نرخ انتقال ویروس نقص ایمنی انسانی (human immunodeficiency virus; HIV) و عفونتهای منتقله از راه جنسی (sexually transmitted infection; STI) در حال افزایش است، به ویژه میان کارگران جنسی و مشتریان آنها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط. تلاشهای پیشگیرانه که به سمت این عفونتها در این جمعیت در معرض خطر هدایت شده، ممکن است در کاهش انتقال کلی HIV/STI در جمعیت عمومی تاثیر داشته باشند. چندین مداخله رفتاری موفق گزارش شدهاند، از جمله مداخلات برای کاهش بروز و شیوع HIV/STI، تغییر رفتار، ترویج استفاده از کاندوم، افزایش میزان در دسترس بودن کاندوم، و افزایش دانش سلامت جنسی. این مرور به هفت کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) مجزا، دو RCT خوشهای (cluster) و چهار شبه-RCT شامل 8,698 شرکتکننده دست یافت که انواع مداخلات رفتاری را برای ارزیابی اینکه نرخ HIV/STI را کاهش میدهند یا منجر به تغییر رفتار میان کارگران جنسی و مشتریانشان میشوند یا خیر، بررسی کردند. نتایج نشان دادند که مداخلات در پیشگیری از HIV/STI از جمله کاهش بروز و شیوع HIV و STI موثر بودند. علاوه بر این، برخی از تفاوتها در رفتار خود-گزارشی از جمله افزایش استفاده از کاندوم و کاهش خطر مصرف مواد دیده شد. با این حال، این کارآزماییها کوچک بوده و بهطور کلی شرکتکنندگان اندکی داشتند. در نتیجه، شواهد مبنی بر اثربخشی فرضیه شناختی اجتماعی و ترویج استفاده از کاندوم در کاهش بروز HIV/STI در مقایسه با مداخلات رفتاری دیگر محدود بود، زیرا هیچ RCTای تاثیرات این مداخلات را بر شیوع HIV یا بر کارگران جنسی به جز FSWها بررسی نکرد. بنابراین، در برنامهها و پژوهشهای آتی، ارزیابی دیگر استراتژیهای تغییر رفتار بالقوه قدرتمندتر اهمیت دارد.
با این وجود، شواهد موجود نشان میدهد که مداخلات رفتاری در مقایسه با مراقبت استاندارد یا عدم انجام مداخله، در کاهش بروز HIV و STIها میان کارگران جنسی زن (female sex workers ;FSWs) موثر هستند. با توجه به مزایای فرضیه شناختی اجتماعی و ترویج استفاده از کاندوم در کاهش HIV/STI و نیاز سلامت عمومی به کنترل انتقال میان FSWها، یافته روشنی به نفع مداخلات رفتاری وجود دارد. با این حال، باید اذعان داشت که اطلاعات کافی در مورد بسیاری از پیامدهای دیگر و جمعیتهای هدف وجود ندارد و تمام کارآزماییها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط انجام شدند.
مداخلات مختلفی برای کاهش انتقال HIV میان کارگران جنسی و مشتریان آنها اتخاذ شدهاند، اما اثربخشی این استراتژیها هنوز با استفاده از تکنیکهای متاآنالیز مورد بررسی قرار نگرفته است.
ارزیابی اثربخشی مداخلات رفتاری برای کاهش انتقال عفونت HIV میان کارگران جنسی و مشتریان آنها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)، پایگاه ثبت تخصصی گروه HIV/AIDS کاکرین، بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews)، MEDLINE؛ PsycINFO، چکیدههای جامعهشناسی (Sociological Abstracts)، CINAHL، چکیدههای پایاننامههای بینالمللی (Dissertation Abstract International; DAI)، EMBASE ؛LILACS؛ BIOSIS؛ SciSearch؛ INDMED؛ Proquest و چندین بانک اطلاعاتی چکیدهنویسی آسیای جنوبی در فهرست بانک اطلاعاتی وارد شدند. سایتهای مقالات سازمان جهانی بهداشت، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایالات متحده (US Centers for Disease Control and Prevention)، و دیگر سازمانهای پژوهشی و غیردولتی بینالمللی نیز در فهرست بانک اطلاعاتی ظاهر شدند.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی که تاثیرات مداخلات رفتاری مختلف را بر خطر انتقال HIV بررسی کرده یا مداخلات رفتاری را با عدم انجام مداخله مقایسه کردند، در صورتی که واجد یکی از معیارهای پیامد بودند، مانند بروز و شیوع HIV، بروز و شیوع بیماریهای مقاربتی (STI)، تغییر در گزارش خود فرد از استفاده از کاندوم، و دیگر پیامدهای مرتبط با HIV.
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کارآزماییها را ارزیابی کرده، دادهها را استخراج کرده، و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ناهمگونی (heterogeneity) بین کارآزماییها همچنین مورد بررسی قرار گرفت.
در مجموع 13 کارآزمایی با 8,698 شرکتکننده وارد شدند. پیامدهای اولیه (شیوع و بروز HIV و STI) در هفت کارآزمایی گزارش شدند. از این تعداد، بروز HIV فقط در سه کارآزمایی گزارش شد. پس از ارزیابی پیگیری 6 ماهه، هیچ شواهدی مبنی بر موثر بودن مداخله رفتاری شناختی اجتماعی در کاهش بروز HIV وجود نداشت (RR: 0.12؛ 95% CI؛ 0.01 تا 2.22). با این حال، کاهش در بروز HIV در ارزیابی پیگیری 3 ماهه پس از استفاده از کاندوم زنانه و مردانه دیده شد (RR: 0.07؛ 95% CI؛ 0.00 تا 1.38). مداخلات شناختی اجتماعی و ترویج استفاده از کاندوم زنانه و مردانه، بهترتیب، بهطور معنیداری بروز STI را کاهش دادند (RR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.34 تا 0.96) و (RR: 0.63؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.88). پیامدهای ثانویه در 13 کارآزمایی شناسایی شدند. متاآنالیزها شواهدی را نشان دادند که مداخلات ترویج استفاده از کاندومهای زنانه و مردانه در مقایسه با ترویج استفاده از کاندوم مردانه به تنهایی، استفاده غیرکاندوم را کاهش میدهند (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.05)، و اینکه مداخلات شناختی اجتماعی در مقایسه با مراقبت استاندارد مصرف مواد مخدر را میان کارگران جنسی (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.36 تا 1.16) کاهش میدهند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.