سندرم نفروتیک (nephrotic syndrome) یک بیماری نسبتا نادر است که در آن پروتئین از کلیه‌ها به داخل ادرار نشت می‌کند. یکی از علائم اولیه و شایع آن، تورم در پاها و صورت است. دیگر علائم و نشانه‌های سندرم نفروتیک شامل سطوح پائین پروتئین در خون، و سطوح بالای چربی در خون، به ویژه کلسترول و تری‌گلیسیرید، هستند.
مدیریت درمانی سندرم نفروتیک شامل تجویز درمان‌هایی برای کاهش سطح چربی (لیپیدها) در خون است. می‌توان از انواع مختلفی از عوامل کاهش‌دهنده چربی مانند استاتین‌ها (statins)، جداسازهای اسیدهای صفراوی (bile acid sequestrant)، اسید نیکوتینیک (nicotinic acid) و ازتیمایب (ezetimibe) استفاده کرد.
به دنبال شواهدی از RCTها بودیم تا مشخص کنیم مصرف داروهای کاهش‌دهنده سطح چربی برای افراد مبتلا به سندرم نفروتیک مفید بودند یا خیر. پنج مطالعه کوچک را پیدا کردیم که اثربخشی چهار داروی مختلف کاهش‌دهنده چربی (سیمواستاتین (simvastatin)، لوواستاتین (lovastatin)، فلوواستاتین (fluvastatin)، جمفیبروزیل (gemfibrozil)) را در 203 شرکت‌کننده مبتلا به سندرم نفروتیک بررسی کردند.
در حال حاضر، برای تعیین اینکه عوامل کاهش‌دهنده چربی در مدیریت دیس‌لیپیدمی (dyslipidaemia) در افراد مبتلا به سندرم نفروتیک مفید هستند یا خیر، شواهد با کیفیت بالای موجود از مطالعات منتشرشده کافی نیستند.
هیچ‌یک از مطالعات واردشده، پیامدهای بیمار-محور را از جمله مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، مورتالیتی قلبی‌عروقی، یا انفارکتوس میوکارد غیرکشنده گزارش نکردند؛ فقط مطالعات تکی، سطح کلسترول (HDL؛ LDL و کلسترول تام)، تری‌گلیسیرید، کراتینین سرم، نیتروژن اوره خون، آنزیم‌های کبدی و پروتئین (سرم، ادرار) را گزارش کردند. به منظور ارزیابی بی‌خطری و کارآمدی داروهای کاهش‌دهنده سطح چربی خون برای افراد مبتلا به سندرم نفروتیک، انجام RCTهایی با کیفیت بالا ضروری است.
سندرم نفروتیک (nephrotic syndrome) یک نام جمعی است که به گروهی از نشانه‌ها از جمله پروتئینوری (proteinuria)، لیپیدوری (lipiduria)، هیپوآلبومینمی (hypoalbuminaemia)، ادم (oedema)، هیپرکلسترولمی (hypercholesterolaemia)، افزایش تری‌گلیسیرید و هیپرلیپیدمی (hyperlipidaemia) اطلاق می‌شود. تصور بر این است که هیپرلیپیدمی، گلومرولواسکلروز (سخت شدن رگ‌های خونی کلیه‌ها) را تشدید کرده و پیشرفت بیماری گلومرولی (glomerular) را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش کلسترول تام و کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (low density lipoprotein; LDL) با کاهش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی مرتبط است. در سال 2011، دستورالعمل‌های بالینی انجمن کاردیولوژی اروپا (European Society of Cardiology) و انجمن آترواسکلروز اروپا (European Atherosclerosis Society) برای مدیریت دیس‌لیپیدمی (dyslipidaemia)، استفاده از استاتین‌ها (statins) را به عنوان عوامل خط اول در مدیریت دیس‌لیپیدمی نفروتیک توصیه کردند. با این حال، اثربخشی و بی‌خطری (safety) تجویز استاتین‌ها برای افراد مبتلا به سندرم نفروتیک نامشخص است. علاوه بر این، کارآمدی داروهای خط دوم کاهش‌دهنده سطح چربی خون مانند ازتیمایب (ezetimibe) و اسید نیکوتینیک (nicotinic acid) در بیماران مبتلا به سندرم نفروتیک که قادر به تحمل درمان با استاتین نیستند، ثابت نشده است.
این مرور با هدف ارزیابی مزایا و آسیب‌های ناشی از مصرف عوامل کاهش‌دهنده سطح چربی خون در بزرگسالان و کودکان مبتلا به سندرم نفروتیک انجام شد.
از طریق برقراری ارتباط با هماهنگ‌کننده جست‌وجوی کارآزمایی‌ها (Trials Search Co-ordinator) و با استفاده از واژگان و اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه در کاکرین را (تا تاریخ 18 مارچ 2013) جست‌وجو کردیم.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی (RCTهایی که در آنها تخصیص (allocation) بیماران به درمان با روش‌هایی مانند تناوب، استفاده از سوابق و رکوردهای پزشکی جایگزین، تاریخ تولد یا دیگر روش‌های قابل پیش‌بینی صورت گیرد) وارد این مرور شدند که با مشارکت شرکت‌کنندگان مبتلا به سندرم نفروتیک انجام شده و هر عامل کاهش‌دهنده سطح چربی را با دارونما (placebo)، عدم درمان یا دیگر عوامل کاهش‌دهنده سطح چربی، که حداقل به مدت چهار هفته تجویز شدند، مقایسه کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به بررسی واجد شرایط بودن مطالعه و خطر سوگیری (bias) پرداخته، و داده‌ها را استخراج کردند. آنالیزهای آماری با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random effects) انجام شدند. نتایج دو حالتی (dichotomous) در قالب خطرات نسبی (RR) با 95% فواصل اطمینان (CI) ارائه شدند. برای معیارهای پیوسته (continuous) از تفاوت میانگین (MD) استفاده شد، یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) در جایی محاسبه شد که مقیاس‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفتند.
پنج RCT را وارد این مرور کردیم که در مجموع شامل 203 شرکت‌کننده بودند. از این میان، چهار مطالعه استاتین‌ها را با عدم درمان یا دارونما، و یک مطالعه فیبرات‌ها را با دارونما مقایسه کردند. هیچ مطالعه منتشرشده‌ای را پیدا نکردیم که عوامل خط دوم را مانند ازتیمایب، جداسازهای اسیدهای صفراوی (bile acid sequestrants)، و اسید نیکوتینیک (nicotinic acid)، با دارونما یا عدم درمان مقایسه کرده باشد. ارزیابی ما از خطر سوگیری نشان داد که یک مطالعه به‌طور کلی در معرض خطر پائین سوگیری، و چهار مطالعه باقی‌مانده در معرض خطر سوگیری بالا قرار داشتند.
اکثر پیامدها بر اساس داده‌های یک مطالعه تکی پشتیبانی شدند. یک مطالعه افزایش قابل توجهی را در کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (high density lipoprotein; HDL) میان شرکت‌کنندگان در بازوی استاتین در مقایسه با گروه عدم درمان گزارش کرد (MD؛ 5.40 میلی‌گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 2.31 تا 8.49). مطالعه دیگر، سطح بالاتری را از آلبومین سرم در گروه استاتین در مقایسه با گروه عدم درمان نشان داد (MD؛ 0.60 گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 0.14 تا 1.06). بروز هیچ عارضه جانبی جدی، مانند رابدومیولیز (rhabdomyolysis)، گزارش نشد، با این حال برخی از عوارض خفیف رخ دادند. یک مطالعه، تفاوت معنی‌داری را از نظر تعداد شرکت‌کنندگان با آنزیم‌های کبدی بالا گزارش نکرد (RR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.13 تا 69.52)؛ در سه مطالعه گزارش شد که آنزیم‌های کبدی در محدوده طبیعی خود باقی ماندند (داده‌ای ارائه نشد). چهار مطالعه سطح کراتینین فسفوکیناز (creatinine phosphokinase; CPK) را گزارش کردند. یک مطالعه نشان داد که مقادیر CPK در هر دو گروه سیمواستاتین (simvastatin) و دارونما نوسان داشت (داده‌ای ارائه نشد)؛ در سه مطالعه باقی‌مانده، CPK یا درون محدوده طبیعی باقی ماند (یک مطالعه) یا تفاوت معنی‌داری میان عوامل کاهش‌دهنده سطح چربی و دارونما دیده شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.