پیشینه
خونریزی شدید قاعدگی (heavy menstrual bleeding) و کرامپ شایعترین دلایلی است که باعث میشوند زنان استفاده از دستگاه داخل-رحمی (intrauterine device; IUD) را برای کنترل بارداری متوقف کنند. مطالعات را مرور کردیم تا بدانیم که تسکین درد یا دیگر داروها، یا روشهای دیگر میتوانند خونریزی و درد مرتبط با استفاده از IUD را کاهش دهند یا خیر.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا ژانویه 2021 بهروز است. مطالعاتی را وارد کردیم که درمان یا پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی یا درد مرتبط با استفاده از IUD را مورد بررسی قرار دادند. درمان میتوانست با داروی دیگر، عدم-درمان یا دارونما (placebo) (داروی ساختگی) مقایسه شده باشد.
نتایج کلیدی
این مرور شامل 21 مطالعه با 3689 شرکتکننده زن است. یازده مطالعه درمان را بررسی کردند، در حالی که 10 مطالعه به پیشگیری از بروز خونریزی و درد شدید پرداختند. بیشتر شواهد از مطالعات واحد با تعداد کمی شرکتکننده به دست آمدند. اطمینانی اندک یا عدم-اطمینان نسبت به این نتایج داریم. قطعیت شواهد محدود است زیرا برخی از مطالعات فقط شامل چند نفر بودند، مداخلات مختلفی داشتند یا گزارش روشنی را در مورد نحوه انجام مطالعه ارائه ندادند.
درمان خونریزی شدید قاعدگی
IUD مسی
ویتامین B1 ممکن است طول دوره خونریزی، تعداد روزهای لکهبینی و تعداد پدهای مورد استفاده را در روز کاهش دهد. مفنامیک اسید (mefenamic acid) در مقایسه با ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) میتواند حجم خون از دسترفته را کاهش دهد اما تاثیری بر طول دوره خونریزی ندارد. ناپروکسن (naproxen) ممکن است حجم خونریزی قاعدگی مرتبط با IUD مسی را کاهش ندهد.
IUD لوونورژسترل (levonorgestrel)
اولیپریستال استات (ulipristal acetate) ممکن است خونریزی را میان استفادهکنندگان از IUD لوونورژسترل کاهش ندهد.
نوع ناشناخته IUD
در یک مطالعه با نوع ناشناخته IUD، متوجه شدیم که مفنامیک اسید ممکن است حجم خونریزی قاعدگی را کاهش ندهد.
درمان قاعدگی دردناک
IUD مسی
درمان با ترانکسامیک اسید و دیکلوفناک سدیم (sodium diclofenac) ممکن است باعث کاهش وقوع قاعدگی دردناک مرتبط با IUD مسی نشود.
نوع ناشناخته IUD
ناپروکسن (naproxen) شاید درد مرتبط با نوع ناشناخته IUD را کاهش دهد
پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی
IUD مسی
تولفنامیک اسید (tolfenamic acid) ممکن است از خونریزی شدید قاعدگی پیشگیری کند، در حالی که ایبوپروفن (ibuprofen) در مقایسه با دارونما تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حجم و مدت خونریزی قاعدگی ایجاد میکند. آسپرین (aspirin) در مقایسه با پاراستامول (paracetamol) ممکن است از وقوع خونریزی شدید قاعدگی پیشگیری نکند.
IUD لوونورژسترل (levonorgestrel)
مطالعات انجام شده بر ترانکسامیک اسید، استرادیول، ناپروکسن و میفپریستون (mifepristone) نمیتوانند به ما بگویند که خونریزی شدید قاعدگی مرتبط با استفاده از IUD لوونورژسترل پیشگیری میکنند یا خیر.
پیشگیری از بروز قاعدگی دردناک
IUD مسی
تولفنامیک اسید و ایبوپروفن در مقایسه با دارونما ممکن است برای پیشگیری از قاعدگی دردناک موثر نباشند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
خونریزی شدید قاعدگی در استفادهکنندگان از IUD مسی ممکن است با ویتامین B و مفنامیک اسید درمان شود در حالی که ترانکسامیک اسید و دیکلوفناک ممکن است قاعدگی دردناک را کاهش ندهند. در مورد استفادهکنندگان از IUD لوونورژسترل، اولیپریستال ممکن است خونریزی شدید قاعدگی را کاهش ندهد یا از آن پیشگیری نکند. تولفنامیک اسید ممکن است از خونریزی شدید قاعدگی پیشگیری کند اما از بروز درد همراه با IUD لوونورژسترل پیشگیری نمیکند. اطمینان ما به شواهد در سطح پائین تا بسیار پائین است. برای تولید شواهدی با کیفیت بالاتر در مورد داروهای موثر برای درمان و پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی و قاعدگی دردناک مرتبط با استفاده از IUD، انجام مطالعات بیشتری در آینده مورد نیاز است. دسترسی به شواهد حاصل از مطالعات بیشتر به احتمال زیاد نتایج ما را تغییر خواهند داد.
یافتههای این مرور باید با احتیاط تفسیر شوند، زیرا شواهدی با قطعیت پائین و بسیار پائین دارند. کارآزماییهای وارد شده محدود بودند؛ اکثر شواهد از کارآزماییهای واحد با تعداد کمی شرکتکننده به دست آمدند. پژوهشهای بیشتر نیاز به انجام کارآزماییهای بزرگتر و گزارشدهی بهتر از کارآزمایی دارند. تاثیر استفاده از ویتامین B1 و مفنامیک اسید برای درمان قاعدگیهای شدید و تولفنامیک اسید برای پیشگیری از بروز قاعدگی شدید مرتبط با Cu IUD باید بررسی شوند. برای ایجاد شواهدی برای درمان و پیشگیری از قاعدگی شدید و دردناک مرتبط با LNG IUD، به انجام کارآزماییهای بیشتری نیاز است.
خونریزی شدید قاعدگی و درد از دلایل شایعی است که زنان استفاده از دستگاه داخل-رحمی (intrauterine device; IUD) را متوقف میکنند. استفادهکنندگان از IUD مسی (Cu IUD) با افزایش خونریزی قاعدگی روبهرو میشوند، در حالی که استفادهکنندگان از IUD لوونورژسترل (levonorgestrel) (LNG IUD) عادت ماهانه نامنظمی دارند. درمانهای داروی مورد استفاده برای کاهش خونریزی شدید قاعدگی یا درد مرتبط با استفاده از IUD نوع Cu و LNG شامل داروهای غیر-استروئیدی ضد-التهابی (non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs)، ضد-فیبرینولیتیکها (anti-fibrinolytics) و پاراستامول (paracetamol) هستند. مداخلات درمانی و پیشگیرانه را جداگانه آنالیز کردیم زیرا پیامدهای مورد انتظار برای مداخلات درمانی و پیشگیرانه متفاوت هستند. کلاسهای دارویی مختلف را در آنالیز ترکیب نکردیم، چرا که مکانیسمهای اثر متفاوتی دارند. این یک نسخه بهروز شده از مروری است که ابتدا در مورد NSAIDها انجام شد. دامنه مرور گسترده شده و شامل تمام مداخلات برای درمان یا پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی یا درد مرتبط با استفاده از IUD میشود.
ارزیابی همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که استراتژیهای درمان و پیشگیری را از خونریزی شدید قاعدگی یا درد مرتبط با استفاده از IUD ارزیابی کردند، به عنوان مثال، درمان دارویی و درمانهای جایگزین.
تا ژانویه 2021 به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و CINAHL پرداختیم.
RCTهایی را به هر زبانی وارد کردیم که استراتژیهای درمان یا پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی یا درد مرتبط را با استفاده از IUD (Cu IUD؛ LNG IUD یا IUD دیگر) تست کردند. مقایسه میتوانست شامل عدم-مداخله، دارونما (placebo) یا مداخله فعال دیگری باشد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم به ارزیابی کارآزماییها برای ورود و خطر سوگیری (bias) آنها پرداختند، و دادهها را استخراج کردند. پیامدهای اولیه شامل حجم خونریزی در دوره قاعدگی، طول دوره قاعدگی و قاعدگی دردناک بود. از مدل اثرات-تصادفی در تمام متاآنالیزها (meta-analysis) استفاده کردیم. نویسندگان مرور، قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردند.
این مرور شامل 21 کارآزمایی با 3689 شرکتکننده از کشورهایی با سطح درآمد متوسط و بالا است. زنان 18 تا 45 سال بودند که یا قبلا از IUD استفاده کرده یا به تازگی یک IUD را برای پیشگیری از بارداری گذاشته بودند. کارآزماییهای وارد شده NSAIDها و دیگر مداخلات را بررسی کردند. یازده کارآزمایی از نوع درمانی بودند، هفت مورد روی استفادهکنندگان از Cu IUD، یک مورد بر LNG IUD و سه مورد بر یک نوع ناشناخته انجام شدند. تعداد ده کارآزمایی از نوع پیشگیرانه بودند، شش مورد بر استفادهکنندگان از Cu IUD و چهار مورد بر استفادهکنندگان از LNG IUD متمرکز بودند. شانزده کارآزمایی به دلیل ارزیابی ذهنی از درد و خونریزی، با خطر بالای سوگیری (bias) تشخیص روبهرو بودند.
درمان خونریزی شدید قاعدگی
Cu IUD
ویتامین B1 در مقایسه با دارونما منجر به استفاده کمتر از پد (pad) در روز (تفاوت میانگین (MD): 7.00-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 8.50- تا 5.50-) و روزهای کمتر همراه با خونریزی (MD: -2.00؛ 95% CI؛ 2.38- تا 1.62-؛ 1 کارآزمایی؛ 110 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) شد. شواهد در مورد تاثیر ناپروکسن (naproxen) در مقایسه با دارونما بر حجم خونریزی قاعدگی بسیار نامطمئن است (نسبت شانس (OR): 0.09؛ 95% CI؛ 0.00 تا 1.78؛ 1 کارآزمایی، 40 زن، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
درمان با مفنامیک اسید (mefenamic acid) در مقایسه با ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) منجر به کاهش حجم خون از دسترفته شد (MD: -64.26؛ 95% CI؛ 105.65- تا 22.87-؛ 1 کارآزمایی، 94 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). با این حال، هیچ تفاوتی در طول مدت خونریزی با درمان مفنامیک اسید یا ترانکسامیک اسید وجود نداشت (MD: 0.08 روز، 95% CI؛ 0.27- تا 0.42، 2 کارآزمایی، 152 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
LNG IUD
استفاده از اولیپریستال استات (ulipristal acetate) در مقایسه با دارونما در LNG IUD ممکن است تعداد روزهای خونریزی را در 90 روز کاهش ندهد (MD؛ 9.30- روز، 95% CI؛ 26.76- تا 8.16؛ 1 کارآزمایی، 24 زن، شواهد با قطعیت پائین).
نوع ناشناخته IUD
مفنامیک اسید ممکن است حجم خونریزی را در مقایسه با وایتکس آگنوس (Vitex agnus) بر اساس اندازهگیری انجام شده با نمودار تصویری ارزیابی خون (pictorial blood assessment chart) کاهش ندهد (MD: -2.40؛ 95% CI؛ 13.77- تا 8.97؛ 1 کارآزمایی؛ 84 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
درمان درد
Cu IUD
درمان با ترانکسامیک اسید و سدیم دیکلوفناک (sodium diclofenac) ممکن است منجر به تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در وقوع درد شود (OR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.06 تا 17.25؛ 1 کارآزمایی، 38 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
نوع ناشناخته IUD
ناپروکسن ممکن است درد را کاهش دهد (MD: 4.10؛ 95% CI؛ 0.91 تا 7.29؛ 1 کارآزمایی، 33 زن، شواهد با قطعیت پائین).
پیشگیری از خونریزی شدید قاعدگی
Cu IUD
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین پیدا کردیم مبنی بر اینکه تولفنامیک اسید (tolfenamic acid) ممکن است در مقایسه با دارونما از بروز خونریزی شدید پیشگیری کند (OR: 0.54؛ 95% CI؛ 0.34 تا 0.85؛ 1 کارآزمایی، 310 زن). هیچ تفاوتی میان ایبوپروفن (ibuprofen) و دارونما در کاهش حجم خون از دسترفته (MD: -14.11؛ 95% CI؛ 36.04- تا 7.82) و طول دوره خونریزی (MD؛ 0.2- روز، 95% CI؛ 1.40- تا 1.0؛ 1 کارآزمایی، 28 زن، شواهد با قطعیت پائین) دیده نشد.
آسپرین (aspirin) ممکن است در مقایسه با پاراستامول از بروز خونریزی شدید پیشگیری نکند (MD: -0.30؛ 95% CI؛ 26.16- تا 25.56؛ 1 کارآزمایی، 20 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
LNG IUD
اولیپریستال استات در مقایسه با دارونما ممکن است درصد روزهای خونریزی را افزایش دهد (MD: 9.50؛ 95% CI؛ 1.48 تا 17.52؛ 1 کارآزمایی، 118 زن، شواهد با قطعیت پائین). دادههای کافی برای آنالیز در یک کارآزمایی واحد در مقایسه با میفپریستون (mifepristone) و ویتامین B به دست نیامد.
برای آنالیز کارآزمایی واحد به منظور مقایسه ترانکسامیک اسید و مفنامیک اسید و در کارآزمایی دیگری که ناپروکسن را با استرادیول (estradiol) مقایسه کرد، نیز دادههای کافی وجود نداشت.
پیشگیری از بروز درد
Cu IUD
شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم مبنی بر اینکه تولفنامیک اسید ممکن است در مقایسه با دارونما در پیشگیری از قاعدگی دردناک موثر نباشد (OR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.44 تا 1.14؛ 1 کارآزمایی، 310 زن). ایبوپروفن احتمالا کرامپهای قاعدگی را در مقایسه با دارونما کاهش نمیدهد (OR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.11 تا 8.95؛ 1 کارآزمایی، 20 زن، شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.