سوال مطالعه مروری:
کدام یک از تسکین دهندگان درد در کاهش ناراحتی ناشی از انجام هیستروسالپنگوگرافی (hysterosalpingography) موثر هستند؟
پیشینه:
هیستروسالپنگوگرافی (hysterosalpingography; HSG) یک تست بررسی ناباروری در زنان است. روش HSG شامل یک رنگ است که وارد رحم و لولههای متصل کننده شده و آنها را قادر به دیدن با استفاده از اشعه ایکس مینماید و به پزشک امکان ارزیابی چگونگی باز کردن لولههای متصل کننده را میدهد. این کار میتواند یک پروسیجر دردناک باشد. در مورد بهترین شکل تسکین درد طی پروسیجر اختلاف نظر وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه:
ما 19 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را که درمان دارویی خاصی را با یک دارونما (placebo)/عدم درمان مقایسه کردند، شناسایی کردیم. چهار کارآزمایی به مقایسه دو نوع درمان دارویی مختلف برای اثبات بهتر بودن یکی پرداختند. تمام مطالعات در یک محیط بالینی انجام گرفتند. سن شرکتکنندگان از 18 تا 42 سال متغیر بود. مطالعات در هند، استرالیا، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، ترکیه، اسرائیل، هلند، ایتالیا، ایران، نیجریه، اسپانیا، برزیل و بلژیک (1272 زن در کل) صورت گرفت.
ما 15 مورد از این کارآزماییها را در متاآنالیز (meta-analysis) وارد کردیم. هشت کارآزمایی باقیمانده، در حالی که واجد شرایط برای ورود به این مرور بودند، دارای دادههایی در یک فرمت قابل استفاده در متاآنالیز نبودند (هفت کارآزمایی یک داروی خاص را با دارونما/عدم درمان مقایسه کردند، یک کارآزمایی نیز دو نوع درمان دارویی مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد). شواهد تا اپریل 2015 بهروز است.
نتایج کلیدی:
بیحسی موضعی با کاهش خفیف درد در طول HSG همراه بود (شواهد با کیفیت پائین). با این حال، هیچ تاثیری روی ناراحتی تجربه شده توسط شرکتکنندگان بعد از پروسیجر ندارد (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
بیحسیهای تزریقی موضعی، از سوی دیگر، با هیچ مزیتی در ارتباط نیستند. فقط یک مطالعه این موضوع را بررسی کرد (شواهد با کیفیت متوسط).
یک مطالعه به طور مستقیم بیحسی تزریقی موضعی را با بیحسی موضعی مقایسه کرد. این مطالعه نشان داد که بیحسی موضعی با بهبود درد طی پروسیجر همراه بود (شواهد با کیفیت متوسط).
هیچ داروی خوراکی یافت نشد که در کاهش درد در طی پروسیجر موثر باشد. این نتیجه هم برای بیحسیهای اوپیوئیدی (شواهد با کیفیت پائین) و هم غیر-اوپیوئیدی (شواهد با کیفیت پائین) صادق بود. با این حال، یک کارآزمایی گزارش داد که ترامادول (tramadol) ممکن است به نفع کاهش درد پس از پروسیجر در مدت بیش از 30 دقیقه باشد (شواهد با کیفیت متوسط).
کیفیت شواهد:
کیفیت نتایج ترکیبی عمدتا به دو دلیل کاهش یافت: 1) مطالعات دارای روشهایی بودند که ممکن است در خطر سوگیری (bias)/عدم-دقت قرار گیرند؛ 2) نتیجهگیریهایی با تفاوت قابل ملاحظه بین مطالعاتی که به بررسی داروهای یکسان پرداخته بودند، وجود داشت.
مطالعات وارد شده عوارض جانبی را گزارش نداده بودند تا بتوان نتیجهگیری قطعی در مورد عوارض جانبی داروهای خاص طی پروسیجر انجام داد.
نتیجهگیریها:
مشخص شد که فقط بیحسیهای موضعی و اوپیوئیدهای داخل وریدی در کاهش درد طی پروسیجر دارای مزیت هستند، هر چند کیفیت این شواهد پائین تا متوسط بود، و هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این تسکین درد بعد از پروسیجر نیز ادامه مییابد. شواهد کافی برای دیگر درمانهای دارویی در کاهش درد در طول HSG وجود ندارد. شواهد کافی برای هر گونه نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
استفاده از بیحسیهای موضعی پیش از پروسیجر ممکن است با تسکین درد موثر در طول HSG همراه باشد، اگر چه کیفیت این شواهد پائین است. اوپیوئیدهای داخل وریدی نیز ممکن است در تسکین درد موثر باشند، هر چند این موضوع باید در برابر عوارض جانبی و تاثیرات آنها بر مدت زمان بهبودی سنجیده شود. شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره اثربخشی آنالژزیکهای دیگر برای HSG، یا برای رسیدن به هرگونه نتیجهگیری دیگر درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
هیستروسالپنگوگرافی (hysterosalpingography; HSG) یک روش برای تست باز بودن لوله رحمی (tubal patency) است. با این حال، زنان تلاش میکنند این پروسیجر را تحمل کنند، زیرا با مقداری ناراحتی همراه است. استراتژیهای دارویی مختلفی در دسترس هستند که ممکن است درد را طی انجام این پروسیجر کاهش دهد، هر چند هیچ اجماع نظری بر سر بهترین روش وجود ندارد.
مقایسه اثربخشی انواع مختلف مداخلات دارویی برای تسکین درد در زنان تحت HSG برای بررسی قدرت پائین باروری.
این مرور مبتنی بر راهبرد جستوجوی انجام شده در گروه اختلالات قاعدگی و ناباروری در کاکرین (Cochrane Menstrual Disorders and Subfertility Group; MDSG) انجام شده است. ما بانکهای اطلاعاتی زیر را تا 15 اپریل 2015 جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی MDSG؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL و PsycINFO.
همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای که به بررسی مداخلات دارویی برای تسکین درد در طول HSG پرداخته باشند، برای انتخاب مورد بررسی قرار گرفتند.
چهار نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کردند. برای محاسبه تفاوتهای میانگین (MDs) با 95% فواصل اطمینان (CIs) دادهها را با یکدیگر ترکیب کردیم. ناهمگونی آماری با استفاده از آماره I² ارزیابی شد. ما کیفیت کلی شواهد را برای مقایسههای اصلی با استفاده از روشهای درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در جستوجوها 23 کارآزمایی (1272 زن) واجد شرایط برای ورود به مطالعه شناسایی شدند.
آنالژزی اوپیوئیدی خوراکی در برابر دارونما (placebo)/عدم درمان
شواهدی از تاثیر آنالژزی اوپیوئیدی خوراکی بر کاهش درد طی پروسیجر (MD: -0.91؛ 95% CI؛ 1.88- تا 0.06؛ 1 مطالعه، n = 128؛ شواهد با کیفیت پائین) یا در 30 دقیقه یا بیشتر پس از پروسیجر (MD: -0.99؛ 95% CI؛ 1.75- تا 0.23-؛ 1 مطالعه، n = 128؛ شواهد با کیفیت متوسط) وجود ندارد.
هیچ مطالعهای تاثیر آنالژزی اوپیوئیدی خوراکی، را هنگامی که پیش از پروسیجر استفاده شود، در کاهش درد درون 30 دقیقه پس از پروسیجر گزارش نداده بود.
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
آنالژزی اوپیوئیدی داخل وریدی در برابر دارونما/عدم درمان
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد اوپیوئیدهای داخل وریدی ممکن است درد را طی پروسیجر در مقایسه با عدم درمان بهبود بخشند (MD: -3.53؛ 95% CI؛ 4.29- تا 2.77-؛ 62 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت متوسط).
هیچ مطالعهای تاثیر آنالژزی اوپیوئیدی داخل وریدی، را هنگامی که پیش از پروسیجر استفاده شود، در کاهش درد درون 30 دقیقه و بیش از 30 دقیقه پس از پروسیجر گزارش نداده بود.
از نظر عوارض جانبی، یک کارآزمایی گزارش داد که 1 نفر از 32 شرکتکننده با رمیفنتانیل (remifentanil) داخل وریدی دچار آپنه (apnoea) شده بودند. زمان بهبودی در گروه رمیفنتانیل در مقایسه با گروه کنترل تقریبا 4 برابر طولانیتر بود.
آنالژزی غیر-اوپیوئیدی خوراکی در برابر دارونما/عدم درمان
شواهدی مبنی بر تاثیر آنالژزی غیر-اوپیوئیدی خوراکی بر کاهش درد طی پروسیجر (MD: -0.13؛ 95% CI؛ 0.48- تا 0.23؛ 133 = n؛ 3 مطالعه، 61% = I²؛ شواهد با کیفیت پائین)، کمتر از 30 دقیقه پس از پروسیجر (MD: -0.30؛ 95% CI؛ 1.03- تا 0.43؛ 45 = n؛ 2 مطالعه، 97% = I²؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا در 30 دقیقه یا بیشتر پس از پروسیجر (MD: -0.36؛ 95% CI؛ 1.06- تا 0.34؛ 133 = n؛ 3 مطالعه، 58% = I²؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود ندارد.
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
بیحسی موضعی در برابر دارونما/عدم درمان
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد که بیحس کنندههای موضعی ممکن است درد را طی پروسیجر کاهش دهند (MD: -0.63؛ 95% CI؛ 1.06- تا 0.19-؛ 613 = n؛ 9 مطالعه، 66% = I²؛ شواهد با کیفیت پائین).
شواهدی مبنی بر تاثیر بیحسی موضعی هنگامی که پیش از پروسیجر استفاده میشود، در کاهش درد کمتر از 30 دقیقه پس از پروسیجر وجود ندارد (MD: 0.42؛ 95% CI؛ 0.03- تا 0.86؛ 373 = n؛ 5 مطالعه، 59% = I²؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
شواهدی درباره تاثیر بیحسی موضعی هنگامی که پیش از پروسیجر استفاده میشود، بر کاهش درد بیش از 30 دقیقه پس از پروسیجر وجود داشت (MD: -1.38؛ 95% CI؛ 3.44- تا 0.68-؛ 166 = n؛ 2 مطالعه، 92% = I²؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
بیحسی موضعی تزریقی در برابر دارونما/عدم درمان
شواهدی درباره تاثیر تزریق موضعی بیحس کننده بر کاهش درد طی پروسیجر وجود داشت (MD: -1.31؛ 95% CI؛ 1.55- تا 1.07-؛ 125 = n؛ 2 مطالعه، 0% = I²؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
شواهدی مبنی بر تاثیر بیحسی موضعی تزریقی هنگامی که پیش از پروسیجر استفاده میشود، بر کاهش درد کمتر از 30 دقیقه پس از پروسیجر وجود ندارد (MD: -1.31؛ 95% CI؛ 2.14- تا 0.49-؛ 125 = n؛ 2 مطالعه، 46% = I²؛ شواهد با کیفیت پائین).
هیچ مطالعهای درباره تاثیر بیحسی به صورت تزریق موضعی در کاهش درد بیش از 30 دقیقه پس از پروسیجر هنگامی که پیش از پروسیجر تزریق شوند، وارد تجزیهوتحلیل نشد.
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
هر نوع آنالژزیک در برابر هر نوع آنالژزیک دیگر
شواهدی مبنی بر وجود تفاوت بین دو گروه هنگامی که آنالژزی اوپیوئیدی خوراکی با آنالژزی اوپیوئیدی خوراکی برای تسکین درد طی پروسیجر (MD: 1.10؛ 95% CI؛ 0.26- تا 2.46؛ 91 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین)، کمتر از 30 دقیقه بعد از پروسیجر (MD: -0.30؛ 95% CI؛ 1.00- تا 0.40؛ 91 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین) و بیش از 30 دقیقه بعد از پروسیجر (MD: -0.60؛ 95% CI؛ 1.56- تا 0.36؛ 91 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین) مقایسه شد، وجود ندارد. مشخص شد که بیحسیهای موضعی موثرتر از بلوک پاراسرویکال (paracervical block) برای تسکین درد در طول HSG هستند (MD: -2.73؛ 95% CI؛ 3.86- تا 1.60-؛ 20 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت متوسط). این مزیت در کمتر از 30 دقیقه پس از HSG؛ (MD: -1.03؛ 95% CI؛ 2.52- تا 0.46؛ 20 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین) یا در 30 دقیقه یا بیشتر بعد از HSG (MD: 0.31؛ 95% CI؛ 0.87- تا 1.49؛ 20 = n؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین) ادامه نداشت.
شواهد کافی برای نتیجهگیری درباره عوارض جانبی وجود ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.