وارد آمدن آسیبهای تروماتیک به دندانهای جلویی بالایی در کودکان و بزرگسالان جوان شایع است. گروه سلامت دهان در کاکرین این مرور را برای بررسی مداخلات درمانی دندان یا دندانهای دائمی جلویی، هنگامی که به دنبال آسیب وارده از موقعیت اصلی خود جابهجا شدهاند، انجام داد. این مرور شامل دندانهایی نمیشود که بهطور کامل از جای خود درآمدهاند (avulsion).
آخرین جستوجوی مطالعات مرتبط در 20 ام آگوست 2012 انجام شد.
علل مختلفی برای این نوع صدمات تروماتیک وجود دارد، از جمله سقوط، ضربه، تصادف و حمله. مطالعات نشان دادهاند که اکثر موارد مربوط به پسران و مردان جوان (60% تا 70%) است.
سه نوع اصلی جابهجایی وجود دارد.
- جانبی (lateral)، که دندان به طرفین (اعم از عقب یا جلو) در سوکت (socket) فشار داده شده و بیحرکت است.
- اکستروژن (extrusion)، که دندان لق شده و شروع به بیرون آمدن از سوکت میکند.
- اینتروژن (intrusion)، جایی که دندان با فشار وارد استخوان فک شده است.
دندانها پس از آسیب، ممکن است در موقعیت اصلی خود قرار گیرند یا اجازه داده شود که خودبهخود به موقعیت اولیه خود بازگردند (مناسب برای برخی از انواع آسیبهای اینتروژن). تغییر موقعیت را میتوان به صورت دستی توسط دندانپزشک یا با استفاده از بریسهای ارتودنسی انجام داد. هنگامی که دندان به موقعیت اصلی خود باز میگردد، ممکن است از اسپلینت (splint) برای حفظ موقعیت آن استفاده شود. به انواع زیادی از تکنیکهای بستن اسپلینت در متون علمی اشاره شده است. یک اسپلینت ایدهآل باید غیرفعال باشد (یعنی نباید باعث دور شدن دندان از موقعیت اصلی خود شود)، اجازه حرکت فیزیولوژیکی را بدهد (مثلا اجازه حرکات بسیار جزئی دندان در حالی که موقعیت اصلی خود را حفظ میکند) و استفاده و برداشتن آن ساده باشد. از دید بیمار، اسپلینت نباید در گاز گرفتن، تمیز کردن یا صحبت کردن اختلالی را ایجاد کند. مدت زمانی که اسپلینت باید در موقعیت خود بماند به آسیب، تحرک دندان، و بافتهای آسیبدیده بستگی دارد. سپس دندان(های) آسیبدیده به نظارت طولانی مدت (حداقل 12 ماه) برای ارزیابی بهبودی، به ویژه لثه و بافتهای نرم اطراف دندان، خصوصا پالپ داخل آن که دندان را زنده نگه میدارد، نیاز دارند. در مواردی که اندیکاسیون دارد (یعنی اگر پالپ داخل دندان بمیرد)، ممکن است به درمان بیشتری مانند درمان ریشه دندان نیاز باشد.
این مرور کاکرین بررسی کرد که چه درمانهایی برای این نوع آسیبها مفید هستند، از جمله:
- نقش آنتیبیوتیکها و انواع مختلف آنها؛
- نقش اسپلینتها، انواع مختلف آنها، و مدت زمان مطلوب برای استفاده از آنها؛ و
- نقش تکنیکهای تغییر موقعیت (به عنوان مثال، استفاده از بریسهای ارتودنسی یا جراحی).
از 548 مطالعه شناسایی شده در جستوجو، هیچ مطالعهای یافت نشد که معیارهای ورود را داشته باشد. بنابراین شواهدی با کیفیت بالا در دسترس نیست که بر اساس آن بتوان مداخلات را برای درمان این آسیبها ارزیابی کرد. دستورالعملهای درمانی کنونی مبتنی بر نتایج مطالعاتی با خطر سوگیری (bias) زیاد و با استفاده از طراحیهای مطالعاتی مانند مطالعه سری موارد، مطالعات حیوانی و مطالعات سلولی مبتنی بر آزمایشگاه هستند. بنابراین انجام مطالعاتی با کیفیت بالا به فوریت مورد نیاز است.
ما هیچ کارآزمایی تصادفیسازی یا شبه-تصادفیسازی و کنترلشدهای را از مداخلات برای درمان دندانهای دائمی جلویی لق و جابهجا شده پیدا نکردیم. دستورالعملهای بالینی فعلی بر اساس اطلاعات موجود از نتایج مطالعات سری موارد (case series) و نظرات متخصصان منتشر شدند. برای شناسایی مزایای استراتژیهای مختلف درمانی به صورت قوی، انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده در زمینه آسیبهای دندانی مورد نیاز است.
ترومای دندان به ویژه در کودکان و بزرگسالان جوان شایع است. یک گروه از آسیبهای دندانی-آلوئولار (dento-alveolar) به عنوان دندانهای لق شده (luxation) طبقهبندی میشود. این گروه شامل زیرگروهی از آسیبهای شدید است که در آن دندان از موقعیت اصلی خود جابهجا میشود. این آسیبها بر اساس جهتی که دندان در آن سمت جابهجا شده، طبقهبندی میشوند، تحت عنوان: لقشدگی اینتروژن (intrusion)، لقشدگی اکستروژن (extrusion) و لقشدگی جانبی (lateral).
ارزیابی تاثیرات طیف وسیعی از مداخلات برای درمان دندانهای دائمی جلویی لق و جابهجا شده.
استراتژیهای جستوجو برای MEDLINE از طریق OVID توسعه داده شده و بهطور مناسب برای بانکهای اطلاعاتی زیر بازنگری شدند: پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه سلامت دهان در کاکرین (تا 20 آگوست 2012)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین ، 2012، شماره 8)، MEDLINE از طریق OVID (1966 تا آگوست 2012)، EMBASE از طریق OVID (1974 تا آگوست 2012) و LILACS از طریق BIREME (1982 تا آگوست 2012). پایاننامهها، پایان نامهها و چکیدهها (Dissertations, Theses and Abstracts)، همچنین فهرست منابع مقالات جستوجو شدند. هیچگونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد.
کارآزماییهای تصادفیسازی یا شبه-تصادفیسازی و کنترلشده از مداخلات درمانی برای دندانهای دائمی جلویی لق و جابهجا شده. کارآزماییهای واردشده میبایست حداقل 12 ماه دوره پیگیری داشته باشند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم و در دو نسخه، واجد شرایط بودن همه گزارشهای شناساییشده را در جستوجوها ارزیابی کردند. برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر، در صورت نیاز، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته شد.
هیچ کارآزمایی تصادفیسازی یا شبه-تصادفیسازی و کنترلشدهای یافت نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.