پیام‌های کلیدی
• خارج کردن لوله‌های درناژ در اواخر شب به جای اوایل صبح ممکن است باعث کاهش تعداد افرادی شود که نیاز به جاگذاری مجدد لوله درناژ پیدا می‌کنند.
• خارج کردن زودهنگام لوله‌های درناژ به جای خارج کردن دیرهنگام آنها احتمالا خطر بروز عفونت ناشی از لوله درناژ و ادرار دردناک را کاهش می‌دهد. با این حال، ممکن است باعث شود افراد بیشتری نیاز به جاگذاری مجدد لوله درناژ پیدا کنند.
• برای پژوهش در مورد تاثیرات خارج کردن لوله درناژ در افرادی که جراحی نداشتند، به مطالعات بیشتری نیاز داریم.
کاتترهای ادراری چه هستند؟
کاتترهای ادراری، لوله‌های توخالی قابل انعطافی هستند که برای تخلیه مثانه و جمع‌آوری ادرار در یک کیسه استفاده می‌شود. این کاتترها اغلب به مدت کوتاهی برای افرادی که نمی‌توانند ادرار کنند، مثلا حین یا پس از جراحی، یا زمانی که کارکنان بخش مراقبت سلامت نیاز به اندازه‌گیری ادرار فرد دارند، استفاده می‌شوند. یکی از تاثیرات مضر کاتترها خطر ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری (urinary tract infections; UTIs) است. اگر کاتترها به سرعت برداشته شوند، خطر عفونت کاهش می‌یابد، اما اگر خیلی زود هم برداشته شوند، ممکن است نیاز به جاگذاری مجدد آنها باشد.
می‌خواستیم چه چیزی را پیدا کنیم؟
ما می‌خواستیم تاثیرات استراتژی‌های مختلف را بر خطر بروز موارد زیر بررسی کنیم:
• نیاز به جاگذاری مجدد کاتتر؛
• ابتلا به عفونت مجاری ادراری (UTI)؛
• درد هنگام ادرار کردن.
ما چه کردیم؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که به استفاده از کاتترهای ادراری کوتاه-مدت در بزرگسالان پرداختند. اصطلاح «کوتاه-مدت» را به صورت 14 روز یا کمتر تعریف کردیم. مطالعات می‌توانستند در هر جایی انجام شده و شرکت‌کنندگان می‌توانستند به هر نوع وضعیت یا بیماری مبتلا بوده باشند.
نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعات رتبه‌بندی کردیم.
ما چه چیزی را یافتیم؟
تعداد 99 مطالعه را با 12,241 شرکت‌کننده یافتیم. اکثر شرکت‌کنندگان بیماران جراحی بودند و بسیاری از مطالعات (50 مورد) فقط زنان را ارزیابی کردند.
مطالعات به بررسی موضوعات زیر پرداختند:
• خارج کردن کاتتر در اوایل صبح در مقایسه با اواخر شب (13 مطالعه)؛
• نگه داشتن کاتتر برای مدت زمان کوتاه‌تر یا طولانی‌تر (68 مطالعه)؛
• کلامپ کردن کاتترها یا اجازه تخلیه آزادانه آنها (7 مطالعه)؛ و
• درمان مردان (آلفا-بلاکرها) برای شل كردن پروستات در مقایسه با عدم-درمان پیش از خارج کردن كاتتر (3 مطالعه). پروستات یک غده کوچک است که بین آلت تناسلی مرد و مثانه قرار دارد.
خارج کردن کاتتر در صبح زود در مقایسه با خارج کردن آن در اواخر شب
خارج کردن کاتتر در اواخر شب ممکن است خطر نیاز را به جاگذاری مجدد کاتتر در مقایسه با خارج کردن آن در صبح زود کاهش دهد. ما مطمئن نیستیم که بین خارج کردن آن در صبح زود و اواخر شب از نظر ابتلا به UTI یا ادرار دردناک تفاوتی وجود داشته باشد.
استفاده کوتاه-مدت از کاتتر در مقایسه با استفاده طولانی-مدت
افرادی که کاتترهای‌شان پس از مدت زمان کوتاه‌تری برداشته می‌شود احتمالا کمتر دچار UTI می‌شوند و در مقایسه با افرادی که کاتترهای خود را برای مدت طولانی‌تری دارند، کمتر ممکن است دچار ادرار دردناک شوند. با این حال، هم‌چنین دریافتیم که اگر افراد برای مدت زمان کوتاه‌تری از کاتتر استفاده کنند نسبت به افرادی که برای زمان طولانی‌تری آن را دارند، احتمالا نیاز به جاگذاری مجدد کاتتر خواهند داشت.
کلامپ کردن
ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین کلامپ کردن و درناژ از نظر خطر نیاز به جاگذاری مجدد کاتتر وجود داشته باشد. ما مطمئن نیستیم که تفاوتی در خطر ابتلا به UTIها یا ادرار دردناک وجود داشته باشد.
درمان برای شل کردن پروستات
ما مطمئن نیستیم که تجویز آلفا-بلاکرها پیش از خارج کردن کاتتر تاثیری بر نیاز به جاگذاری مجدد کاتترها یا خطر ابتلا به UTIها می‌گذارد یا خیر. هیچ شواهدی در مورد خطر ابتلا به ادرار دردناک وجود ندارد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
بسیاری از کارآزمایی‌های وارد شده نواقصی را در طراحی خود داشتند، تعداد کافی افراد را به کار نگرفتند، یا اطلاعات کافی را در مورد نتایج‌شان گزارش نکردند. این بدان معناست که اعتماد ما به شواهد محدود است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 17 مارچ 2020 به‌روز است.
برخی شواهد نشان می‌دهد که خارج کردن کاتترهای ادراری در اواخر شب به جای اوایل صبح ممکن است تعداد افرادی را که نیاز به کاتتریزاسیون مجدد پیدا می‌کنند، کاهش دهد. به نظر می‌رسد که خارج کردن کاتتر پس از یک دوره کوتاه‌تر نسبت به دوره طولانی‌تر احتمالا خطر بروز CAUTI علامت‌دار را کاهش داده و ممکن است خطر سوزش ادراری را کاهش دهد. با این حال، ممکن است باعث شود افراد بیشتری به کاتتریزاسیون مجدد نیاز پیدا کنند. دیگر شواهد مربوط به خطر بروز CAUTI علامت‌دار و سوزش ادراری، نامطمئن‌تر از آن هستند که امکان نتیجه‌گیری را برای ما فراهم کنند.
با توجه به قطعیت پائین اکثر شواهد ارائه شده در اینجا، نتایج حاصل از پژوهش‌های بیشتر احتمالا یافته‌های ما را تغییر می‌دهند و تاثیر بیشتری بر عملکرد بالینی دارند. این مرور سیستماتیک نیاز به یک مجموعه استاندارد را از پیامدهای اصلی برجسته کرده، که باید توسط همه کارآزمایی‌های آینده برای مقایسه استراتژی‌های خارج کردن کاتترهای ادراری کوتاه-مدت، اندازه‌گیری و گزارش شوند. کارآزمایی‌های آینده هم‌چنین باید تاثیرات خارج کردن کاتترهای ادراری کوتاه-مدت را در بیماران غیر-جراحی مطالعه و بررسی کنند.
کاتتریزاسیون ادراری (urinary catheterisation) یک پروسیجر شایع است، تقریبا بین 15% و 25% از کل افرادی که در بیمارستان بستری می‌شوند، در دوره‌ای از مراقبت خود، کاتتریزاسیون ادراری را در کوتاه-مدت (14 روز یا کمتر) دریافت می‌کنند. با این حال، استفاده از کاتترهای ادراری با افزایش خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری (urinary tract infection; UTI) همراه است. عفونت مجاری ادراری مرتبط با کاتتر (catheter-associated urinary tract infection; CAUTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های اکتسابی در بیمارستان است. تخمین زده می‌شود که حدود 20% از باکتریمی‌های اکتسابی از بیمارستان (hospital-acquired bacteraemias) ناشی از دستگاه ادراری باشد و با حدود 10% مورتالیتی همراه است.
این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2005 و آخرین‌بار در سال 2007 منتشر شد.
ارزیابی تاثیرات استراتژی‌های خارج کردن کاتترهای ادراری ساکن کوتاه-مدت (14 روز یا کمتر) در بزرگسالان.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بی‌اختیاری در کاکرین را جست‌وجو کردیم که شامل کارآزمایی‌هایی است که از طریق جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ MEDLINE In-Process؛ MEDLINE Epub Ahead of Print؛ CINAHL؛ ClinicalTrials.gov؛ WHO ICTRP، و جست‌وجوی دستی در مجلات و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها (در 17 مارچ 2020)، و فهرست منابع مقالات مرتبط شناسایی شدند.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد کردیم که به ارزیابی اثربخشی روش‌های انجام شده برای خارج کردن کاتترهای ادراری ساکن کوتاه-مدت در بزرگسالان به هر دلیلی در هر شرایطی پرداختند.
دو نویسنده مرور به غربالگری چکیده‌ها و متن کامل همه مقالات مرتبط پرداختند. حداقل دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم ارزیابی خطر سوگیری (bias)، استخراج داده و ارزیابی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) را انجام دادند.
99 کارآزمایی را شامل 12,241 شرکت‌کننده وارد کردیم. اکثر کارآزمایی‌ها را در معرض خطر پائین یا نامشخص سوگیری (bias) انتخاب و تشخیص و خطر بالای سوگیری عملکرد ارزیابی کردیم. هم‌چنین به نظر می‌رسید اکثر کارآزمایی‌ها دارای خطر پائین سوگیری ریزش نمونه (attrition) و گزارش‌دهی باشند. هیچ کدام از کارآزمایی‌ها کیفیت زندگی را گزارش نکردند. اکثر شرکت‌کنندگان در سراسر کارآزمایی‌ها تحت نوعی پروسیجر جراحی قرار گرفتند.
سیزده کارآزمایی با 1506 شرکت‌کننده، خارج کردن کاتترهای ادراری ساکن کوتاه-مدت را در یک زمان از روز (گروه خارج کردن در صبح زود بین 6 صبح و 7 صبح) در برابر زمانی دیگر (گروه خارج کردن کاتتر در اواخر شب بین 10 شب و نیمه شب) مقایسه کردند. خارج کردن کاتتر در اواخر شب در مقایسه با خارج کردن آن در اوایل صبح ممکن است خطر نیاز را به انجام کاتتریزاسیون مجدد اندکی کاهش دهد (RR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.53 تا 0.96؛ 10 RCT؛ 1920 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). ما مطمئن نیستیم که تفاوتی بین خارج کردن کاتتر در صبح زود و اواخر شب از نظر خطر ایجاد CAUTI علامت‌دار وجود داشته باشد (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.63؛ 1 RCT؛ 41 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ما مطمئن نیستیم که زمان خارج کردن آن در طول روز تفاوتی را در خطر سوزش ادرار (dysuria) ایجاد می‌کند یا خیر (RR: 2.20؛ 95% CI؛ 0.70 تا 6.86؛ 1 RCT؛ 170 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
شصت‌وهشت کارآزمایی با 9247 شرکت‌کننده طول دوره کوتاه‌تر را در برابر دوره طولانی‌تر کاتتریزاسیون مقایسه کردند. مدت زمان کوتاه‌تر ممکن است خطر نیاز را به انجام کاتتریزاسیون مجدد در مقایسه با مدت زمان طولانی‌تر افزایش دهد (RR: 1.81؛ 95% CI؛ 1.35 تا 2.41؛ 44 کارآزمایی، 5870 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، اما احتمالا خطر ایجاد CAUTI علامت‌دار را کاهش داده (RR: 0.52؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.61؛ 41 RCT؛ 5759 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و ممکن است خطر ابتلا را به سوزش ادراری کاهش دهد (RR: 0.42؛ 95% CI؛ 0.20 تا 0.88؛ 7 RCT؛ 1398 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
هفت کارآزمایی شامل 714 شرکت‌کننده سیاست‌های کلامپ کردن (clamping) کاتترها را در برابر درناژ آزاد مقایسه کردند. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین کلامپ کردن و درناژ آزاد از نظر خطر نیاز به کاتتریزاسیون مجدد وجود داشته باشد (RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.55 تا 1.21؛ 5 RCT؛ 569 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). ما مطمئن نیستیم که تفاوتی از نظر خطر ابتلا به CAUTI علامت‌دار (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.60 تا 1.63؛ 2 RCT؛ 267 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا سوزش ادرار (RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.46 تا 1.54؛ 1 کارآزمایی؛ 79 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود داشته باشد.
سه کارآزمایی که شامل 402 شرکت‌کننده بودند، استفاده از آلفا-بلاکرهای پروفیلاکتیک (prophylactic alpha blockers) را در برابر عدم-مداخله یا دارونما (placebo) مقایسه کردند. ما مطمئن نیستیم که تجویز آلفا-بلاکرهای پروفیلاکتیک پیش از خارج کردن کاتتر تاثیری بر خطر نیاز به انجام کاتتریزاسیون مجدد (RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.58 تا 2.42؛ 2 RCT؛ 184 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا ابتلا به CAUTI علامت‌دار (RR: 0.20؛ 95% CI؛ 0.01 تا 4.06؛ 1 کارآزمایی؛ 94 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) دارد یا خیر. هیچ یک از کارآزمایی‌های وارد شده که به بررسی آلفا-بلاکرهای پروفیلاکتیک پرداختند، تعداد شرکت‌کنندگان مبتلا به سوزش ادراری را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.