پیشینه
سیگار کشیدن یکی از علل اصلی بیماری و مرگومیر در سراسر جهان به شمار میآید. اکثر این افراد میخواهند مصرف سیگار را ترک کنند، اما ترک آن میتواند بسیار چالشبرانگیز باشد. ترک سیگار میتواند تا حد زیادی سلامت افراد را بهبود بخشد. از جوایزی مانند پول یا کوپن میتوان برای تشویق افراد به ترک سیگار استفاده کرد و در صورت ترک به آنها پاداش داد. چنین طرحهایی را میتوان در محل کار، کلینیکها و گاهی اوقات به عنوان برنامههای اجتماعی در جامعه اجرا کرد.
انواع مطالعه
تازهترین جستوجوی ما در خصوص این مطالعات به جولای سال 2018 باز میگردد.
کارآزماییهای عمومی: تعداد 33 کارآزمایی را پیدا کردیم که بیش از 21,600 نفر را پوشش داده و طرحهای مختلف پاداش را برای کمک به ترک سیگار تست کردند. دو مطالعه شامل افراد سیگاری از کلینیکهای سلامت روان، دو مطالعه از کلینیکهای مراقبتهای اولیه، دو مطالعه از کلینیکهای درمان سرطان سر و گردن، دو مطالعه از کالجها یا دانشگاهها و یک مطالعه در روستاهای تایلند بودند. بیست-چهار کارآزمایی در ایالات متحده انجام شدند. همه کارآزماییها شرکتکنندگان را حداقل به مدت شش ماه پیگیری کردند. کسانی که سیگار را ترک کرده بودند با تست تنفس یا مایعات بدنشان بررسی شدند. جوایز عبارت بودند از پرداخت نقدی، کوپنها یا بازگرداندن پولی که توسط شرکتکنندگان واریز شده بود.
کارآزماییهای بارداری: بهطور جداگانه به مطالعات انجامشده روی زنان باردار نگاه کردیم. ده کارآزمایی را پیدا کردیم که نه مورد آنها در ایالات متحده آمریکا و یک مورد در انگلستان انجام شده و 2571 زن باردار سیگاری را تحت پوشش قرار دادند. جوایز، کوپنهایی بودند که گاهی بر حسب مدت زمانی که زنان موفق به ترک سیگار شدند، مقدارشان افزایش مییافت.
نتایج کلیدی
کارآزماییهای عمومی: احتمال ترک سیگار در افرادی که پاداش دریافت کردند بیشتر از گروههای کنترل طی شش ماه یا بیشتر پس از شروع کارآزمایی بود. نرخ موفقیت در ترک سیگار حتی پس از زمانی که مشوقها به پایان رسید نیز ادامه یافت. بهطور کلی مطالعات از لحاظ مقادیر پاداشهایی که پرداخت کردند، متفاوت بودند. تفاوت محسوسی میان کارآزماییهایی که مبالغ کمتری (کمتر از 100 دلار آمریکا) پرداخت کردند، در مقایسه با کارآزماییهایی که مبالغ بیشتری (بیش از 700 دلار آمریکا) پرداخت کردند، وجود نداشت.
کارآزماییهای بارداری: ترکیب دادههای به دست آمده از نه کارآزمایی نشان داد که زنان در گروههای پاداش نسبت به گروههای کنترل احتمال بیشتری برای ترک سیگار داشتند، هم در پایان بارداری و هم پس از تولد نوزاد.
کیفیت مطالعات
برخی از مطالعات دادههای کافی را برای ارزیابی کامل کیفیت آنها ارائه نکردند. حذف کارآزماییهایی با کیفیت پائین از آنالیزها، نتایج را تغییر نداد. قطعیت ما نسبت به یافتههای اصلی از سطح بالایی برخوردار است. اطمینان ما در مورد یافتههایمان در رابطه با زنان باردار در سطح متوسط است، زیرا برخی از مطالعات کیفیت پائینتری داشتند.
بهطور کلی، شواهدی با قطعیت بالا وجود دارد مبنی بر اینکه مشوقها نرخ ترک سیگار را در پیگیری طولانیمدت در مطالعات جمعیتی مختلط بهبود میبخشند. به نظر میرسد که اثربخشی مشوقها حتی زمانی که آخرین پیگیری پس از لغو مشوقها انجام شد، پایدار باقی بماند. همچنین شواهدی با قطعیت متوسط، به دلیل برخی نگرانیها در مورد خطرات سوگیری، وجود دارد که نشان میدهد طرحهای تشویقی که میان سیگاریهای باردار انجام میشود، نرخ ترک سیگار را چه در پایان بارداری و چه پس از زایمان بهبود میبخشد. پژوهشهای فعلی و آتی ممکن است تفاوتهای دقیقتری را بین کارآزماییهایی که مشوقهای نقدی کم یا زیاد و خودانگیزشی (سپردهها) ارائه میکنند، درون جمعیتهای مختلف سیگاری بررسی کنند.
مشوقهای مالی، پولی یا کوپنها، به طور گسترده در تلاش برای تسریع، تقویت و تداوم تغییر رفتار، از جمله ترک سیگار استفاده میشود. آنها در محیطهای کاری، کلینیکها و بیمارستانها و در برنامههای درون جامعه استفاده شدهاند.
تعیین تاثیر طولانیمدت مشوقها و برنامههای مدیریت احتمالی برای ترک سیگار.
در این نسخه بهروز شده، پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین، clinicaltrials.gov و پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) را جستوجو کردیم. آخرین جستوجوها در جولای 2018 انجام گرفت.
فقط کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (randomised controlled trials; RCTs) را در نظر گرفتیم که افراد، محلهای کار، گروههای درون محل کار یا جوامع را به طرحهای تشویقی ترک سیگار یا کنترل اختصاص دادند. مطالعاتی را در یک محیط با جمعیت مختلط (مثلا جامعه، محل کار، کلینیک یا موسسه) و همچنین مطالعاتی را روی زنان سیگاری باردار وارد کردیم.
از روشهای استاندارد کاکرین بهره بردیم. معیار پیامد اولیه در مطالعات با جمعیت مختلط شامل پرهیز از مصرف سیگار در طولانیترین دوره پیگیری (حداقل شش ماه از زمان شروع مداخله) بود. در کارآزماییهای زنان باردار از پرهیز استفاده کردیم که در طولانیترین دوره پیگیری و حداقل تا پایان بارداری اندازهگیری شد. در صورت وجود، دادههای پیامد را با استفاده از مدل اثرات تصادفی منتل-هنزل (Mantel-Haenzel)، با نتایجی که تحت عنوان خطرات نسبی (RRs) و 95% فواصل اطمینان (CIs) گزارش شد، و با استفاده از تخمینهای تعدیلشده برای کارآزماییهای خوشهای-تصادفیسازی شده تجمیع کردیم. مطالعات انجام شده در جمعیتهای مختلط را جدا از مطالعات انجام شده در جمعیتهای باردار آنالیز کردیم.
سی-سه مطالعه با جمعیت مختلط معیارهای ورود ما را برآورده کرده و بیش از 21,600 شرکتکننده را پوشش دادند؛ 16 مورد برای این نسخه از مرور جدید هستند. مطالعات در مکانهای مختلف، از جمله محیطهای اجتماعی، کلینیکها یا مراکز سلامت، محلهای کار، و کلینیکهای دارویی سرپایی انجام شدند. هشت مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، و 10 مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری (bias)، و بقیه را با خطر نامشخص قضاوت کردیم. بیست-چهار کارآزمایی در ایالات متحده آمریکا، دو کارآزمایی در تایلند و یک کارآزمایی در فیلیپین انجام شدند. بقیه کارآزماییها در اروپا صورت گرفتند. مشوقهای ارائهشده شامل پرداختهای نقدی یا کوپنهایی برای خرید کالاها و خواربار بودند که به صورت مستقیم ارائه شده یا جمعآوری شده و قابل بازخرید آنلاین بودند. RR تجمعی برای ترک سیگار با مشوقها در طولانیترین دوره پیگیری (شش ماه یا بیشتر) در مقایسه با گروه کنترل 1.49 (95% CI؛ 1.28 تا 1.73؛ 31 RCT؛ N تعدیلشده = 20,097؛ I2 = 33%) بود. نتایج به حذف شش مطالعه که در آنها انگیزهای برای ترک سیگار در پیگیری طولانیمدت ارائه شد، حساس نبود (نتیجه نهایی به استثنای آن مطالعات: RR: 1.40؛ 95% CI؛ 1.16 تا 1.69؛ 25 RCT؛ N تعدیلشده = 17,058؛ I2 = 36%)، و این نشان میدهد که تاثیر مشوقها حداقل برای مدتی پس از پایان مشوقها ادامه دارد.
اگرچه همیشه بهطور واضح گزارش نشده، مجموع مبلغ مالی مشوقها بهطور قابلتوجهی بین کارآزماییها متفاوت بوده، از صفر (سپردههای شخصی)، تا بین 45 و 1185 دلار آمریکا. هیچ جهت مشخصی از تاثیر مداخله بین کارآزماییهایی که ارزش کلی کم یا زیاد مشوقها را ارائه دادند، یا آنهایی که استفاده از سپردههای شخصی قابل بازخرید را تشویق کردند، وجود نداشت.
تعداد 10 مطالعه را با حضور 2571 زن باردار وارد مرور کردیم. دو مطالعه را در معرض خطر پایین سوگیری، یک مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری، و هفت مطالعه را در معرض خطر نامشخص سوگیری قضاوت کردیم. زمانی که نه کارآزمایی با دادههای قابل استفاده تجمیع شدند (هشت کارآزمایی در ایالات متحده و یک کارآزمایی در بریتانیا)، RR در طولانیترین دوره پیگیری (تا 24 هفته پس از زایمان) معادل 2.38 و به نفع مشوقها گزارش شد (95% CI؛ 1.54 تا 3.69؛ N = 2273؛ I2 = 41%).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.