اسهال حاد، که به صورت تیپیکال ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی است، یک بیماری شایع دوران کودکی بوده و در کشورهایی با سطح درآمد پائین، همچنان یکی از علل مهم مرگ‌ومیر به حساب می‌آید. سالانه بیش از دو میلیون کودک زیر پنج سال در کشورهای فقیرتر به دلیل اسهال حاد، جان خود را از دست می‌دهند. این وضعیت در کشورهای ثروتمندتر، معمولا باعث مرگ‌ومیر نمی‌شود اما دلیل شایعی است برای نیاز کودکان خردسال به مشاوره پزشکی یا بستری شدن در بیمارستان.
کودکان خردسال مبتلا به اسهال حاد ممکن است به‌طور موقت قادر به هضم لاکتوز، شایع‌ترین نوع قند موجود در شیر، نباشند. ناتوانی در هضم و جذب لاکتوز می‌تواند اسهال را بدتر و طول دوره آن را طولانی‌تر کند. به دنبال شواهدی بودیم که نشان دهند کاهش مصرف لاکتوز در کودکان، با تغذیه شیر بدون لاکتوز یا با رقیق کردن شیر حاوی لاکتوز، طول دوره اسهال را کوتاه کرده و از عوارضی مانند کم‌آب شدن بدن (dehydration) پیشگیری می‌کند.
پژوهش‌ها را تا تاریخ 13 می 2013 بررسی کرده و 33 کارآزمایی را وارد آنالیزها کردیم. بیست و دو کارآزمایی پیامدهای کودکان تغذیه شده با مواد غذایی بدون لاکتوز را با کودکان تغذیه شده با مواد غذایی حاوی لاکتوز مقایسه کرده و 11 کارآزمایی پیامدهای کودکان تغذیه شده با شیر رقیق‌شده را با کودکان تغذیه شده با شیر رقیق‌نشده مقایسه کردند.
شواهدی را یافتیم که نشان می‌دهد مواد غذایی بدون لاکتوز ممکن است طول دوره اسهال را به‌طور میانگین حدود 18 ساعت کاهش دهند ( شواهد با کیفیت پائین ). مواد غذایی بدون لاکتوز احتمالا خطر طولانی شدن یا بدتر شدن اسهال را در کودکان کاهش می‌دهند ( شواهد با کیفیت متوسط ).
هیچ شواهدی را مبنی بر کاهش طول دوره اسهال با تغذیه با شیر رقیق‌شده پیدا نکردیم ( شواهد با کیفیت پائین )، اما این نوع تغذیه ممکن است خطر طولانی شدن یا بدتر شدن اسهال را در کودکان کاهش دهد ( شواهد با کیفیت پائین ).
اکثر کارآزمایی‌ها، نوزادان تغذیه شده با شیر مادر را کنار گذاشتند و هیچ‌یک در کشورهایی با سطح درآمد پائین انجام نشدند که در آنجا اسهال می‌تواند باعث مرگ‌ومیر کودکان شود، بنابراین این مرور برای نوزادان و کودکان خردسالی که شیر خشک (formula) دریافت کرده یا در کشورهایی با سطح درآمد بالا و متوسط از شیر گرفته شده‌اند، مرتبط است.
در کودکان خردسال مبتلا به اسهال حاد که به‌طور عمده با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند، تغییر به رژیم غذایی بدون لاکتوز ممکن است منجر به بهبود زودتر اسهال حاد و کاهش شکست درمان شود. همچنین رقیق کردن شیرخشک‌های حاوی لاکتوز ممکن است مزایایی داشته باشد، اما برای اطمینان از این یافته، انجام کارآزمایی‌های بیشتر لازم است. هیچ کارآزمایی‌ای در کشورهایی با سطح درآمد پائین انجام نشد که در آنها میزان مورتالیتی ناشی از اسهال بالا بوده، و سوء‌تغذیه نیز شایع‌تر است.
کودکان خردسال مبتلا به اسهال حاد، که به صورت تیپیکال ناشی از گاستروآنتریت عفونی (infectious gastroenteritis) است، ممکن است به‌طور موقت تولید لاکتاز (lactase) را، که یک آنزیم روده‌ای برای هضم لاکتوز است، متوقف کنند. این بدان معناست که ممکن است نتوانند لاکتوز، قند اصلی موجود در شیر، را هضم کنند و این ممکن است بیماری اسهالی را بدتر یا طولانی‌تر کند. با این حال، در رابطه با اینکه اجتناب از مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی حاوی لاکتوز به بهبود سریع‌تر اسهال حاد در کودکان خردسال کمک می‌کند یا خیر، عدم قطعیت وجود دارد.
ارزیابی اینکه اجتناب یا کاهش مصرف شیر یا محصولات لبنی حاوی لاکتوز، طول دوره و شدت بیماری را در کودکان خردسال مبتلا به اسهال حاد کوتاه می‌کند یا خیر. همچنین به دنبال بررسی دیگر شاخص‌های موربیدیتی و مورتالیتی کلی بودیم.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین (14 می 2013)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) منتشرشده در کتابخانه کاکرین (شماره 4، سال 2013)؛ MEDLINE (1996 تا 14 می 2013)؛ EMBASE (1974 تا 14 می 2013)، و LILACS (1982 تا 14 می 2013)، و فهرست منابع کارآزمایی‌های بالقوه مرتبط، خلاصه مقالات کنفرانس‌های کلیدی را جست‌وجو کرده، و با افراد و سازمان‌ها در این زمینه مکاتبه کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای که تاثیرات اجتناب یا کاهش مواجهه با لاکتوز را در کودکان خردسال زیر پنج سال مبتلا به اسهال حاد ارزیابی کردند.
داده‌ها را با استفاده از روش‌های استاندارد گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین استخراج کردیم و دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به ارزیابی کیفیت کارآزمایی و استخراج داده‌ها پرداختند. پیامدهای پیوسته (continuous outcome) با استفاده از تفاوت میانگین (MD)، و پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) با استفاده از خطرهای نسبی (RR) مقایسه شدند. همه نتایج را با 95% فواصل اطمینان (CI) ارایه کرده، و کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم.
تعداد 33 کارآزمایی را شامل 2973 کودک مبتلا به اسهال حاد وارد این مرور کردیم. بیست و نه کارآزمایی که منحصرا روی بیماران بستری انجام شدند، همگی از کشورهایی با سطح درآمد بالا یا متوسط بودند. پانزده کارآزمایی شامل کودکان زیر 12 ماه بوده، و 22 کارآزمایی کودکانی را که با شیر مادر تغذیه شدند، حذف کردند.
محصولات بدون لاکتوز در مقایسه با شیر، محصولات لبنی یا مواد غذایی حاوی لاکتوز، ممکن است طول دوره اسهال را به‌طور میانگین حدود 18 ساعت کاهش دهند (MD: -17.77؛ 95% CI؛ 25.32- تا 10.21-؛ 16 کارآزمایی، 1467 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین ). محصولات بدون لاکتوز شکست درمان را (که به شکل‌های مختلف ادامه یافتن یا بدتر شدن اسهال یا استفراغ، که نیاز به درمان رهیدراتاسیون (rehydration) بیشتر دارد، یا به شکل تداوم کاهش وزن تعریف می‌شود) احتمالا تا حدود نصف کاهش می‌دهند (RR: 0.52؛ 95% CI؛ 0.39 تا 0.68؛ 18 کارآزمایی، 1470 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط ).
مشخص شده که شیر رقیق‌شده حاوی لاکتوز در مقایسه با شیر یا فرآورده‌های لبنی رقیق‌نشده در کاهش طول دوره اسهال موثر نبوده است (پنج کارآزمایی، 417 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین )، اما ممکن است خطر شکست درمان را کاهش دهد (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.94؛ نه کارآزمایی، 687 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین ).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.