منجر به زخم و چرخش پلک به داخل میشود. سایش قرنیه توسط مژهها، باعث تار دیدن و کوری فرد میشوند. بهداشت محیط مجموعهای است از اقدامات با هدف از بین بردن عواملی که مانع از تکثیر مگسها و گسترش بیماری میشوند. برخی از این مداخلات عبارتند از تهیه آب و سرویس بهداشتی، همچنین استفاده از اسپری حشرهکش برای کنترل مگسها و برنامههای آموزش سلامت برای بهبود عملکردهای بهداشت فردی و محیطی افراد. ما شش مطالعه را شامل 12,294 شرکتکننده در سنین مختلف و از هر دو جنس، در این مرور وارد کردیم. این کارآزماییها در گامبیا، مالی، تانزانیا، نیجر و اتیوپی انجام شدند. دو مطالعه به اسپری حشرهکش، یک مطالعه به اسپری حشرهکش و تهیه سرویس بهداشتی، یک مطالعه به ارایه سرویس بهداشتی، و دو مطالعه به آموزش سلامت پرداختند که یکی از آنها دارای آموزش سلامت همراه با تامین آب بود. شیوع تراخم فعال، شیوع کلامیدیا تراکوماتیس (Chlamydia trachomatis) و اندازهگیری تعداد مگس، پیامدهای اصلی ارزیابیشده بودند. دو مطالعه انجامشده در یک منطقه نشان دادند که اسپری حشرهکش در کاهش تراخم فعال موثر بود، اما یک مطالعه در شرایط متفاوت، اسپری را بیاثر نشان داد. یک مطالعه جداگانه نشان داد که آموزش سلامت در مورد بهداشت فردی و محیط در کاهش تراخم فعال موثر است، با این حال، مطالعه دیگری نشان داد که یک برنامه آموزشی سلامت در حد متوسط همراه با تهیه یک منبع آب در حد متوسط در کاهش تراخم فعال موثر نبودند. یک مطالعه در مورد فراهم کردن سرویس بهداشتی، هیچ تاثیری را بر تراخم نشان نداد. با این حال، انجام تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
شواهد حاصل از دو کارآزمایی نشان میدهد حشرهکشها در کاهش تراخم موثر هستند، با این حال، این تاثیر در کارآزمایی دیگری که از حشرهکشها استفاده کرد، نشان داده نشد. دو کارآزمایی در مورد تامین سرویس بهداشتی به عنوان یک اقدام برای کنترل مگس، کاهش قابل توجه تراخم را نشان ندادهاند. آموزش بهداشت در یک مطالعه کاهش معنیدار تراخم را نشان داده بود، اما مطالعه دیگر یافتههای مشابهی را نشان نداد. بهطور کلی، اطلاعات کمی برای تعیین اثربخشی تمام جنبههای بهداشت محیط در کنترل تراخم وجود دارد.
تراخم (trachoma) عامل اصلی نابینایی قابل پیشگیری است. این وضعیت مسوول حدود شش میلیون فرد نابینا در سراسر جهان است، که عمدتا در جوامع فقیر در کشورهای در حال توسعه زندگی میکنند. یکی از راهبردهای مهمی که برای کنترل این بیماری استفاده میشود، اعمال اقدامات مختلف بهداشت محیط در چنین جوامعی است.
ارزیابی شواهد برای اثربخشی اقدامات بهداشت محیط بر شیوع تراخم فعال در مناطق آندمیک.
CENTRAL (شامل پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه چشم و بینایی در کاکرین) ( کتابخانه کاکرین ، سال 2011، شماره 9)؛ MEDLINE (ژانویه 1950 تا سپتامبر 2011)؛ EMBASE (ژانویه 1980 تا سپتامبر 2011)؛ منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS) (ژانویه 1982 تا سپتامبر 2011)؛ متا رجیستر کارآزماییهای کنترلشده ( m RCT) ( www.controlled-trials.com ) و ClinicalTrials.gov ( www.clinicaltrials.gov ) را جستوجو کردیم. در جستوجوهای الکترونیکی برای یافتن کارآزماییها، هیچ محدودیتی از نظر تاریخ یا زبان نگارش مقاله اعمال نشد. بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی آخرینبار در 23 سپتامبر 2011 جستوجو شدند. فهرست منابع کارآزماییهای واردشده و Science Citation Index را بررسی کردیم. همچنین با آژانسها، کارشناسان و محققان در کنترل تراخم تماس گرفتیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و شبه-تصادفیسازی و کنترلشدهای را وارد کردیم که هر شکلی را از اقدامات بهداشت محیط با عدم انجام آنها مقایسه کردند. این اقدامات بهداشتی شامل کنترل مگس، تامین آب و آموزش سلامت بودند. شرکتکنندگان در کارآزماییها، افرادی بودند که معمولا در مناطق آندمیک تراخم ساکن بودند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کرده و کیفیت کارآزماییهای واردشده را ارزیابی کردند. برای دستیابی به اطلاعات بیشتر، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته شد. شش کارآزمایی معیارهای ورود را برآورده کردند، اما به دلیل وجود ناهمگونی (heterogeneity) میان مطالعات، متاآنالیز را انجام ندادیم.
شش مطالعه را با مجموع 12,294 شرکتکننده از 79 جامعه وارد مرور کردیم. دو مطالعه که استفاده از اسپری حشرهکش را به عنوان یک اقدام برای کنترل مگس ارزیابی کردند، در مقایسه با عدم انجام مداخله، نشان دادند که تراخم تا حداقل 55% الی 61% کاهش مییابد. با این حال، مطالعه دیگر نشان نداد که اسپری حشرهکش در کاهش تراخم موثر باشد. یک مطالعه نشان داد که یکی دیگر از اقدامات کنترل مگس، تامین سرویس بهداشتی، در مقایسه با عدم مداخله، تراخم را تا 29.5% کاهش داد؛ با این حال، این امر از نظر آماری تفاوت معنیداری نداشت و یافتهها توسط یک مطالعه جدیدتر تایید نشدهاند. مطالعه دیگری نشان داد که آموزش سلامت باعث کاهش بروز تراخم شد. این یافتهها توسط مطالعه دوم تایید نشدند، با این حال، این مطالعه نشان داد یک برنامه آموزشی سلامت در سطح متوسط با تامین آب در حد متوسط، تراخم را کاهش نداد. با این حال، همه مطالعات دارای برخی نگرانیها در مورد روششناسی (methodology) هستند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.