سوال مطالعه مروری
در این نسخه به‌روز شده، تاثیر مانیپولاسیون (manipulation) یا موبیلیزاسیون (mobilisation) به تنهایی در مقایسه با کنترل یا درمان دیگر بر درد، عملکرد، ناتوانی، رضایت بیمار، کیفیت زندگی و تاثیر کلی درک‌شده در بزرگسالانی که دچار درد گردن با یا بدون نشانه‌های بازو و سردرد در پیگیری فوری تا طولانی‌مدت بودند، ارزیابی شد.
پیشینه
درد گردن می‌تواند سطوح مختلفی را از ناتوانی برای فرد مبتلا ایجاد کند و یک شکایت شایع عضلانی‌اسکلتی است. درد گردن می‌تواند با درد منتشرشده در بازوها (رادیکولوپاتی (radiculopathy)) یا سردرد (سردرد سرویکوژنیک (cervicogenic)) همراه باشد. برای درمان درد گردن، از تکنیک‌های مانیپولاسیون (اصلاح ناهنجاری ستون فقرات) و موبیلیزاسیون (اعمال فشار بر مفاصل و عضلات) به تنهایی یا در ترکیب با دیگر روش‌های فیزیوتراپی استفاده می‌شود.
ویژگیهای مطالعه
این مرور به‌روز شده، شامل 51 کارآزمایی است: 18 کارآزمایی برای مقایسه مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون در برابر عدم درمان یا درمان ظاهری؛ 34 کارآزمایی برای مقایسه مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون در برابر درمان دیگر (الکتروتراپی، ورزش، دارو) و تکنیک‌ها یا دوزهای مختلف [یادداشت: یک کارآزمایی شامل دو گروه مقایسه بود].
نتایج کلیدی
اگرچه مرورهای دیگر با تمرکز بر عوارض جانبی نشان می‌دهند که موبیلیزاسیون بی‌خطر است و مانیپولاسیون ممکن است منجر به عوارض جانبی نادر اما جدی مانند سکته مغزی، فتق دیسک یا نقص‌های عصبی جدی شود، این مرور به عوارض جانبی موقت و خوش‌خیم با هر دو رویکرد اشاره کرد؛ بیش از نیمی از کارآزمایی‌های واردشده گزارشی را در مورد عوارض جانبی ارائه نکردند.
• مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون در برابر درمان غیرفعال: برای درد تحت حاد/مزمن گردن، یک جلسه واحد از مانیپولاسیون باعث تسکین موقت درد شد. با این حال، شواهد متناقضی در پیگیری کوتاهمدت برای کاهش درد با جلسات متعدد یافت شد. در پیگیری کوتاهمدت و میان‌مدت، جلسات متعدد مانیپولاسیون توراسیک (thoracic) موجب کاهش درد میان شرکت‌کنندگان مبتلا به درد حاد/تحت حاد گردن، و بهبودی در عملکرد میان افراد مبتلا به درد حاد تا مزمن گردن شد. هنگام استفاده از موبیلیزاسیون توراسیک، تسکین درد بیشتری گزارش نشد.
• مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون در برابر درمان فعال دیگر: مانیپولاسیون سرویکال تغییراتی را در درد، عملکرد، کیفیت زندگی، تاثیر کلی درک‌شده و رضایت بیمار ایجاد کرد که با تغییرات ایجاد شده توسط موبیلیزاسیون سرویکال برای بیماران مبتلا به درد گردن با هر دوره‌ای در پیگیری میان‌مدت قابل مقایسه بود. مانیپولاسیون سرویکال برای درد حاد/تحت حاد گردن نسبت به ترکیبات مختلف داروهای ضددرد، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از نظر بهبود درد و عملکرد در پیگیری طولانی‌مدت موثرتر بود. برای سردرد مزمن سرویکوژنیک، مانیپولاسیون سرویکال مزایای بیشتری نسبت به ماساژ سبک در بهبود درد و عملکرد در پیگیری کوتاهمدت و میان‌مدت داشت. برای CGH مزمن، مانیپولاسیون سرویکال ممکن است در بهبود درد در پیگیری کوتاهمدت نسبت به تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation; TENS) برتر باشد. برای درد حاد گردن، مانیپولاسیون سرویکال ممکن است از نظر بهبود درد و عملکرد در پیگیری میان‌مدت موثرتر از مانیپولاسیون توراسیک باشد. در نهایت، برای درد تحت حاد و مزمن گردن، موبیلیزاسیون سرویکال به نظر می‌رسد با سونوگرافی پالسی، TENS، طب سوزنی و ماساژ از نظر بهبود درد، عملکرد، کیفیت زندگی و رضایت بیمار در پیگیری میان‌مدت مشابه است. با این حال، ترکیب لیزر با مانیپولاسیون ممکن است بهتر از استفاده از مانیپولاسیون یا لیزر به تنهایی باشد.
کیفیت شواهد
شواهدی با کیفیت بالا یافت نشد و این نشان می‌دهد که همچنان در مورد اثربخشی موبیلیزاسیون یا مانیپولاسیون برای درد گردن عدم قطعیت وجود دارد. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا تاثیرات مهمی بر برآورد اثرگذاری (effect estimate) خواهند داشت. نویسندگان این مرور با چالش‌های زیادی مواجه شدند، برای مثال، تعداد شرکت‌کنندگان در اکثر کارآزمایی‌ها کم بود، 80% (41/51) از مطالعات واردشده از کیفیت پائین یا بسیار پائینی برخوردار بودند و شواهد در مورد نیاز به دوز مطلوب محدود بود.
اگرچه می‌توان از استفاده از مانیپولاسیون توراسیک در برابر کنترل برای درد گردن، عملکرد و QoL پشتیبانی کرد، نتایج برای مانیپولاسیون و موبیلیزاسیون سرویکال در برابر کنترل، اندک و متنوع است. سوگیری انتشار را نمی‌توان منتفی دانست. انجام پژوهش‌های طراحی‌شده برای محافظت در برابر انواع سوگیری‌های مختلف مورد نیاز است.
یافته‌ها نشان می‌دهند که مانیپولاسیون و موبیلیزاسیون نتایج مشابهی را برای هر پیامد در پیگیری فوری/کوتاهمدت/میان‌مدت ارائه می‌دهند. جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال ممکن است باعث تسکین درد و بهبود عملکرد بهتری نسبت به برخی داروها در پیگیری فوری/میان‌مدت/طولانی‌مدت شود. از آنجایی که خطر عوارض جانبی نادر اما جدی برای مانیپولاسیون وجود دارد، انجام پژوهش‌های بیشتر و با کیفیت بالا با تمرکز بر موبیلیزاسیون و مقایسه موبیلیزاسیون یا مانیپولاسیون در برابر دیگر گزینه‌های درمانی مورد نیاز است تا متخصصان بالینی را در انتخاب‌های درمانی مطلوب راهنمایی کنند.
مانیپولاسیون (manipulation) و موبیلیزاسیون (mobilisation) معمولا برای درمان درد گردن استفاده می‌شوند. این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2003 منتشر شده، و پیش از این در سال 2010 به‌روز شد.
ارزیابی تاثیرات مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون به تنهایی در مقایسه با تاثیرات کنترل غیرفعال یا یک درمان فعال دیگر در پیگیری فوری تا طولانی‌مدت بر درد، عملکرد، ناتوانی، رضایت بیمار، کیفیت زندگی و تاثیر درک‌شده کلی در بزرگسالان مبتلا به درد گردن با یا بدون نشانه‌های رادیکولار و سردرد سرویکوژنیک (cervicogenic headache; CGH). در صورت لزوم، ارزیابی تاثیر ویژگیهای درمان (یعنی تکنیک، دوز)، کیفیت روش‌شناسی (methodology)، مدت زمان نشانه و انواع فرعی اختلال گردن بر پیامدهای درمان.
نویسندگان مرور بانک‌های اطلاعاتی رایانه‌ای زیر را تا نوامبر 2014 جست‌وجو کردند تا مطالعات بیشتری را شناسایی کنند: پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE و Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL). همچنین
ClinicalTrials.gov
را جست‌وجو کرده، منابع را بررسی و استنادات را جست‌وجو کرده، و برای یافتن مطالعات مرتبط نیز با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. این جست‌وجو را در جون سال 2015 به‌روز کردیم، اما این نتایج هنوز ترکیب نشده‌اند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که برای ارزیابی اینکه مانیپولاسیون یا موبیلیزاسیون منجر به بهبودی در پیامدهای بالینی برای بزرگسالان مبتلا به درد حاد/تحت حاد/مزمن گردن می‌شود یا خیر، انجام شدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده، و روش‌های درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) را به کار بردند (کیفیت بسیار پائین، پائین، متوسط، بالا). خطرات نسبی (RRs) تجمعی و تفاوت‌های میانگین استانداردشده (SMDs) را محاسبه کردیم.
تعداد 51 کارآزمایی را در این مرور گنجاندیم (2920 شرکت‌کننده، 18 کارآزمایی مانیپولاسیون/موبیلیزاسیون در برابر کنترل؛ 34 کارآزمایی مانیپولاسیون/موبیلیزاسیون در برابر درمان دیگر، 1 کارآزمایی برای هر دو مقایسه).
مانیپولاسیون سرویکال در برابر کنترل غیرفعال: برای درد تحت حاد و مزمن گردن ، مانیپولاسیون (سه کارآزمایی، بدون متاآنالیز، 154 شرکت‌کننده، کیفیت متغیر از بسیار پائین تا پائین) درد را در پیگیری فوری، اما نه در کوتاهمدت، کاهش داد.
مانیپولاسیون سرویکال در برابر درمان فعال دیگر: برای درد حاد و مزمن گردن ، جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال (دو کارآزمایی، 446 شرکت‌کننده، کیفیت متغیر از متوسط تا بالا) در مقایسه با جلسات متعدد موبیلیزاسیون سرویکال، تغییرات مشابهی را بر درد، عملکرد، کیفیت زندگی (quality of life; QoL)، تاثیر کلی درک‌شده (global perceived effect; GPE) و رضایت بیمار در پیگیری فوری، کوتاهمدت و میان‌مدت ایجاد کردند. برای درد حاد و تحت حاد گردن ، جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال موثرتر از مصرف برخی داروها در بهبود درد و عملکرد در پیگیری فوری (یک کارآزمایی، 182 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط) و طولانی‌مدت (یک کارآزمایی، 181 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط) بود. این یافته‌ها برای عملکرد در پیگیری میان‌مدت، هم‌سو و سازگار هستند (یک کارآزمایی، 182 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط). برای CGH مزمن ، جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال (دو کارآزمایی، 125 شرکت‌کننده، کیفیت پائین) ممکن است در بهبود درد و عملکرد در پیگیری کوتاهمدت/میان‌مدت موثرتر از ماساژ باشند. جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال (یک کارآزمایی، 65 شرکت‌کننده، کیفیت بسیار پائین) ممکن است نسبت به تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation; TENS) برای کاهش درد در پیگیری کوتاهمدت ترجیح داده شوند. برای درد حاد گردن ، جلسات متعدد مانیپولاسیون سرویکال (یک کارآزمایی، 20 شرکت‌کننده، کیفیت بسیار پائین) ممکن است موثرتر از مانیپولاسیون توراسیک (thoracic) در بهبود درد و عملکرد در پیگیری کوتاهمدت/میان‌مدت باشند.
مانیپولاسیون توراسیک در برابر کنترل غیرفعال: سه کارآزمایی (150 شرکت‌کننده) با استفاده از یک جلسه درمان، در پیگیری فوری، کوتاهمدت و میان‌مدت مورد ارزیابی قرار گرفتند. در پیگیری کوتاهمدت، مانیپولاسیون باعث بهبودی در درد در شرکت‌کنندگان مبتلا به درد حاد و تحت حاد گردن (پنج کارآزمایی، 346 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط، SMD تجمعی: 1.26-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.86- تا 0.66-) و بهبودی در عملکرد (چهار کارآزمایی، 258 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط، SMD تجمعی: 1.40-؛ 95% CI؛ 2.24- تا 0.55-) در شرکت‌کنندگان مبتلا به درد حاد و مزمن گردن شد. نمودار قیفی (funnel plot) این داده‌ها، سوگیری انتشار (publication bias) را نشان می‌دهد. این یافته‌ها در پیگیری میان‌مدت برای درد/عملکرد/کیفیت زندگی، هم‌سو و سازگار بودند (یک کارآزمایی، 111 شرکت‌کننده، کیفیت پائین).
مانیپولاسیون توراسیک در برابر درمان فعال دیگر: هیچ مطالعه‌ای داده‌های کافی را برای انجام آنالیزهای آماری ارائه نکرد. جلسات تکی مانیپولاسیون توراسیک (یک کارآزمایی، 100 شرکت‌کننده، کیفیت متوسط) از نظر تسکین درد در پیگیری فوری برای درد مزمن گردن با موبیلیزاسیون توراسیک قابل مقایسه بود.
موبیلیزاسیون در برابر کنترل غیرفعال: موبیلیزاسیون به عنوان یک مداخله مستقل (دو کارآزمایی، 57 شرکت‌کننده، کیفیت متغیر از بسیار پائین تا پائین) ممکن است درد را بیشتر از کنترل غیرفعال کاهش ندهد.
موبیلیزاسیون در برابر درمان فعال دیگر: برای درد حاد و تحت حاد گردن ، موبیلیزاسیون قدامی-خلفی (anterior-posterior mobilisation) (یک کارآزمایی، 95 شرکت‌کننده، کیفیت بسیار پائین) نسبت به موبیلیزاسیون چرخشی یا عرضی (rotatory or transverse mobilisations) ممکن است در پیگیری فوری به کاهش درد کمک کند. برای CGH مزمن با اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی-فکی (temporomandibular joint; TMJ)، جلسات متعدد درمان دستی (manual therapy) برای TMJ (یک کارآزمایی، 38 شرکت‌کننده، کیفیت بسیار پائین) ممکن است در بهبود درد/عملکرد در پیگیری فوری و میان‌مدت موثرتر از موبیلیزاسیون سرویکال باشد. برای درد تحت حاد و مزمن گردن ، موبیلیزاسیون سرویکال به تنهایی (چهار کارآزمایی، 165 شرکت‌کننده، کیفیت متغیر از پائین تا بسیار پائین) ممکن است تفاوتی با سونوگرافی، TENS، طب سوزنی و ماساژ از نظر بهبود درد، عملکرد، QoL و رضایت شرکت‌کنندگان در پیگیری فوری و میان‌مدت نداشته باشد. علاوه بر این، ترکیب لیزر با مانیپولاسیون ممکن است بهتر از استفاده از مانیپولاسیون یا لیزر به تنهایی باشد (یک کارآزمایی، 56 شرکت‌کننده، کیفیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.