پیام‌های کلیدی
· وارنیکلین (varenicline) می‌تواند به افراد کمک کند تا به مدت حداقل 6 ماه استعمال سیگار را ترک کنند. شواهد نشان می‌دهد که این دارو بهتر از بوپروپیون (bupropion) و استفاده از فقط یک نوع درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy) (مثلا فقط استفاده از پچ‌ها) عمل می‌کند. نرخ ترک سیگار ممکن است مشابه استفاده هم‌زمان از بیش از یک نوع درمان جایگزینی نیکوتین (مثلا پچ و آدامس با هم) باشد.
· سیتیزین (cytisine) می‌تواند به افراد کمک کند تا به مدت حداقل 6 ماه استعمال سیگار را ترک کنند. این دارو می‌تواند به خوبی وارنیکلین عمل کند، اما شواهد آینده ممکن است نشان دهند که این دارو اگرچه مفید است، تاثیر آن به اندازه وارنیکلین نیست.
· مطالعات آتی باید اثربخشی و بی‌خطری مصرف سیتیزین را در مقایسه با وارنیکلین و دیگر داروهای ترک سیگار تست کرده، و هم‌چنین باید در مورد مصرف سیتیزین یا وارنیکلین در دوزهای مختلف و برای مدت زمان متفاوت به تحقیق بپردازند.
«پارشیال آگونیست‌های گیرنده نیکوتین» چه هستند؟
مصرف دخانیات برای سلامت افراد بسیار مضر است. ترک سیگار برای افراد سیگاری، بهترین کاری است که می‌توانند در جهت ارتقای سطح سلامت خود انجام دهند، هر چند ترک آن برای بسیاری از افراد دشوار است. پارشیال آگونیست‌های گیرنده نیکوتین (nicotine receptor partial agonists; NRPAs) نوعی دارو هستند که برای کمک به افراد برای ترک سیگار مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها به کاهش نشانه‌های ترک در افراد هنگام ترک سیگار کمک می‌کنند، مانند هوس کشیدن آن و تغییرات ناخوشایند در خلق‌وخو. هم‌چنین سطح لذتی را که معمولا افراد هنگام سیگار کشیدن تجربه می‌کنند، کاهش می‌دهند. در دسترس‌ترین درمان از این نوع دارو، وارنیکلین است. سیتیزین یکی دیگر از داروهای مشابه است. آنها ممکن است تاثیرات ناخواسته‌ای را مانند احساس بیماری (تهوع) و دیگر مشکلات معده، مشکلات خواب، رویاهای غیر طبیعی، و سردرد ایجاد کنند. هم‌چنین ممکن است منجر به بروز تاثیرات ناخواسته بالقوه جدی مانند افکار خودکشی، مشکلات قلبی و افزایش فشار خون شوند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که استفاده از NRPAها می‌توانند به افراد در ترک سیگار کمک کنند یا خیر، و اینکه تاثیرات ناخواسته‌ای ایجاد می‌کنند یا خیر. هدف آن بود که بدانیم:
· چه تعداد از افراد به مدت حداقل 6 ماه استعمال سیگار را ترک کردند؛ و
· چه تعداد از افراد دچار تاثیرات ناخواسته‌ای شدند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که NRPAهای مورد استفاده را برای کمک به افراد در ترک سیگار بررسی کردند. افراد حاضر در این مطالعات می‌بایست به‌طور تصادفی برای دریافت NRPA یا NRPA دیگر، دارونما (placebo) (دارویی مانند NRPA اما بدون مواد فعال) یا عدم درمان انتخاب می‌شدند. آنها می‌بایست افراد سیگاری بزرگسالی بودند که قصد داشتند استعمال سیگار را ترک کنند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 75 مطالعه را پیدا کردیم که NRPAها را با موارد زیر مقایسه کردند:
· دارونما یا عدم مصرف دارو؛
· درمان جایگزینی نیکوتین، مانند پچ‌ها یا آدامس؛
· بوپروپیون (bupropion) (داروی دیگری برای کمک به ترک سیگار)؛
· NRPA دیگر؛
· سیگارهای الکترونیکی.
ایالات متحده میزبان انجام بیشترین تعداد مطالعات (28 مطالعه) بود. مطالعات دیگر در طیف وسیعی از کشورها در سراسر جهان، برخی در چندین کشور، انجام شدند.
نتایج اصلی
احتمال ترک سیگار در افراد به مدت حداقل شش ماه با استفاده از وارنیکلین بیشتر از مصرف دارونما (41 مطالعه، 17,395 نفر)، بوپروپیون (9 مطالعه، 7560 نفر)، یا فقط یک نوع درمان جایگزینی نیکوتین، مانند پچ‌ها به تنهایی (11 مطالعه، 7572 نفر) است. آنها ممکن است به اندازه افرادی که از دو یا چند نوع درمان جایگزینی نیکوتین، مانند پچ و آدامس با هم استفاده می‌کنند، موفق به ترک سیگار شوند (5 مطالعه، 2344 نفر).
سیتیزین در مقایسه با دارونما احتمالا به افراد بیشتری برای ترک سیگار کمک می‌کند (4 مطالعه، 4623 نفر) و ممکن است به اندازه وارنیکلین موثر باشد (2 مطالعه، 2131 نفر).
از هر 100 نفری که از وارنیکلین برای ترک سیگار استفاده می‌کنند، 21 تا 25 نفر ممکن است با موفقیت آن را ترک کنند، در حالی که فقط 18 نفر از هر 100 فرد دریافت کننده بوپروپیون، 18 نفر از هر 100 فرد دریافت کننده شکل واحدی از درمان جایگزینی نیکوتین، و 20 نفر از هر 100 فرد دریافت کننده دو یا چند نوع درمان جایگزینی نیکوتین به این موفقیت دست می‌یابند. از هر 100 نفری که از سیتیزین برای ترک سیگار استفاده می‌کنند، 18 تا 23 نفر ممکن است با موفقیت آن را ترک کنند.
شایع‌ترین تاثیر ناخواسته وارنیکلین تهوع است، اما این حالت عمدتا در سطوح خفیف یا متوسط بوده و معمولا با گذشت زمان از بین می‌رود. افرادی که وارنیکلین مصرف می‌کنند احتمال بیشتری برای دچار شدن به عوارض جانبی جدی‌تری دارند که می‌توانند منجر به رفتن به بیمارستان شوند، اما این موارد هنوز نادر هستند (2.7% تا 4% از افرادی که وارنیکلین مصرف می‌کنند، در مقایسه با 2.7% از افرادی که آن را مصرف نمی‌کنند) و ممکن است شامل عوارض بسیاری شود که ربطی به وارنیکلین ندارند. احتمال بروز تاثیرات ناخواسته جدی در افرادی که سیتیزین مصرف می‌کنند، در مقایسه با افرادی که آن را مصرف نمی‌کنند، ممکن است کمی بیشتر باشد، اما این احتمال در مقایسه با دریافت کنندگان وارنیکلین می‌تواند کمتر گزارش شود.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
شواهد مربوط به برخی از نتایج ما بسیار قابل اعتماد است. ما بسیار مطمئن هستیم که وارنیکلین بهتر از بسیاری از داروهای جایگزین به افراد کمک می‌کند تا استعمال سیگار را ترک کنند. از برخی نتایج دیگر مطمئن نیستیم زیرا مطالعات کمتر یا کوچک‌تر، شواهدی را ارائه کردند.
نتایج متعددی حاکی از آن هستند که یک درمان نسبت به درمان دیگر بهتر است یا کمتر مضر، اما عکس آن نیز می‌تواند صادق باشد.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 29 اپریل 2022 به‌روز است.
سیتیزین و وارنیکلین هر دو نسبت به دارونما یا عدم مصرف دارو، به افراد بیشتری در ترک سیگار کمک می‌کنند. وارنیکلین نسبت به بوپروپیون، یا شکل واحدی از NRT در کمک به افراد برای ترک سیگار موثرتر است، و ممکن است به اندازه دو فرم NRT یا بیشتر از آن اثربخش باشد. افرادی که وارنیکلین مصرف می‌کنند، احتمالا بیشتر از افرادی که آن را مصرف نمی‌کنند، با SAEها مواجه خواهند شد، و در حالی که خطر SAEهای قلبی افزایش و خطر SAEهای عصبی‌روانی کاهش می‌یابد، شواهد هم با مزیت و هم با آسیب سازگار بود. سیتیزین نسبت به وارنیکلین ممکن است باعث شود که افراد کمتری دچار SAEها شوند. بر اساس مطالعاتی که مستقیما سیتیزین و وارنیکلین را با هم مقایسه کردند، ممکن است هیچ تفاوتی یا مزیتی از هر کدام از آنها برای ترک سیگار وجود نداشته باشد.
کارآزمایی‌های آتی باید اثربخشی و بی‌خطری (safety) سیتیزین را در مقایسه با وارنیکلین و دیگر دارو درمانی‌ها، هم‌چنین تغییرات ایجاد شده را در دوز و مدت زمان مصرف دارو، آزمایش کنند. از اکثر کارآزمایی‌هایی که تاثیر وارنیکلین را با دوز استاندارد در مقایسه با دارونما برای ترک سیگار آزمایش کردند، مزیت محدودی به دست آمد. کارآزمایی‌های بعدی در مورد وارنیکلین باید تغییرات را در دوز و مدت زمان مصرف دارو تست کرده، و وارنیکلین را با سیگارهای الکترونیکی برای ترک سیگار مقایسه کنند.
پارشیال آگونیست‌های گیرنده نیکوتین (nicotine receptor partial agonist) ممکن است با ترکیبی از حفظ سطوح متوسط دوپامین (dopamine) برای خنثی کردن نشانه‌های ترک (به مثابه آگونیست) و کاهش رضایت از استعمال سیگار (به مثابه آنتاگونیست) به افراد در ترک سیگار کمک کنند. این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2007 منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی پارشیال آگونیست‌های گیرنده نیکوتین، از جمله وارنیکلین (varenicline) و سیتیزین (cytisine)، در روند ترک سیگار.
در اپریل 2022، پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین را برای یافتن کارآزمایی‌ها، با استفاده از عبارات مرتبط در عنوان یا چکیده، یا به عنوان کلمات کلیدی، جست‌وجو کردیم. پایگاه ثبت از جست‌وجوهای انجام شده در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، و PsycINFO تشکیل می‌شود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که دارو درمانی را با دارونما (placebo)، دیگر داروهای ترک سیگار، سیگارهای الکترونیکی، یا عدم استفاده از دارو، مقایسه کردند. کارآزمایی‌هایی را حذف کردیم که حداقل دوره پیگیری شش ماه را از ابتدای آغاز مطالعه گزارش نکردند.
روش‌های استاندارد کاکرین را دنبال کردیم. پیامد اصلی، پرهیز از استعمال سیگار در طولانی‌ترین دوره پیگیری با استفاده از دقیق‌ترین تعریف پرهیز بود، و در جایی که نرخ‌های تایید شده بیوشیمیایی گزارش شدند، ترجیح داده شدند. خطرات نسبی (RRs) را با استفاده از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) منتل-هنزل (Mantel-Haenszel) تجمیع کردیم. هم‌چنین تعداد افرادی را گزارش کردیم که دچار عوارض جانبی جدی (SAE) شدند.
تعداد 75 کارآزمایی را با 45,049 نفر وارد کردیم؛ 45 مورد برای این نسخه به‌روز شده، جدید بودند. تعداد 22 مورد را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، 18 مورد را با خطر بالای سوگیری و 35 مورد را با خطر نامشخص سوگیری رتبه‌بندی کردیم.
شواهدی را با قطعیت متوسط یافتیم (به دلیل ناهمگونی محدود شد) مبنی بر اینکه سیتیزین نسبت به دارونما به افراد بیشتری در ترک سیگار کمک می‌کند (RR: 1.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.15 تا 1.47؛ I 2 = 83%؛ 4 مطالعه، 4623 شرکت‌کننده)، و هیچ شواهدی دال بر وجود تفاوت در تعداد SAEهای گزارش شده وجود ندارد (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.37؛ I 2 = 0%؛ 3 مطالعه، 3781 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). شواهد مربوط به SAE به دلیل عدم دقت محدود شد. هیچ داده‌ای را در مورد SAEهای عصبی‌روانی (neuropsychiatric) یا قلبی پیدا نکردیم.
شواهدی را با قطعیت بالا یافتیم که وارنیکلین نسبت به دارونما به افراد بیشتری کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند (RR: 2.32؛ 95% CI؛ 2.15 تا 2.51؛ I 2 = 60%؛ 41 مطالعه، 17,395 شرکت‌کننده)، شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد افرادی که وارنیکلین مصرف می‌کنند نسبت به کسانی که آن را مصرف نمی‌کنند، بیشتر احتمال دارد دچار SAEها شوند (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.48؛ I 2 = 0%؛ 26 مطالعه، 14,356 شرکت‌کننده). در حالی که تخمین‌های نقطه‌ای حاکی از افزایش خطر SAEهای قلبی (RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.84؛ I 2 = 0%؛ 18 مطالعه، 7151 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، و کاهش خطر SAEهای عصبی‌روانی (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.29؛ I 2 = 0%؛ 22 مطالعه، 7846 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) بودند، در هر دو مورد شواهد به دلیل عدم دقت محدود شده، و فواصل اطمینان، هم با مزیت و هم با آسیب سازگار بودند.
نتایج تجمعی از مطالعاتی که افراد را برای دریافت سیتیزین یا وارنیکلین تصادفی‌سازی کردند، هیچ شواهد بارزی را از تفاوت در نرخ ترک سیگار (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.26؛ I 2 = 65%؛ 2 مطالعه، 2131 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) و بروز SAEها (RR: 0.67؛ 95% CI؛ 0.44 تا 1.03؛ I 2 = 45%؛ 2 مطالعه، 2017 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) نشان ندادند. با این حال، شواهد به دلیل عدم دقت محدود بود، و فواصل اطمینان، پتانسیل مزیت سیتیزین یا وارنیکلین را در بر می‌گرفتند. هیچ داده‌ای را در مورد SAEهای عصبی‌روانی (neuropsychiatric) یا قلبی پیدا نکردیم.
شواهدی را با قطعیت بالا یافتیم که وارنیکلین نسبت به بوپروپیون (bupropion) به افراد بیشتری کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند (RR: 1.36؛ 95% CI؛ 1.25 تا 1.49؛ I 2 = 0%؛ 9 مطالعه، 7560 شرکت‌کننده)، هیچ شواهد بارزی مبنی بر تفاوت در نرخ SAEها (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.31؛ I 2 = 0%؛ 5 مطالعه، 5317 شرکت‌کننده)، SAEهای عصبی‌روانی (RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.16 تا 7.04؛ I 2 = 10%؛ 2 مطالعه، 866 شرکت‌کننده)، یا SAEهای قلبی (RR: 3.17؛ 95% CI؛ 0.33 تا 30.18؛ I 2 = 0%؛ 2 مطالعه، 866 شرکت‌کننده) وجود ندارد. شواهد مربوط به مضرات درمان از قطعیت پائینی برخوردار بوده و با عدم دقت محدود شد.
شواهدی را با قطعیت بالا به دست آوردیم که وارنیکلین نسبت به شکل واحدی از درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT) به افراد بیشتری کمک می‌کند تا سیگار را ترک کنند (RR: 1.25؛ 95% CI؛ 1.14 تا 1.37؛ I 2 = 28%؛ 11 مطالعه، 7572 شرکت‌کننده)، و شواهدی با قطعیت پائین، که به دلیل عدم دقت محدود شد، نشان داد که افراد کمتری بروز SAEها را گزارش کردند (RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.50 تا 0.99؛ I 2 = 24%؛ 6 مطالعه، 6535 شرکت‌کننده). هیچ داده‌ای را در مورد SAEهای عصبی‌روانی (neuropsychiatric) یا قلبی پیدا نکردیم.
هیچ شواهد بارزی را مبنی بر وجود تفاوت در نرخ ترک سیگار میان وارنیکلین و استفاده از دو فرم NRT نیافتیم (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.20؛ I 2 = 0%؛ 5 مطالعه، 2344 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین، سطح کیفیت شواهد به دلیل عدم دقت کاهش یافت). در حالی که تخمین‌های نقطه‌ای تجمعی حاکی از افزایش خطر بروز SAEها (RR: 2.15؛ 95% CI؛ 0.49 تا 9.46؛ I 2 = 0%؛ 4 مطالعه، 1852 شرکت‌کننده) و SAEهای عصبی‌روانی (RR: 4.69؛ 95% CI؛ 0.23 تا 96.50؛ I 2 با توجه به تعداد رویدادها در فقط 1 مطالعه، قابل تخمین نیست؛ 2 مطالعه، 764 شرکت‌کننده)، و کاهش خطر SAEهای قلبی (RR: 0.32؛ 95% CI؛ 0.01 تا 7.88؛ I 2 با توجه به تعداد رویدادها در فقط 1 مطالعه، قابل تخمین نیست؛ 2 مطالعه، 819 شرکت‌کننده) بودند، در هر سه مورد شواهد قطعیت پائینی داشته و فواصل اطمینان بسیار گسترده بودند، که هم آسیب و هم مزیت چشمگیری را در بر می‌گرفتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.