سوال مطالعه مروری
این مرور شواهد را در مورد اثرات درمان جرم‌گیری و پولیش روتین بررسی کرد. این مرور توسط نویسندگانی انجام شد که با همکاری گروه بهداشت دهان و دندان کاکرین به ارزیابی اثرات درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین برای بزرگسالان سالم؛ برای تعیین اینکه فواصل زمانی مختلف بین درمان‌ها تاثیری بر این اثرات دارند یا خیر؛ و برای مقایسه اثربخشی درمان، زمانی که توسط یک دندانپزشک در مقایسه با یک درمانگر دندان یا بهداشت‌کار دهان و دندان ارائه می‌شود، پرداختند.
این مرور، نسخه منتشر شده را در 2013 به‌روزرسانی کرده و شواهد تا تاریخ 10 ژانویه 2018 به‌روز هستند.
پیشینه
جرم‌گیری و پولیش باعث حذف رسوبات مانند پلاک و کالکولوس (calculus) (تارتار) از سطوح دندان می‌شود. با گذشت زمان، حذف منظم این رسوبات ممکن است باعث کاهش التهاب لثه (gingivitis) (یک فرم خفیف بیماری لثه) و جلوگیری از پیشرفت به سمت پریودنتیت (periodontitis) (بیماری لثه شدید) شود. گاهی اوقات درمان جرم‌گیری و پولیش روتین به صورت «پروفیلاکسی»، «حذف مکانیکی حرفه‌ای پلاک» یا «ابزار دقیق پریودنتال» نامیده می‌شود.
بسیاری از دندانپزشکان یا بهداشت‌کاران دهان و دندان، جرم‌گیری و پولیش را برای بسیاری از بیماران در فواصل منظم انجام می‌دهند، حتی اگر بیماران در معرض خطر پائین ابتلا به بیماری لثه باشند. بحث در مورد اینکه جرم‌گیری و پولیش موثر است یا خیر و بهترین فاصله زمانی بین درمان‌ها چیست، همچنان وجود دارد. جرم‌گیری یک روش تهاجمی است و با تعدادی از عوارض جانبی منفی از جمله آسیب به سطوح دندان و حساسیت دندان همراه است.
برای اهداف این مرور، «جرم‌گیری و پولیش روتین» عبارت بود از جرم‌گیری و پولیش دندان و ریشه دندان برای حذف رسوبات پلاک (عمدتا باکتری‌ها) و کالکولوس. کالکولوس به اندازه‌ای سخت است که نمی‌توان آن را با مسواک زدن به تنهایی برداشت و همراه با پلاک، دیگر دبری‌ها (debris) و ایجاد رنگ روی دندان‌ها توسط درمان جرم‌گیری و پولیش برداشته می‌شود. جرم‌گیری یا حذف رسوبات سخت شده، به کمک ابزار دندانپزشکی که ویژه این کار طراحی شده یا جرم‌گیرهای اولتراسونیک انجام شده، و پولیش به صورت مکانیکی با خمیرهای خاص انجام می‌شود.
در این مرور، ما جرم‌گیری را که در بالا و زیر سطح لثه انجام شد، وارد کردیم؛ با این حال، ما هر پروسیجر جراحی را روی لثه‌ها، هر نوع شست‌وشوی فضای بین لثه و دندان (pocket) را با مواد شیمیایی و روت پلنینگ (root planing) را، که تراشیدن شدیدتر ریشه نسبت به جرم‌گیری ساده است، حذف کردیم.
ویژگی‌های مطالعه
ما دو مطالعه را با مجموع 1711 شرکت‌کننده وارد مرورمان کردیم. هر دو مطالعه شامل بزرگسالان بدون پریودنتیت شدید بودند که به‌طور منظم در قرار ملاقات‌های دندانپزشکی خود در انگلستان شرکت می‌کردند. مطالعات در مطب‌های دندانپزشکی عمومی انجام شدند، که مناسب‌ترین شرایط را برای ارزیابی «درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین» دارند. یک مطالعه پیامدها را در 24 ماه و یک مطالعه در 36 ماه اندازه‌گیری کردند.
نتایج کلیدی
مطالعات، تفاوت اندک یا هیچ تفاوتی را بین درمان‌های منظم برنامه‌ریزی شده جرم‌گیری و پولیش در مقایسه با عدم انجام جرم‌گیری و پولیش برنامه‌ریزی شده برای علائم اولیه بیماری لثه (التهاب لثه یا خونریزی لثه‌ها؛ رسوبات پلاک؛ و پروب کردن عمق‌ها یا پاکت‌های (pocket) لثه) یافتند. کاهش اندکی در سطوح کالکالوس (تارتار) دیده شد، اما مشخص نیست این موضوع برای بیماران یا دندانپزشکانشان اهمیتی داشته باشد یا خیر.
شرکت‌کنندگانی که درمان‌های جرم‌گیری و پولیش را هر شش ماه و 12 ماه دریافت کردند، نسبت به کسانی که برنامه‌ریزی شد تا هیچ درمانی را دریافت نکنند، احساس کردند دندان‌هایشان تمیزتر است. با این حال، به نظر نمی‌رسد تفاوتی بین گروه‌ها از نظر کیفیت زندگی وجود داشته باشد.
شواهد موجود در مورد هزینه‌های درمان نامشخص بود.
هیچ یک از مطالعات به اندازه‌گیری عوارض جانبی (مانند آسیب به سطوح دندان و حساسیت دندان)، تغییر در سطح پیوست، از دست دادن دندان یا تنفس بدبو (بوی بد دهان) نپرداختند. هیچ مطالعه‌ای به مقایسه ارائه درمان‌های جرم‌گیری و پولیش توسط متخصصان مختلف، به عنوان مثال، دندانپزشکان، درمانگران دندان و بهداشت‌کاران دهان و دندان، نپرداختند.
قطعیت شواهد
ما قطعیت شواهد را برای ژینژیویت، پروب کردن عمق‌ها، کالکالوس و کیفیت زندگی، بالا، اما برای پلاک، پائین و برای احساس بیمار از تمیزی دهان، بسیار پائین در نظر گرفتیم. قطعیت شواهد برای هزینه‌ها بسیار پایین بود. وجود شواهدی با قطعیت بالا برای التهاب لثه به این معنی است که ما می‌توانیم مطمئن باشیم جرم‌گیری و پولیش روتین به‌طور قابل توجهی باعث کاهش علائم بیماری خفیف لثه، زمانی که تا سه سال اندازه‌گیری شد، نمی‌شود.
برای بزرگسالان بدون پریودنتیت شدید که به‌طور منظم دسترسی به مراقبت‌های معمول دندان دارند، جرم‌گیری و پولیش روتین باعث تفاوت اندک یا عدم تفاوت در التهاب لثه، پروب کردن عمق‌ها و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان و دندان در مدت بیش از دو تا سه سال پیگیری، در مقایسه با عدم درمان‌های جرم‌گیری و پولیش برنامه‌ریزی شده، شد (شواهد با قطعیت بالا). همچنین ممکن است تفاوت اندک یا هیچ تفاوتی در سطوح پلاک در طول بیش از دو سال وجود داشته باشد (شواهد با قطعیت پائین). جرم‌گیری و پولیش روتین در مقایسه با عدم انجام جرم‌گیری و پولیش روتین، باعث کاهش سطوح کالکولوس، با درمان‌های شش ماهه کاهنده کالکولوس بیش از درمان‌های 12-ماهه در طول بیش از دو تا سه سال پیگیری (شواهد با قطعیت بالا) می‌شود، اگرچه اهمیت بالینی این کاهش‌های کوچک نامشخص است. شواهد موجود در مورد هزینه‌های درمان‌ها نامشخص بود. مطالعات عوارض جانبی را ارزیابی نکردند.
بسیاری از دندانپزشکان یا بهداشت‌کاران دهان و دندان، جرم‌گیری و پولیش را برای بسیاری از بیماران در فواصل منظم انجام می‌دهند، حتی اگر بیماران در معرض خطر پائین ابتلا به بیماری لثه باشند. بحث در مورد اثربخشی بالینی و هزینه «جرم‌گیری و پولیش روتین» و بهترین فواصل زمانی بین درمان‌ها که باید برای بزرگسالان سالم ارائه شود، همچنان وجود دارد.
درمان «جرم‌گیری و پولیش روتین» به صورت جرم‌گیری یا پولیش، یا هر دو، در سطوح تاج و ریشه دندان‌ها برای حذف عوامل موضعی التهاب (پلاک، کالکالوس، دبری‌ها (debris) و رنگ)، که شامل عمل جراحی پریودنتال یا هر شکلی از درمان کمکی پریودنتال مانند استفاده از عوامل شیمیایی‌درمانی یا روت پلنینگ (root planing) نباشد، تعریف شد. درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین به‌طور معمول در شرایط دندانپزشکی عمومی ارائه می‌شود. تکنیک ممکن است به صورت «پروفیلاکسی»، «حذف مکانیکی حرفه‌ای پلاک» یا «ابزار دقیق پریودنتال» تعریف شود.
این مرور نسخه منتشر شده را در 2013 به‌روزرسانی می‌کند.
1. تعیین اثرات مفید و مضر جرم‌گیری و پولیش روتین برای سلامت پریودنتال.
2. تعیین اثرات مفید و مضر جرم‌گیری و پولیش روتین در فواصل مختلف ویزیت برای سلامت پریودنتال.
3. تعیین اثرات مفید و مضر جرم‌گیری و پولیش روتین برای سلامت پریودنتال زمانی که درمان توسط دندانپزشکان در مقایسه با متخصصان مراقبت‌های دندان (درمانگران دندان یا بهداشت‌کاران دهان و دندان) ارائه شد.
متخصص اطلاعات سلامت دهان در کاکرین، بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (Cochrane Oral Health's Trials Register) (تا 10 ژانویه 2018)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین، شماره 12؛ 2017)؛ MEDLINE OVID (از 1946 تا 10 ژانویه 2018) و EMBASE OVID (از 1980 تا 10 ژانویه 2018). پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مؤسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) و پلت‌فرم پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت برای شناسایی کارآزمایی‌های در حال انجام جست‌وجو شدند. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده از درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین، با یا بدون آموزش بهداشت دهان، در بزرگسالان سالم که دندان دارند و بدون پریودنتیت شدید هستند. ما کارآزمایی‌های تقسیم دهان (split-mouth) را خارج کردیم.
دو نویسنده مرور نتایج جست‌وجو را در برابر معیارهای ورود غربالگری کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را به‌طور مستقل و تکراری ارزیابی کردند. برای داده‌های پیوسته، تفاوت‌های میانگین (MDs) (یا تفاوت‌های میانگین استانداردشده (SMDs) در زمانی که مقیاس‌های مختلف گزارش شد) و 95% فواصل اطمینان (CIs) محاسبه شد. ما خطرات نسبی (RR) و 95% CIs را برای داده‌های دو حالتی محاسبه کردیم. ما از مدل اثر ثابت برای متاآنالیزها استفاده کردیم. ما برای دستیابی به اطلاعات ازدست‌رفته در جایی که لازم بود، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE ارزیابی کردیم.
ما دو مطالعه را با 1711 شرکت‌کننده وارد آنالیزها کردیم. هر دو مطالعه در مطب‌های دندانپزشکی عمومی در انگلستان انجام گرفت و شامل بزرگسالان بدون پریودنتیت شدید بودند که به‌طور منظم در قرار ملاقات‌های دندانپزشکی خود شرکت می‌کردند. یک مطالعه پیامدها را در 24 ماه و دیگری در 36 ماه اندازه‌گیری کردند. هیچ یک از مطالعات، عوارض جانبی، تغییرات در سطح پیوست، از دست دادن دندان یا بوی بد دهان را اندازه‌گیری نکردند.
مقایسه 1: جرم‌گیری و پولیش روتین در مقابل عدم جرم‌گیری و پولیش برنامه‌ریزی شده
دو مطالعه به مقایسه فواصل برنامه‌ریزی شده و منظم (شش و 12-ماه) از درمان‌های جرم‌گیری و پولیش در مقابل عدم درمان برنامه‌ریزی شده پرداختند. ما تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را بین گروه‌ها در طول دوره دو تا سه سال برای التهاب لثه، پروب کردن عمق‌ها، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان و دندان (همه شواهد با قطعیت بالا) و پلاک (شواهد با قطعیت پائین) پیدا کردیم. SMD برای التهاب لثه هنگام مقایسه درمان‌های جرم‌گیری و پولیش 6 ماهه در مقابل عدم درمان برنامه‌ریزی شده، معادل 0.01- (95% CI؛ 0.13- تا 0.11؛ 2 کارآزمایی، 1087 شرکت‌کننده) و جرم‌گیری و پولیش 12 ماهه در مقابل عدم درمان برنامه‌ریزی شده معادل 0.04- (95% CI؛ 0.16- تا 0.08؛ 2 کارآزمایی، 1091 شرکت‌کننده) بودند.
درمان‌های جرم‌گیری و پولیش منظم برنامه‌ریزی شده باعث کاهش اندکی در سطوح کالکالوس در طول بیش از 2 تا 3 سال، هنگام مقایسه با درمان‌های عدم جرم‌گیری و پولیش برنامه‌ریزی شده، شد (شواهد با قطعیت بالا). SMD برای جرم‌گیری و پولیش 6 ماه در مقابل عدم درمان برنامه‌ریزی شده معادل 0.32- (95% CI؛ 0.44- تا 0.20-؛ 2 کارآزمایی، 1088 شرکت‌کننده) و جرم‌گیری و پولیش 12 ماهه در مقابل عدم درمان برنامه‌ریزی شده معادل 0.19- (95% CI؛ 0.31- تا 0.07-؛ 2 کارآزمایی، 1088 شرکت‌کننده) بودند. اهمیت بالینی این کاهش‌های کوچک نامشخص است.
سطوح خود-گزارشی شرکتکنندگان از پاکیزگی دهان، هنگام دریافت درمان‌های جرم‌گیری و پولیش شش و 12 ماه در مقایسه با درمان عدم درمان برنامه‌ریزی شده بالاتر بود، اما قطعیت شواهد پائین است.
مقایسه 2: جرم‌گیری و پولیش روتین در بازه‌های مختلف ویزیت
دو مطالعه به مقایسه درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین 6 ماه در مقابل درمان‌های 12 ماهه پرداختند. ما تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را بین گروه‌ها در طول بیش از یک دوره دو تا سه سال برای پیامدهای التهاب لثه، پروب کردن عمق‌ها، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دهان و دندان (همه شواهد با قطعیت بالا) و پلاک (شواهد با قطعیت پائین) پیدا کردیم. SMD برای التهاب لثه معادل 0.03 (95% CI؛ 0.09- تا 0.15؛ 2 کارآزمایی؛ 1090 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%) بود. درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین 6 ماه منجر به کاهش اندکی در سطوح کالکالوس در یک دوره 2 تا 3 سال در مقایسه با درمان‌های 12 ماه شد (SMD: -0.13؛ 95% CI؛ 0.25- تا 0.01-؛ 2 کارآزمایی؛ 1086 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا). اهمیت بالینی این کاهش کوچک نامشخص است.
اثرات مقایسه‌ای درمان‌های جرم‌گیری و پولیش شش و 12 ماهه بر سطوح خود-گزارشی از پاکیزگی دهان، نامشخص بودند (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
مقایسه 3: ارائه درمان‌های جرم‌گیری و پولیش روتین توسط دندانپزشکان در مقایسه با متخصصان مراقبت‌های دندان (درمانگران دندان یا بهداشت‌کاران دهان و دندان)
هیچ مطالعه‌ای این مقایسه را ارزیابی نکرد.
یافته‌های مرور در رابطه با هزینه‌ها نامشخص بود (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.