پیشینه
علائم و نشانههای متعددی از دندانقروچه در خواب وجود دارند، مانند ساییدن غیرطبیعی دندانها به هم، شکستگی دندان، ناراحتی عضلات فک، درد یا حساسیت مفاصل، و سردرد. درمانها شامل دستگاههای مربوط به دندانپزشکی مانند اسپلینتهای اکلوزال (occlusal splint)، رواندرمانی و داروها (دارودرمانی) هستند. درمانهای دارویی عبارتند از داروهایی مانند بنزودیازپینها، ضدتشنجها، بتابلاکرها، عوامل دوپامین، داروهای ضدافسردگی، شلکنندههای عضلانی و غیره. با این حال، اطلاعات کمی در مورد اثربخشی، بیخطری (safety) و پیگیری طولانیمدت داروها برای دندانقروچه در خواب وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه
بانکهای اطلاعاتی علمی را برای یافتن کارآزماییهای بالینی جستوجو کردیم که هر دارویی را با دارونما (placebo) (یک درمان ساختگی)، دیگر داروها یا عدم درمان در افراد در هر سنی و مبتلا به دندانقروچه در خواب مقایسه کردند. شواهد تا آگوست 2014 بهروز است.
نتایج کلیدی
در مجموع 18 مطالعه شناسایی شده و هفت مطالعه وارد مرور شدند. هر مطالعه انفرادی شامل تعداد بسیار کمی از شرکتکنندگان (7-16) بوده و چهار مورد از آنها از کیفیت روششناسی (methodology) متوسطی داشتند. آمیتریپتیلین (amitriptyline) (سه مطالعه)، بروموکریپتین (bromocriptine) (یک مطالعه)، کلونیدین (clonidine) (یک مطالعه)، پروپرانولول (propranolol) (یک مطالعه)، لوودوپا (levodopa) (®Prolopa) (یک مطالعه) و تریپتوفان (tryptophan) (یک مطالعه) با دارونما مقایسه شدند. آمیتریپتیلین و ال-تریپتوفان فعالیت عضلات فک را کاهش ندادند که با الکترومیوگرافی (electromyography) مشخص شد. بروموکریپتین، کلونیدین، پروپرانولول و لوودوپا در مقایسه با دارونما، تعداد اپیزودهای دندانقروچه را در هر ساعت کاهش ندادند.
کیفیت شواهد
این مرور سیستماتیک به این نتیجه رسید که شواهد کافی در متون علمی وجود ندارد که نشان دهد داروها میتوانند دندانقروچه در خواب را کاهش دهند.
شواهد کافی در مورد اثربخشی دارودرمانی برای درمان دندانقروچه در خواب وجود نداشت. این مرور سیستماتیک به نیاز به انجام RCTهای بیشتر، با طراحی خوب و با حجم نمونه بزرگتر و روشهای مناسب تخصیص، ارزیابی پیامد و مدت زمان پیگیری، اشاره میکند. در حالت ایدهآل، RCTهای موازی باید در مطالعات آینده استفاده شوند تا از سوگیری مرتبط با مطالعات متقاطع جلوگیری شود. نیاز به استانداردسازی پیامدهای RCTها در درمان دندانقروچه در خواب وجود دارد.
دندانقروچه در خواب (sleep bruxism) یک فعالیت دهانی است که با دندانقروچه یا فشردن غیرارادی دندانها هنگام خواب مشخص میشود. انواع مختلفی از درمان برای این اختلال پیشنهاد شده، از جمله راهبردهای رفتاری، دندانی، و دارویی.
ارزیابی اثربخشی و بیخطری (safety) درمان دارویی برای درمان دندانقروچه در خواب در مقایسه با دیگر داروها، عدم درمان یا دارونما (placebo).
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) (شماره 8؛ 2014)؛ MEDLINE (1966 تا آگوست 2014)، EMBASE (1980 تا آگوست 2013) و LILACS (1982 تا آگوست 2014) را جستوجو کردیم. گزارشهای بیشتری را از فهرست منابع گزارشهای بازیابیشده و از مطالعات مروری مربوط به درمان دندانقروچه در خواب شناسایی کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) یا شبه-RCTهایی را انتخاب کردیم که داروها را با داروهای دیگر، عدم درمان یا دارونما در افراد مبتلا به دندانقروچه در خواب مقایسه کردند.
نویسندگان مرور، استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت کارآزماییهای واردشده را بهطور مستقل از هم و دو بار انجام دادند. ما در مورد اختلافات بحث کردیم تا اینکه به اجماع نظر رسیدیم. در مواردی که اختلافنظر وجود داشت، با نویسنده سوم مرور مشورت کردیم. در صورت لزوم با نویسندگان مطالعات اولیه تماس گرفتیم.
تعداد 18 RCT بالقوه مرتبط را شناسایی کردیم، اما فقط هفت مورد معیارهای ورود را برآورده کردند. همه مطالعات حجم نمونه کمی داشتند، از هفت تا 16 نفر در هر مطالعه، و با طراحی متقاطع (cross-over) بودند. سه مطالعه با خطر پائین سوگیری (bias)، در حالی که چهار مطالعه دارای خطر نامشخص بودند. آمیتریپتیلین (amitriptyline) (سه مطالعه)، بروموکریپتین (bromocriptine) (یک مطالعه)، کلونیدین (clonidine) (یک مطالعه)، پروپرانولول (propranolol) (یک مطالعه)، لوودوپا (levodopa) (®Prolopa) (یک مطالعه) و تریپتوفان (tryptophan) (یک مطالعه) با دارونما مقایسه شدند. مطالعاتی که بروموکریپتین، کلونیدین، پروپرانولول و لوودوپا را ارزیابی کردند، پیامد اولیه، یعنی شاخصهای فعالیت حرکتی دندانقروچه، را گزارش کردند.
نتایج غیردقیق بوده و همسو و سازگار با مزیت ناشی از مداخله بودند. موارد زیر، یافتههای خاص برای هر یک از داروها با توجه به پیامدهای خاص بودند: 1. آمیتریپتیلین در مقابل دارونما برای فعالیت ماستریک الکترومیوگرافی (masseteric electromyography; EMG) در دقیقه (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.28-؛ 95% CI؛ 0.91- تا 0.34؛ P = 0.37)، 2. بروموکریپتین در مقابل دارونما برای اپیزودهای دندانقروچه در ساعت (تفاوت میانگین (MD): 0.60؛ 95% CI؛ 2.93 - تا 4.13)، تعداد دندانقروچه در ساعت: MD: -2.00؛ 95% CI؛ 53.47- تا 49.47)، تعداد دندانقروچه در هر اپیزود: MD: 0.50؛ 95% CI؛ 1.85- تا 2.85) یا تعداد اپیزودهای دندانقروچه با نویز ساییدن دندانها به هم (grinding noise): MD: 2.40؛ 95% CI؛ 24.00- تا 28.80)، 3. کلونیدین در مقابل دارونما برای تعداد اپیزودهای دندانقروچه در ساعت: MD: -2.41؛ 95% CI؛ 4.84- تا 0.02)، 4. پروپرانولول در مقابل دارونما برای تعداد اپیزودهای دندانقروچه در ساعت: MD: 1.16؛ 95% CI؛ 1.89- تا 4.21)، 5. ال-تریپتوفان در مقابل دارونما برای فعالیت ماستریک EMG در ثانیه: SMD: 0.08؛ 95% CI؛ 0.90- تا 1.06) و 6. لوودوپا در مقابل دارونما برای اپیزودهای دندانقروچه در هر ساعت از خواب: MD: -1.47؛ 95% CI؛ 3.64- تا 0.70)، برای تعداد دندانقروچه در هر اپیزود: MD: 0.06؛ 95% CI؛ 2.47- تا 2.59).
ما چندین پیامد ثانویه (مدت زمان خواب، فعالیت ماستریک EMG در هر دقیقه و شدت درد) را در یک متاآنالیز برای مقایسه آمیتریپتیلین با دارونما ترکیب کردیم. نتایج برای اکثر مقایسهها به دلیل عدم دقت آماری، نامشخص بود . یک مطالعه گزارش داد که کلونیدین مرحله خواب حرکت سریع چشم (rapid eye movement; REM) را کاهش داده و مرحله دوم خواب را افزایش داد. با این حال، نتایج برای دیگر پیامدهای مرتبط با خواب با کلونیدین نامشخص بودند. عوارض جانبی در افرادی که آمیتریپتیلین مصرف کردند (5/10 خوابآلودگی، مشکل در بیدار شدن در صبح، بیخوابی یا خشکی دهان در مقایسه با 0/10 در گروه دارونما)، همچنین در افرادی که پروپرانولول دریافت کردند (7/16 دارای خشکی دهان متوسط تا شدید در مقایسه با 2/16 در گروه دارونما) شایع بودند. کلونیدین با افت فشار خون صبحگاهی طولانی در سه نفر از 16 شرکتکننده همراه بود. استفاده از داروهای پیشگیرانه از بروز هرگونه عوارض جانبی در افراد تحت درمان با لوودوپا و بروموکریپتین جلوگیری کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.