پیام‌های کلیدی
در مقایسه با عدم حذف موهای زائد:
· احتمالا هنگام حذف موها با تراشیدن با تیغ، عفونت‌های محل جراحی بیشتر می‌شود؛
· از بین بردن مو با قیچی و کرم ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در تعداد موارد ابتلا به عفونت‌ها ایجاد کند؛
استفاده از قیچی و کرم موبر احتمالا نسبت به اصلاح با تیغ باعث عفونت کمتری می‌شوند.
حذف مو به جای روز پیش از جراحی، در روز جراحی ممکن است تعداد عفونت‌ها را اندکی کاهش دهد.
چرا موها پیش از جراحی برداشته می‌شوند؟
پیش از انجام مداخله جراحی، برداشتن مو از ناحیه‌ای از بدن که قرار است جراحی شود، امری است رایج. موهای زائد را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله قیچی، تیغ یا کرم موبر حذف کرد.
برای پیشگیری از ایجاد مشکل حین و پس از جراحی، به عنوان مثال هنگام بخیه زدن زخم‌ها یا استفاده از پانسمان، مو برداشته می‌شود. با این حال، برخی از مطالعات ادعا می‌کنند که حذف مو می‌تواند باعث عفونت پس از جراحی شود و باید از این کار اجتناب کرد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که حذف مو پیش از انجام جراحی:
· باعث ایجاد یا پیشگیری از عفونت می‌شود؛
· از عوارض زخم مانند بریدگی پوست یا باز شدن زخم‌های بخیه‌شده پیشگیری می‌کند؛
· تاثیری بر مدت زمانی که افراد پس از جراحی در بیمارستان می‌مانند، دارد یا خیر؛ و
· منجر به صرف هزینه زیاد می‌شود یا خیر.
هم‌چنین علاقه‌مند بودیم که بدانیم برخی از روش‌ها یا زمانبندی حذف موهای زائد بهتر از روش‌ها یا زمان‌های دیگر هستند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در ابتدا، به دنبال مطالعاتی بودیم که موارد زیر را مقایسه کردند:
· حذف موهای زائد در برابر عدم حذف آنها؛ یا
· روش‌ها و زمان‌‌بندی‌های مختلف حذف موهای زائد.
سپس نتایج را با هم مقایسه کرده، و شواهد حاصل از کلیه مطالعات را خلاصه کردیم. در نهایت، بر اساس عواملی مانند روش انجام و حجم نمونه مطالعات، اطمینان خود را به شواهد رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 25 مطالعه را با مجموع 8919 نفر پیدا کردیم.
ده مطالعه عدم حذف موهای زائد را با حذف آنها مقایسه کردند، که حذف موها با استفاده از ابزارهای زیر انجام شد:
· قیچی (3 مطالعه)؛
· تراشیدن با تیغ (8 مطالعه، 7 مورد از آنها شواهد قابل استفاده‌ای را ارائه کردند)؛ یا
· کرم موبر (1 مطالعه).
هفت مطالعه استفاده از تیغ را در برابر استفاده از قیچی، و 10 مطالعه استفاده از تیغ را در مقابل استفاده از کرم مقایسه کردند (نه مورد از این 10 مطالعه شواهد قابل استفاده‌ای را ارائه دادند).
یک مطالعه حذف موهای زائد را یک روز پیش از جراحی در برابر حذف آنها در روز جراحی مقایسه کرد.
شواهد چه چیزی را نشان می‌دهند؟
حذف موی زائد در مقایسه با عدم حذف آن
· حذف موهای زائد با قیچی و کرم ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در تعداد موارد ابتلا به عفونت‌های محل جراحی ایجاد کند.
· حذف موهای زائد با تیغ احتمالا خطر عفونت بیشتری را نسبت به عدم حذف موها در پی دارد.
اینکه مو با تیغ برداشته شود یا خیر، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت از نظر مدت بستری در بیمارستان ایجاد کند (1 مطالعه).
مقایسه روش‌های مختلف حذف موهای زائد
· قیچی کردن نسبت به تیغ احتمالا کمتر باعث عفونت و آسیب‌های پوستی می‌شود.
· کرم‌های موبر احتمالا نسبت به تیغ کمتر باعث عفونت و آسیب‌های پوستی می‌شوند.
زمان حذف موهای زائد
اینکه موهای زائد در روز جراحی برداشته شوند یا روز پیش از جراحی، ممکن است تعداد عفونت را کمی کاهش دهد (1 مطالعه).
چه موضوعی را هنوز نمی‌دانیم؟
به دلیل کمبود مطالعات قوی، اطلاعی از موارد زیر نداریم:
· آیا حذف موهای زائد در مقایسه با عدم حذف آنها تاثیری بر عوارض زخم و هزینه‌های ناشی از آن دارد یا خیر؛
· آیا روش‌های مختلف حذف موهای زائد تاثیرات متفاوتی بر طول مدت بستری در بیمارستان یا هزینه‌های ناشی از آن دارد؛ و
· آیا زمان حذف موهای زائد تاثیری بر عوارض زخم، طول مدت بستری در بیمارستان یا هزینه‌های ناشی از آنها دارد یا خیر.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد ارائه شده در این مرور کاکرین تا نوامبر 2019 به‌روز است.
در مقایسه با عدم حذف موهای زائد، هنگام استفاده از قیچی یا کرم موبر ممکن است تفاوت کمی در خطر ابتلا به SSI وجود داشته باشد (شواهد با قطعیت پائین). با این حال، با اصلاح نکردن موها در مقایسه با اصلاح با تیغ، احتمالا SSIهای کمتری ایجاد می‌شود (شواهد با قطعیت متوسط). در صورتی که موها باید برداشته شوند، شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد که استفاده از قیچی یا کرم موبر در مقایسه با استفاده از تیغ، SSI و عوارض دیگر کمتری را ایجاد می‌کند. هنگامی که مو به جای روز پیش از جراحی، در روز جراحی برداشته شود، کاهش اندکی در بروز SSIها مشاهده می‌شود.
موها به طور مرسوم پیش از جراحی از محل جراحی برداشته می‌شوند؛ با این حال، برخی از مطالعات ادعا می‌کنند که این کار باعث افزایش عفونت محل جراحی (surgical site infections; SSIs) شده و باید از آن اجتناب شود. این دومین نسخه به‌روز شده از مروری است که در سال 2006 منتشر و برای نخستین‌بار در سال 2011 به‌روز شد.
تعیین این موضوع که حذف روتین موهای زائد پیش از جراحی (در مقایسه با عدم حذف موها) و روش انجام آن، زمانبندی، یا تنظیم میزان حذف آنها تاثیری بر نرخ SSI دارد یا خیر.
در نوامبر 2019، پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین)، Ovid MEDLINE (شامل In-Process & Other Non-Indexed Citations)؛ Ovid Embase؛ و EBSCO CINAHL Plus را برای دومین به‌روزرسانی جست‌وجو کردیم. هم‌چنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی را برای یافتن مطالعات در حال انجام و منتشر نشده جست‌وجو کرده و فهرست منابع مطالعات وارد شده را به علاوه مرورها برای یافتن مطالعات بیشتر از نظر گذراندیم. هیچ محدودیت تاریخی یا زبانی را اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده یا کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه موارد زیر پرداختند:
· حذف موهای زائد با عدم حذف موهای زائد؛
· روش‌های مختلف حذف موهای زائد؛ و
· حذف موهای زائد در زمان‌های مختلف پیش از جراحی.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، مرتبط بودن هر مطالعه را ارزیابی کردند. داده‌ها توسط دو نویسنده مطالعه به‌طور جداگانه استخراج و به صورت متقاطع بررسی شدند. «خطر سوگیری (bias)» را با استفاده از ابزار خطر سوگیری» کاکرین ارزیابی کرده و قطعیت شواهد را با توجه به روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بررسی کردیم. تجزیه‌وتحلیل حساسیت با حذف مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری انجام شد.
ما 11 مطالعه جدید را در این نسخه به‌روز شده وارد کردیم که مجموع مطالعات را به 19 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده و 6 کارآزمایی شبه-تصادفی‌سازی شده (8919 شرکت‌کننده) رساندند.
کوتاه کردن مو در مقایسه با عدم حذف موهای زائد
شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهد که ممکن است تفاوت کمی در خطر بروز SSI، در مقایسه عدم حذف موهای زائد با حذف موهای زائد با استفاده از قیچی وجود داشته باشد (خطر نسبی (RR): 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 1.39؛ سه مطالعه با 1733 شرکت‌کننده).
تراشیدن مو با تیغ در مقایسه با عدم حذف موهای زائد
شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد که خطر SSI احتمالا در شرکت‌کنندگانی که موهای زائد خود را با تیغ تراشیده‌اند در مقایسه با عدم حذف موهای زائد افزایش می‌یابد (RR: 1.82؛ 95% CI؛ 1.05 تا 3.14؛ هفت مطالعه با 1706 شرکت‌کننده). از نظر خطر مطلق، این عدد نشان‌دهنده 17 مورد SSI بیشتر در هر 1000 نفر در گروه تیغ در مقایسه با گروه بدون حذف مو است (95% CI؛ 1 مورد تا 45 مورد SSI بیشتر در گروه استفاده از تیغ).
بر اساس شواهدی با قطعیت پائین، مشخص نیست که تفاوتی در بروز آبسه‌ها در محل بخیه بین حذف موهای زائد با تیغ و عدم حذف مو وجود دارد یا خیر (1 کارآزمایی با 80 شرکت‌کننده؛ RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.21 تا 4.66).
بر اساس داده‌های نقل قول (narrative) از یک کارآزمایی با 136 شرکت‌کننده، ممکن است تفاوت کمی در طول مدت بستری در بیمارستان بین شرکت‌کنندگانی که موهای خود را با تیغ تراشیده‌اند در مقایسه با افراد بدون حذف موهای زائد، وجود داشته باشد (شواهد با قطعیت پائین).
بر اساس داده‌های نقل قول از یک کارآزمایی با 278 شرکت‌کننده، مشخص نیست تفاوتی از نظر هزینه بین شرکت‌کنندگانی که برای حذف موهای زائد خود روش تراشیدن با تیغ را انتخاب می‌کنند در مقایسه با افرادی بدون حذف موهای زائد وجود دارد یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
کرم موبر در مقایسه با عدم حذف موهای زائد
شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهد که ممکن است تفاوت کمی در خطر بروز SSI بین استفاده از کرم موبر یا عدم حذف موها وجود داشته باشد، اگرچه فواصل اطمینان گسترده‌ای در اطراف تخمین نقطه‌ای وجود دارد که شامل مزیت و آسیب مداخله می‌شود (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.45 تا 2.31؛ شواهد با قطعیت پائین؛ 1 کارآزمایی با 267 شرکت‌کننده).
بر اساس داده‌های نقل قول از یک کارآزمایی با 267 شرکت‌کننده، مشخص نیست تفاوتی از نظر هزینه بین شرکت‌کنندگانی که برای حذف موهای زائد خود از کرم موبر استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی بدون حذف موهای زائد وجود دارد یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تراشیدن مو با تیغ در مقایسه با استفاده از قیچی
شواهدی با قطعیت متوسط از 7 مطالعه با 3723 شرکت‌کننده نشان می‌دهد که خطر بروز SSI احتمالا در روش تراشیدن با تیغ در مقایسه با استفاده از قیچی افزایش می‌یابد (RR: 1.64؛ 95% CI؛ 1.16 تا 2.33).
شواهدی با قطعیت متوسط حاکی از آن است که خطر آسیب به پوست احتمالا در افرادی که موهای زائد خود را با تیغ تراشیده‌اند نسبت به استفاده از قیچی افزایش می‌یابد (3 کارآزمایی با 1333 شرکت‌کننده؛ RR: 1.74؛ 95% CI؛ 1.12 تا 2.71).
تراشیدن مو با تیغ در مقایسه با استفاده از کرم موبر
شواهدی با قطعیت متوسط از 9 مطالعه با 1593 شرکت‌کننده نشان می‌دهد که خطر بروز SSI بیشتری در مقایسه میان استفاده از تیغ در برابر کرم موبر دیده می‌شود (RR: 2.28؛ 95% CI؛ 1.12 تا 4.65).
شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهد که خطر آسیب به پوست احتمالا در استفاده از تیغ نسبت به کرم موبر برای حذف موهای زائد افزایش می‌یابد (RR: 6.95؛ 95% CI؛ 3.45 تا 13.98؛ 5 کارآزمایی با 937 شرکت‌کننده).
بر اساس داده های نقل قول از سه کارآزمایی با 402 شرکت‌کننده، مشخص نیست کرم موبر گران‌تر از تراشیدن مو تمام می‌شود یا خیر (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
حذف موهای زائد در روز جراحی در مقایسه با یک روز پیش از جراحی
شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهد که ممکن است هنگام حذف موها در روز جراحی در مقایسه با روز پیش از جراحی، خطر SSI کمی کاهش یابد، اگرچه فواصل اطمینان گسترده‌ای در اطراف تخمین نقطه‌ای وجود داشت که شامل مزیت و آسیب می‌شد (یک کارآزمایی، 977 شرکت‌کننده؛ RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.30).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.