پیشینه
افرادی که دیالیز می‌شوند غالبا تجربه افسردگی و اضطراب دارند. افسردگی در این وضعیت با کیفیت پائین زندگی و افزایش عوارض ناشی از دیالیز مانند نیاز مداوم به بستری در بیمارستان یا توقف درمان دیالیز مرتبط است. بیماران، خانواده‌های آنها و پرسنل بخش مراقبت سلامت بر این نکته توافق دارند که کاهش مطلوب نشانه‌های افسردگی و یافتن درمان موثر برای آن بسیار مهم است. داروهای ضد-افسردگی در افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی ممکن است بسیار سریع از بدن دفع نشوند و در نتیجه ممکن است باعث عوارض جانبی زیادی شوند. علی‌رغم اینکه افسردگی در بیماری‌های کلیوی بسیار شایع است و درمان آن، بالقوه با عوارض جانبی متفاوتی در مقایسه با افراد بدون بیماری کلیوی همراه است؛ در نسخه قبلی این مرور که در سال 2005 منتشر شده بود فقط یک مطالعه پژوهشی بررسی شده بود. این موضوع که درمان دارویی ضد-افسردگی در افراد مبتلا به بیماری کلیوی موثر و ایمن است، هنوز نامعلوم است.
به طور خلاصه، اینکه درمان ضد-افسردگی در افراد مبتلا به بیماری کلیوی موثر و ایمن است یا خیر، به بیماران و خانواده‌های آنها، پرسنل بخش مراقبت سلامت و سیاست‌گذارانی که سیاست‌های درمانی بیمار محور را ارائه می‌دهند، مرتبط است.
این مرور نگاهی به این موضوع است که داروهای ضد-افسردگی برای بهبود نشانه‌های افسردگی در بزرگسالان تحت درمان با دیالیز بدون ایجاد عوارض جانبی شدید و شایع، موثر است یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
ما مطالعاتی را وارد کردیم که درمان با داروهای ضد-افسردگی را با دارونما (placebo) (قرص شکر) یا انواع دیگری از حمایت‌های مربوط به سلامت روان مقایسه کرده بودند. افرادی که در این مطالعات بودند، هر کدام شانس یکسانی برای دریافت هر یک از این درمان‌ها را داشتند.
نتایج کلیدی
متاسفانه، هرچند افسردگی بسیار شایع است و یافتن درمان خوب برای آن ارزش بالایی برای بیماران دیالیزی دارد، فقط مطالعات کوچک کمی در بررسی کاهش نشانه‌های افسردگی توسط داروهای ضد-افسردگی و ایمن بودن آنها وجود دارد. بر اساس این اطلاعات ما هنوز نمی‌دانیم که درمان با داروهای ضد-افسردگی برای افراد دیالیزی موثر و ایمن است یا خیر (یعنی موجب افزایش عوارض جانبی یا موجب عوارض جانبی جدی نمی‌شود).
کیفیت شواهد
این سوال که داروهای ضد-افسردگی می‌توانند باعث کاهش نشانه‌های افسردگی و بهبود کیفیت زندگی در افراد دیالیزی شوند یا خیر، هم‌چنان مهم است. ما نیازمند مطالعه بزرگ با حضور افراد دیالیزی هستیم که در آن داروهای ضد-افسردگی شایع در مقایسه با دارونما ارزیابی شود و اثر درمان بر اساس تاثیری که بر بیماران و خانواده‌های آنها دارد، اندازه‌گیری شود.
علی‌رغم شیوع بالای افسردگی در بیماران دیالیزی و اولویت نسبی قرار دادن بیماران بر درمان‌های موثر، شواهد برای درمان با داروهای ضد-افسردگی در وضعیت دیالیز بسیار کم هستند و داده‌ها به طور کلی قطعی نیستند. مزایا و مضرات نسبی داروهای ضد-افسردگی در بیماران دیالیزی خوب شناخته نشده و مطالعات تصادفی‌سازی شده بزرگی لازم است تا داروهای ضد-افسردگی را در برابر دارونما مقایسه کنند.
افسردگی تقریبا یک‌چهارم افراد درمان شده با دیالیز را مبتلا می‌کند که پژوهشی مهم در این زمینه انجام شده و (البته نتایج آن) برای بیماران و متخصصین سلامت با عدم-قطعیت همراه است. درمان افسردگی در بیماران دیالیزی ممکن است مزایا و مضرات متفاوتی از جمعیت عمومی داشته باشد، دلیل آن هم متفاوت بودن کلیرانس داروهای ضد-افسردگی وهم‌چنین شدت نشانه‌های سوماتیک در بیماری کلیوی مرحله انتهایی است. در دستورالعمل‌ها پیشنهاد شده که داروی ضد-افسردگی انتخابی برای درمان افسردگی در بیماران دیالیزی، ترجیحا مهار کنند‌های بازجذب سروتونین باشد. این یک نسخه به‌روز از مروری است که اولین بار در سال 2005 منتشر شده بود.
ارزیابی مزایا و مضرات داروهای ضد-افسردگی برای درمان افسردگی در بزرگسالان مبتلا به EKSD که تحت درمان با دیالیز هستند.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه و پیوند در کاکرین (Cochrane Kidney and Transplant's Specialised Register) را تا 20 ژانویه 2016 جست‌وجو کردیم و این کار را از طریق تماس با متخصص اطلاعات با استفاده از جست‌وجوی واژگان مرتبط با این مرور انجام دادیم.
معیار انتخاب ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) بود که در آنها داروهای ضد-افسردگی با دارونما (placebo) یا عدم درمان یا با داروی ضد-افسردگی دیگر یا مداخلات روانشناختی در بزرگسالان مبتلا به EKSD (نرخ فیلتراسیون گلومرولی تخمینی < 15 میلی‌لیتر/دقیقه/1.73 m2) مقایسه شده بود.
داده‌ها توسط دو نویسنده مرور، به طور مستقل از هم در چارچوب یک فرم استاندارد استخراج شدند و سپس به مدیر این مرور تحویل داده شد. خطرات نسبی (RR) برای داده‌های دو-حالتی و تفاوت‌های میانگین (MD) برای داده‌های پیوسته با 95% فاصله اطمینان (95% CI) محاسبه شد.
چهار مطالعه با 170 شرکت‌کننده، داروی ضد-افسردگی (فلوکستین (fluoxetine، سرترالین (sertraline)، سیتالوپرام (citalopram) یا اسسیتالوپرام (escitalopram)) را در برابر دارونما یا آموزش روانشناختی برای 8 تا 12 هفته مقایسه کرده بودند. به طور کلی شواهد بسیار پائین یا طبقه‌بندی شده نبودند (ungradeable)، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد داروی ضد-افسردگی در مقایسه با دارونما مزیتی بر کیفیت زندگی دارد یا خیر، هم‌چنین داروی ضد-افسردگی در مقایسه با دارونما تاثیرات نامطمئنی در افزایش خطر هیپوتانسیون (3 مطالعه؛ 144 شرکت‌کننده؛ RR: 1.72؛ 95% CI؛ 0.75 تا 3.92)، سردرد (2 مطالعه؛ 56 شرکت‌کننده؛ RR: 2.91؛ 95% CI؛ 0.73 تا 11.57)، نقص عملکرد جنسی (2 مطالعه؛ 101 شرکت‌کننده؛ RR: 3.83؛ 95% CI؛ 0.63 تا 23.34) و افزایش تهوع (3 مطالعه؛ 114 شرکت‌کننده؛ RR: 2.67؛ 95% CI؛ 1.26 تا 5.68) دارد. هیچ داده‌ای مبنی بر بستری شدن، خودکشی یا مورتالیتی به هر علتی وجود ندارد یا داده‌ها در این زمینه بسیار کم هستند که این امر منجر به شواهد غیر-قطعی می‌شود. درمان با داروهای ضد-افسردگی ممکن است باعث کاهش نمره افسردگی در مقایسه با دارونما شود (1 مطالعه؛ 43 شرکت‌کننده؛ MD: -7.50؛ 95% CI؛ 11.94- تا 3.06-). درمان با داروهای ضد-افسردگی در مقایسه با درمان روانشناختی در تاثیر بر نمره افسردگی یا قطع درمان (withdrawal) به لحاظ آماری تفاوتی نداشت، طیفی از پیامدهای دیگر اندازه‌گیری نشده بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.