پیامهای کلیدی
• نمیدانیم که مصرف کورتیکواستروئیدهای خوراکی در مرحله حاد عفونت هرپس زوستر (herpes zoster) (زونا (herpes zoster)) در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس (postherpetic neuralgia) تاثیری دارند یا خیر.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی عضلانی، ممکن است موجب ایجاد تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خطر عوارض جانبی در افراد مبتلا به هرپس زوستر حاد شوند.
نورالژی پس از هرپس چیست؟
نورالژی پس از هرپس (postherpetic neuralgia; PHN) یک وضعیت دردناک است که میتواند پس از زونا در ناحیهای که بثورات ایجاد شدند، رخ دهد. این وضعیت ممکن است تا زمان مرگ فرد ادامه یابد و پیامدهای شدیدی بر کیفیت زندگی و استفاده از منابع مراقبت سلامت داشته باشد. بسیاری از افراد مبتلا به نورالژی پس از هرپس متوجه تاثیری اندک یا عدم تاثیر درمان میشوند. بنابراین، توجه به توقف ایجاد نورالژی پس از هرپس معطوف شده است. برخی از پژوهشگران پیشنهاد میکنند که اگر فردی به PHN مبتلا شود، ممکن است نشان دهد که ویروس واریسلا زوستر در جریان خونش بیشتر از مقادیر کم آن است که معمولا در زمان خفته بودن ویروس یافت میشود؛ این امر منجر به ادامه التهاب میشود. کورتیکواستروئیدها عملکرد ضدالتهابی قوی دارند که ممکن است آسیب عصبی را به حداقل رسانده و در نتیجه درد هرپس زوستر را تسکین بخشیده و از ایجاد نورالژی پس از هرپس پیشگیری کنند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
میخواستیم بدانیم که کورتیکواستروئیدهای تجویز شده به صورت حاد (طی یک هفته پس از شروع بثورات) در طول دوره ابتلا به عفونت هرپس زوستر در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس موثر هستند یا خیر. مطالعاتی را وارد کردیم که کورتیکواستروئیدها را با عدم درمان یا دارونما (placebo) مقایسه کردند، اما نه با دیگر درمانها. همچنین کارآزماییهایی را وارد کردیم که کورتیکواستروئیدها و درمان معمول را با دارونما به همراه درمان روتین مقایسه کردند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده مرتبط به جستوجو پرداختیم که تاثیرات کورتیکواستروئیدها را بر پیشگیری از نورالژی پس از هرپس پس از عفونت حاد هرپس زوستر توصیف کردند. همچنین با در نظر گرفتن عواملی مانند حجم نمونه مطالعه و نحوه انجام مطالعات، میزان قطعیت شواهد را ارزیابی کردیم. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اعتماد خود را نسبت به شواهد رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
پنج مطالعه را وارد کردیم که تاثیرات کورتیکواستروئیدها را بر 787 شرکتکننده در آنالیز خود بررسی کردند. شواهد در مورد تاثیرات کورتیکواستروئیدهای خوراکی در مرحله حاد عفونت زوستر در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس در شش ماه پس از شروع بثورات حاد هرپتیک بسیار نامطمئن است. کورتیکواستروئیدهایی که به صورت خوراکی یا عضلانی داده میشوند، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را از نظر خطر ایجاد عوارض جانبی در افراد مبتلا به هرپس زوستر حاد ایجاد کنند. بر اساس مطالعات موجود، شواهدی با قطعیت بسیار پائین، استفاده از کورتیکواستروئیدها را در عفونت حاد هرپس زوستر برای پیشگیری از نورالژی پس از هرپس تایید یا رد نمیکند.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
اعتماد ما بسیار محدود است زیرا نتایج حاصل از مطالعات شامل تعداد محدودی از افراد بودند. برخی از مطالعات روش تصادفیسازی، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) یا عدم تبعیت از درمان را به دلیل ناکارآمدی یا عوارض جانبی که میتوانستند بر نتایج مطالعه تاثیر بگذارند، به وضوح گزارش نکردند. بهطور کلی، اعتماد بسیار کمی به شواهد داریم و انجام مطالعات بیشتری برای بررسی تاثیرات کورتیکواستروئیدها در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس مورد نیاز است.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا 25 جون 2022 بهروز است.
بر اساس شواهد موجود فعلی، در مورد تاثیرات کورتیکواستروئیدهای خوراکی تجویز شده طی عفونت حاد هرپس زوستر در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس مطمئن نیستیم.
کورتیکواستروئیدهایی که به صورت خوراکی یا عضلانی داده میشوند، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را از نظر خطر ایجاد عوارض جانبی در افراد مبتلا به هرپس زوستر حاد ایجاد کنند.
برخی از پژوهشگران، استفاده از کورتیکواستروئیدها را برای تسکین درد ناشی از زوستر در مرحله حاد بیماری توصیه کردهاند. اگر پژوهشهای بیشتری برای ارزیابی کارآمدی کورتیکواستروئیدها در درمان هرپس زوستر طراحی شود، باید پیگیری طولانیمدت برای مشاهده تاثیر آنها بر انتقال از درد حاد به نورالژی پس از هرپس انجام شود. کارآزماییهای آتی باید شامل اندازهگیری عملکرد و کیفیت زندگی، همچنین معیارهای بهروز شده درد باشد.
نورالژی پس از هرپس (postherpetic neuralgia; PHN) یک عارضه شایع، جدی و دردناک ناشی از هرپس زوستر (herpes zoster) است. کورتیکواستروئیدها دارای خواص ضدالتهابی هستند و ممکن است مفید باشند. این یک نسخه بهروز شده از مروری است که اولینبار در سال 2008 منتشر و پیش از این در سال 2013 بهروز شد.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و آسیبها) کورتیکواستروئیدها در پیشگیری از ایجاد نورالژی پس از هرپس.
جستوجوهای انجام شده را برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) درباره نقش کورتیکواستروئیدها در پیشگیری از ایجاد نورالژی پس از هرپس در پایگاه ثبت تخصصی گروه عصبیعضلانی در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، دو بانک اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزمایی بهروز کردیم (جون 2022). همچنین کتابشناختیهای (bibliography) کارآزماییهای شناساییشده را مرور کردیم، با نویسندگان تماس گرفتیم، و با شرکتهای داروسازی برای شناسایی دادههای منتشرشده یا منتشرنشده بیشتر تماس گرفتیم.
همه RCTهای حاوی کورتیکواستروئیدها را که از راههای خوراکی، داخل عضلانی یا داخل وریدی برای افراد در هر سنی، مبتلا به هرپس زوستر با تمام درجات شدت بیماری، طی هفت روز پس از شروع هرپس داده شده بود، در مقایسه با عدم درمان یا دارونما (placebo)، اما نه با درمانهای دیگر، در نظر گرفتیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مقالات بالقوه را شناسایی کردند، دادهها را استخراج، خطر سوگیری (bias) هر کارآزمایی و قطعیت شواهد را ارزیابی کردند. اختلافنظرات با بحث بین همه نویسندگان برطرف شدند. روششناسی (methodology) استاندارد کاکرین را دنبال کردیم.
پنج کارآزمایی را با مجموع 787 شرکتکننده شناسایی کردیم که معیارهای ورود را داشتند. هیچ مطالعه جدیدی در این نسخه بهروز شناسایی نشد. همه آنها، مطالعات تصادفیسازی شده، دوسو کور (double-blind) و کنترلشده با دارونما (placebo)، با طراحی گروه موازی (parallel-group) بودند.
شواهد در مورد تاثیرات کورتیکواستروئیدهای خوراکی تجویز شده طی مدت ابتلا به عفونت حاد هرپس زوستر در پیشگیری از نورالژی پس از هرپس در نقطه زمانی شش ماه پس از شروع هرپس، بسیار نامطمئن است (خطر نسبی (RR): 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.99؛ 2 کارآزمایی، 114 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین (به دلیل خطر سوگیری جدی و عدم دقت (imprecision) بسیار جدی تنزل داده شد)). سه کارآزمایی دیگر که معیارهای ورود را داشتند، در متاآنالیز گنجانده نشدند، زیرا اطلاعات جداگانهای را درباره تعداد شرکتکنندگان مبتلا به PHN در شش ماه ارائه نکردند.
عوارض جانبی در طول یا طی دو هفته پس از توقف درمان در هر پنج کارآزمایی واردشده گزارش شد. هیچ تفاوتی در عوارض جانبی جدی (RR: 1.65؛ 95% CI؛ 0.51 تا 5.29؛ 5 کارآزمایی، 755 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین (به دلیل خطر سوگیری جدی و عدم دقت بسیار جدی تنزل داده شد)) یا عوارض جانبی غیرجدی (RR: 1.30؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.87؛ 5 کارآزمایی، 755 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین (به دلیل خطر سوگیری جدی و عدم دقت جدی تنزل داده شد)) میان گروههای کورتیکواستروئید و دارونما وجود نداشت.
یکی از این کارآزماییها به دلیل دادههای ناقص پیامد، در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشت، دو مورد در معرض خطر نامشخص سوگیری و دیگری در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشتند. این مرور برای اولینبار در سال 2008 منتشر شد؛ هیچ RCT جدیدی برای گنجاندن در نسخههای بهروز شده بعدی در سالهای 2010، 2013 و 2023 شناسایی نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.