پژوهشگران در سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration)، مروری را درباره تاثیر استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون (fluoroquinolone) در درمان افراد مبتلا به تب روده‌ای (enteric fever) انجام دادند. پس از جست‌وجوی مطالعات مرتبط، آنها 26 مطالعه را با حضور 3033 بیمار شناسایی کردند. یافته‌های آنها در زیر خلاصه می‌شوند.
تب روده‌ای چیست و فلوروکینولون‌ها چگونه عمل می‌کنند؟
تب روده‌ای یک اصطلاح شایع برای دو بیماری بالینی مشابه است که به صورت جداگانه به نام‌های تب تیفوئید (typhoid fever) و تب پاراتیفوئید (paratyphoid fever) شناخته می‌شوند. بروز این بیماریها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط که سیستم آب و فاضلاب آنها ممکن است نامناسب باشد، شایع‌تر است.
تب روده‌ای به صورت معمول باعث تب و سردرد همراه با اسهال، یبوست، درد شکم، تهوع و استفراغ، یا از دست دادن اشتها می‌شود. در صورت عدم درمان آن، برخی از افراد ممکن است دچار عوارض جدی شده و حتی جان خود را از دست بدهند.
فلوروکینولون‌ها خانواده بزرگی از داروهای آنتی‌بیوتیکی هستند که معمولا برای درمان انواع مختلفی از بیماری‌های عفونی استفاده می‌شوند. در گذشته، تب روده‌ای به خوبی به فلوروکینولون‌ها پاسخ می‌داد، اما مقاومت دارویی به یک مشکل عمده در حوزه سلامت عمومی در بسیاری از مناطق به ویژه آسیا تبدیل شده است.
پژوهش‌ها چه می‌گویند
تاثیر استفاده از فلوروکینولون‌ها:
به‌طور کلی، فلوروکینولون‌ها در درمان بیماری تیفوئید موثر هستند.
سیاست‌گذاران و متخصصان بالینی باید الگوهای مقاومت آنتی‌بیوتیکی محلی را هنگام بررسی گزینه‌های درمانی برای تب روده‌ای در نظر بگیرند.
به نظر می‌رسد که نوع نسبتا جدیدی از فلوروکینولون، تحت عنوان گاتی‌فلوکساسین (gatifloxacin)، در برخی مناطق که مقاومت به فلوروکینولون‌های قدیمی‌تر ایجاد شده، همچنان موثر باشد.
به‌طور کلی، فلوروکینولون‌ها در درمان تیفوئید عملکرد خوبی داشتند و ممکن است در برخی شرایط نسبت به گزینه‌های جایگزین برتر باشند. با این حال، با توجه به اینکه مقاومت دارویی در طول زمان تغییر می‌کند و بسیاری از مطالعات نیز کوچک بودند، در حال حاضر نمی‌توانیم به نتیجه‌گیری‌های کلی و قاطع در مورد اثربخشی نسبی این درمان‌ها دست یابیم. سیاست‌گذاران و متخصصان بالینی باید الگوهای مقاومت محلی را هنگام انتخاب فلوروکینولون یا داروهای جایگزین در نظر بگیرند.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد جدیدترین نوع فلوروکینولون، گاتی‌فلوکساسین، در برخی مناطق که مقاومت به فلوروکینولون‌های قدیمی‌تر ایجاد شده، همچنان موثر است. با این حال، فلوروکینولون‌های مختلف در این شرایط در کارآزمایی‌ها به‌طور مستقیم با هم مقایسه نشده‌اند.
تیفوئید (typhoid) و پاراتیفوئید (paratyphoid)، بیماری‌های تب‌داری هستند که ناشی از عفونت باکتریایی بوده و هنوز هم در بسیاری از کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط شایع هستند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) در حال حاضر مصرف آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون (fluoroquinolone) را در مناطقی که مقاومت شناخته‌شده‌ای نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های خط اول قدیمی‌تر دارند، توصیه می‌کند.
ارزیابی تاثیرات مصرف آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون در درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به تب روده‌ای (enteric fever).
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین (فوریه 2011)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)، که در کتابخانه کاکرین (سال 2011، شماره 2) منتشر شد، MEDLINE (1966 تا فوریه 2011)؛ EMBASE (1974 تا فوریه 2011)؛ و LILACS (1982 تا فوریه 2011) را جست‌وجو کردیم. همچنین متا رجیستر کارآزمایی‌های کنترل‌شده ( m RCT) را در فوریه 2011 بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای که اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌های فلوروکینولون را در درمان افراد مبتلا به تب روده‌ای تاییدشده با آزمایش خون، مدفوع یا کشت مغز استخوان، بررسی کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم کیفیت روش‌شناسی (methodology) کارآزمایی را ارزیابی کرده و داده‌ها را به دست آوردند. خطرات نسبی (RR) را برای داده‌های دو حالتی (dichotomous data) و تفاوت میانگین (MD) را برای داده‌های پیوسته (continuous data)، با 95% فواصل اطمینان (CI)، محاسبه کردیم.
اثربخشی مشابه درمان در زمینه موارد زیر تفسیر شده است: طول درمان، دوز دارو، سال انجام مطالعه، سطوح شناخته‌شده مقاومت آنتی‌بیوتیکی، یا معیارهای پراکسی (proxy) مقاومت مانند نرخ شکست در بازوی مقایسه‌کننده.
بیست و شش مطالعه، شامل 3033 بیمار، در این مرور وارد شدند.
استفاده از فلوروکینولون‌ها در مقایسه با آنتی‌بیوتیک‌های قدیمی‌تر (کلرامفنیکل (chloramphenicol)، کوتریموکسازول (co-trimoxazole)، آموکسی‌سیلین (amoxicillin) و آمپی‌سیلین (ampicillin))
در یک مطالعه از پاکستان در سال 2004-2003، نرخ شکست بالینی بالایی با کلرامفنیکل و کوتریموکسازول مشاهده شد، اگرچه مقاومت به درمان از نظر میکروبیولوژیکی تایید نشد. مصرف سیپروفلوکساسین (ciprofloxacin) یا افلوکساسین (ofloxacin) در یک دوره هفت روزه، تاثیر بهتری داشت. مطالعات قدیمی‌تر درباره این مقایسه‌ها هیچ تفاوتی را نشان ندادند (شش کارآزمایی، 361 شرکت‌کننده).
در مطالعات کوچکی که تقریبا دو دهه پیش انجام شدند، نشان داده شد که فلوروکینولون‌ها نسبت به آمپی‌سیلین و آموکسی‌سیلین با شکست‌های بالینی کمتری همراه بودند (دو کارآزمایی، 90 شرکت‌کننده، RR: 0.11؛ 95% CI؛ 0.02 تا 0.57).
استفاده از فلوروکینولون‌ها در مقایسه با گزینه‌های خط دوم فعلی (سفتریاکسون (ceftriaxone)، سفالکسین (cefalexin) و آزیترومایسین (azithromycin))
دو مطالعه که مصرف یک دوره هفت روزه از فلوروکینولون‌های خوراکی را با سه روز استفاده از سفتریاکسون داخل وریدی مقایسه کردند، بسیار کوچکتر از آن بودند که تفاوت‌های مهم میان آنتی‌بیوتیک‌ها را، در صورت وجود، تشخیص دهند (دو کارآزمایی، 89 شرکت‌کننده).
در مطالعه پاکستان در سال 2004-2003، هیچ موردی از شکست بالینی یا میکروبیولوژیکی با مصرف هفت روز سیپروفلوکساسین، افلوکساسین یا سفیکسیم (cefixime) گزارش نشد (یک کارآزمایی، 139 شرکت‌کننده). در مطالعه نپال در سال 2005، گاتی‌فلوکساسین (gatifloxacin) با وجود شیوع بالای NaR در جمعیت مطالعه، شکست بالینی و عود بیماری را در مقایسه با سفیکسیم کاهش داد (یک کارآزمایی، 158 شرکت‌کننده، RR: 0.04؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.31).
استفاده از افلوکساسین در یک دوره هفت روزه در مقایسه با مصرف یک دوره هفت روزه از آزیترومایسین، نرخ بالاتری را از شکست‌های بالینی در جمعیت‌هایی با تب روده‌ای مقاوم به چند دارو (multi-drug resistance; MDR) و مقاوم به اسید نالیدیکسیک (nalidixic acid resistance; NaR) در ویتنام در سال‌های 2002-1998 داشته است (دو کارآزمایی، 213 شرکت‌کننده، RR: 2.20؛ 95% CI؛ 1.23 تا 3.94). با این حال، یک مطالعه جدیدتر در ویتنام در سال 2005-2004، هیچ تفاوتی را میان گاتی‌فلوکساسین و آزیترومایسین از نظر عملکرد خوب هر دو دارو مشاهده نکرد (یک کارآزمایی، 287 شرکت‌کننده).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.