این خلاصه از مرور کاکرین آنچه را ارائه میدهد که از پژوهشهای مربوط به تاثیر مصرف استرانسیوم رانلات در درمان استئوپوروز در زنان پس از یائسگی میدانیم. این مرور نشان میدهد که:
شواهد سطح نقرهای (www.cochranemsk.org) وجود دارد که نشان میدهد مصرف 2 گرم استرانسیوم رانلات روزانه به مدت بیش از 3 سال برای درمان استئوپوروز در زنان پس از یائسگی، خطر شکستگیهای ستون فقرات را کاهش داده و شکستگیهای غیر-ستون فقرات را اندکی کم میکند. اکثر زنان دچار عوارض جانبیای نشدند که باعث شود مصرف استرانسیوم رانلات را متوقف کنند. با این حال، پژوهشهای دیگر نشان میدهد که آسیبها میتوانند شامل احتمال بروز لختههای خونی و تشنجها، از دست دادن حافظه و هوشیاری باشند.
استئوپوروز چیست و استرانسیوم رانلات چگونه میتواند به درمان آن کمک کند؟
استئوپوروز، وضعیتی است که در آن از دست رفتن استخوان رخ میدهد. از دست دادن استخوان منجر به شکننده شدن استخوانهای ضعیف میشود که حتی در حین انجام کارهای روزمره نیز ممکن است به راحتی شکسته شوند. شکستگی (fracture) ستون فقرات یا غیر-ستون فقرات (مثلا مچ دست و مفصل ران) شایعترین نوع آن هستند. داروها و مواد معدنی زیادی وجود دارد که برای درمان استئوپوروز به کار میروند. استراتینوم رانلات (strontium ranelate) دارویی است که با کاهش روند از دست دادن استخوان و احتمالا با ساختن استخوان جدید، احتمال وقوع شکستگی را کاهش میدهد. این یک داروی جدید است و بنابراین باید مزایا و آسیبهای آن شناخته شود.
نتایج این مرور چه هستند؟
زنان در این مطالعه 2 گرم استرانسیوم رانلات یا دارونما (placebo) (قرصها یا پودر جعلی) مصرف کردند. پس از 2 تا 3 سال، تعداد شکستگیهای رخ داده و تراکم مواد معدنی استخوان اندازهگیری شدند. تراکم مواد معدنی استخوان یک تست آزمایشگاهی برای اندازهگیری تراکم یا قوی بودن استخوانها در مفصل ران، ستون فقرات یا گردن است. هرچه تراکم استخوان بیشتر باشد، بهتر است.
مزایای استرانسیوم رانلات
در زنانی که پس از یائسگی دچار استئوپوروز میشوند:
- استرانسیوم رانلات شکستگیهای ستون فقرات را کاهش میدهد:
از هر 100 زنی که دچار شکستگی ستون فقرات شدند، 13 زن استرانسیوم رانلات مصرف میکردند
از هر 100 زنی که دچار شکستگی ستون فقرات شدند، 21 زن دارونما مصرف میکردند
- استرانسیوم رانلات ممکن است شکستگیهایی را که در ستون فقرات رخ نمیدهند، کاهش دهد:
از هر 100 زنی که دچار شکستگی در ناحیهای غیر از ستون فقرات شدند، 10 زن استرانسیوم رانلات مصرف میکردند
از هر 100 زنی که دچار شکستگی در ناحیهای غیر از ستون فقرات شدند، 12 زن دارونما مصرف میکردند
- استرانسیوم رانلات تراکم مواد معدنی استخوان را افزایش میدهد
از هر 3 زن که دارای افزایش تراکم مواد معدنی ستون فقرات و استخوان مفصل ران بودند، 1 زن استرانسیوم رانلات مصرف میکرد
آسیبهای استرانسیوم رانلات
در زنانی که پس از یائسگی دچار استئوپوروز میشوند:
- استرانسیوم رانلات منجر به بروز عوارض جانبیای نشد که باعث شود مصرف آن قطع شود
- استرانسیوم رانلات منجر به بروز عوارض جانبی جدی، عفونتهای معده، کمر درد یا مرگومیر نشد
- استرانسیوم رانلات بروز اسهال را افزایش داد
از هر 100 زنی که دچار اسهال شدند، 6 زن استرانسیوم رانلات مصرف میکردند
از هر 100 زنی که دچار اسهال شدند، 4 زن دارونما مصرف میکردند
پژوهشهای دیگر نشان میدهند که آسیبها میتوانند شامل احتمال بروز لختههای خونی و تشنجها، از دست دادن حافظه و هوشیاری باشند. علت بروز این عوارض جانبی عروقی و نورولوژیکی مشخص نیست.
این مرور دارای محدودیتهای مختلفی است که شامل دشواری در تفسیر تغییر ایجاد شده در تراکم مواد معدنی استخوان به دلیل جنبههای منحصربهفرد استرانسیوم در استخوان، همچنین پیگیری ناقص برخی از بیماران درون کارآزماییهای مجزا است.
شواهد سطح نقرهای (www.cochranemsk.org) برای حمایت از اثربخشی تجویز استرانسیوم رانلات در کاهش شکستگیها (ورتبرال و تا حدی غیر-ورتبرال) در زنان مبتلا به استئوپوروز پس از یائسگی و افزایش BMD در زنان یائسه با/بدون ابتلا به استئوپوروز وجود دارد. اسهال ممکن است رخ دهد، با این حال، حوادث جانبی منجر به خروج بیماران از مطالعه، بهطور قابل توجهی افزایش نیافتند. عوارض جانبی عروقی و نورولوژیکی بالقوه باید بیشتر بررسی شوند.
استرانسیوم رانلات (strontium ranelate) یک درمان جدید برای استئوپوروز است، بنابراین، باید مزایا و آسیبهای آن شناخته شود.
تعیین اثربخشی و بیخطری تجویز استرانسیوم رانلات در درمان و پیشگیری از بروز استئوپوروز پس از یائسگی.
ما MEDLINE (1996-مارچ 2005)؛ EMBASE (1996-هفته 9 سال 2005)؛ کتابخانه کاکرین (1996-شماره 1 سال 2005)، فهرست منابع مقالات مرتبط و خلاصه مقالات کنفرانسها را از دو سال گذشته جستوجو كردیم. دادههای بیشتر از نویسندگان درخواست شد.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با حداقل دوره یک ساله وارد کردیم که به مقایسه استرانسیوم رانلات با دارونما (placebo) پرداخته و بروز شکستگی، تراکم مواد معدنی استخوان (bone mineral density; BMD) یا حوادث جانبی را در زنان یائسه شده گزارش کردند. جمعیت تحت درمان به صورت زنانی با شکستگیهای شایع ورتبرال و/یا ستون فقرات کمری با نمره BMD معادل T < -2.5 SD تعریف شد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعه را تعیین کرده، اعتبار مطالعه را ارزیابی کرده، شواهد را درجهبندی و دادههای مرتبط را استخراج کردند. اختلافنظرات با بحث و اجماع نظر حلوفصل شدند. RCTها بر اساس دوز و دوره درمان گروهبندی شدند. در جایی که امکانپذیر بود، متاآنالیز (meta-analysis) با استفاده از مدل اثرات-تصادفی انجام شد.
چهار کارآزمایی معیارهای ورود را داشتند. در سه کارآزمایی > 20% از موارد تحت پیگیری از دست رفتند و فقط یک کارآزمایی توضیح کافی را از روش پنهانسازی تخصیص ارائه داد. سه کارآزمایی شامل یک جمعیت تحت درمان (0.5 تا 2 گرم در روز از استرانسیوم رانلات) و یک کارآزمایی در بر گیرنده یک جمعیت برای پیشگیری (0.125؛ 0.5 و 1 گرم در روز) بودند. کاهشی معادل 37% در شکستگیهای ورتبرال (RR: 0.63؛ 95% CI؛ 0.56؛ 0.71)، و 14% کاهش در شکستگیهای غیر-ورتبرال با مرز بالایی از فاصله اطمینان که به عدد یک نزدیک میشود (RR: 0.86؛ 95% CI؛ 0.75، 0.98)، در طول بیش از سه سال درمان با 2 گرم استرانسیوم رانلات به صورت روزانه در جمعیت تحت درمان نشان داده شد. افزایش BMD در تمام بدن پس از دو تا سه سال درمان در هر دو جمعیت تحت مطالعه مشاهده شد. دوزهای پائینتر استرانسیوم رانلات برتر از دارونما بودند و مصرف بالاترین دوز بیشترین کاهش را در شکستگی ورتبرال و افزایش BMD نشان داد. افزایش خطر بروز اسهال با 2 گرم استرانسیوم رانلات روزانه مشاهده شد؛ با این حال، حوادث جانبی تاثیری بر خطر قطع درمان همچنین افزایش خطر عوارض جانبی جدی، گاستریت یا مرگومیر نداشتند. دادههای بیشتر نشان میدهد که با مصرف روزانه 2 گرم استرانسیوم رانلات طی سه تا چهار سال، خطر عوارض جانبی عروقی و سیستم عصبی افزایش مییابد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.