تاثیر اسیدهای چرب امگا 3 (روغن ماهی) در حفظ بهبودی در بیماری کرون

روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است که ممکن است در کاهش التهاب مفید باشد، مانند آنچه در روده بیماران مبتلا به بیماری کرون دیده شده است. مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل‌شده با دارونما (placebo) که تاثیر مصرف روزانه کپسول‌های حاوی اسیدهای چرب امگا 3 را برای حفظ بهبودی در بیماری کرون ارزیابی کردند، مورد بررسی قرار گرفتند. شش مطالعه شامل 1039 بیمار در این مرور گنجانده شدند. آنالیز تجمعی از شش مطالعه نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا 3 نسبت به دارونما (یعنی داروی تقلبی) در پیشگیری از عود بیماری در یک سال، فواید متوسطی دارند. با این حال، این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند، زیرا تفاوت‌های بین مطالعات از نظر رژیم‌های القای بهبودی (مانند بهبودی جراحی در مقابل درمان دارویی) در بیماران (مثلا بیماران بزرگسال در مقابل کودکان) و رژیم‌های دارویی (مثلا در برخی مطالعات از دارونماهای مختلف استفاده شد)، امکان سوگیری انتشار (publication bias) (یعنی فقط مطالعات با نتایج مثبت منتشر می‌شوند) و کیفیت پائین روش‌شناسی (methodology) در چهار مطالعه در آنالیز تجمعی، وجود داشتند. هنگامی که دو مطالعه بزرگ و با بالاترین کیفیت ادغام شدند، نتایج، هیچ مزیتی را برای درمان با امگا 3 نسبت به دارونما نشان ندادند. هیچ عارضه جانبی جدی در هیچ یک از مطالعات رخ نداد. عوارض جانبی رایج شامل طعم ناخوشایند در دهان، بوی بد دهان، سوزش سر دل، حالت تهوع و اسهال بودند. شواهد حاصل از دو مطالعه بزرگ با کیفیت بالا نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا 3 احتمالا برای حفظ بهبودی در CD بی‌اثر هستند. به نظر می‌رسد مصرف اسیدهای چرب امگا 3 بی‌خطر هستند، اگرچه ممکن است باعث بروز اسهال و نشانه‌های دستگاه گوارش فوقانی شوند.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد حاصل از دو مطالعه بزرگ با کیفیت بالا نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا 3 احتمالا برای حفظ بهبودی در CD بی‌اثر هستند. به نظر می‌رسد مصرف اسیدهای چرب امگا 3 بی‌خطر هستند، اگرچه ممکن است باعث بروز اسهال و نشانه‌های دستگاه گوارش فوقانی شوند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

تاثیرات ضدالتهابی n-3 (اسیدهای چرب امگا 3، روغن ماهی) در اختلالات التهابی مزمن مانند بیماری التهابی روده دیده شده‌اند. این مطالعه، نسخه به‌روز شده از یک مرور کاکرین است که قبلا منتشر شد.

اهداف: 

ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) استفاده از n-3 برای حفظ بهبودی (remission) در بیماری کرون (Crohn's disease; CD).

روش‌های جست‌وجو: 

بانک‌های اطلاعاتی زیر از ابتدا تا نوامبر 2013، بدون محدودیت در زبان نگارش مقاله، جست‌وجو شدند: CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ HealthSTAR؛ PubMed و ACP journal club.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده با دارونما (placebo) (RCT) از مصرف n-3 برای حفظ بهبودی در CD، گنجانده شدند. مطالعات می‌بایست بیمارانی را از هر گروه سنی وارد می‌کردند، که در زمان ورود در فاز بهبودی بوده، و حداقل به مدت شش ماه تحت نظر قرار داشتند. مداخله باید مصرف روغن ماهی یا n-3 با دوز از پیش تعریف شده می‌بود. مداخلات مشترک فقط در صورتی مجاز بودند که میان گروه‌های مورد مطالعه تحت تعادل قرار داشتند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

پیامد اولیه، نرخ عود بود و پیامدهای ثانویه شامل تغییر در امتیاز فعالیت بیماری، زمان لازم تا اولین عود و عوارض جانبی بودند. دو محقق مستقل، مطالعات را برای واجد شرایط بودن مرور کردند، داده‌ها را استخراج کرده و کیفیت مطالعه را با استفاده از ابزار خطر سوگیری (bias) کاکرین بررسی کردند. کیفیت کلی شواهدی که از پیامد اولیه و پیامدهای ثانویه انتخاب‌شده حمایت کردند، با استفاده از معیارهای درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی شدند. از نرم‌افزار RevMan برای آنالیزها استفاده کردیم. خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) متناظر را برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) و نسبت خطر (hazard ratio) و 95% CI را برای پیامدهای زمان-تا-رویداد (time-to-event) محاسبه کردیم. مدل‌های اثرات تصادفی (random-effect) یا اثر ثابت (fixed-effect model) با توجه به درجه ناهمگونی (heterogeneity) مورد استفاده قرار گرفتند و آنالیز حساسیت (sensitivity) در تلاش برای رسیدن به منابع احتمالی ناهمگونی انجام شد.

نتایج اصلی: 

شش کارآزمایی با 1039 شرکت‌کننده، واجد شرایط برای ورود به این مرور بودند. دو مطالعه بزرگ با خطر پائین سوگیری برای همه موارد ارزیابی‌شده رتبه‌بندی شدند. چهار کارآزمایی برای تصادفی‌سازی و پنهان‏‌سازی تخصیص (allocation concealment)، با خطر نامشخص سوگیری روبه‌رو بودند. دو مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری برای داده‌های ناقص پیامد و گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting) قرار داشتند. مزایایی با معنی‌داری حاشیه‌ای از درمان با n-3 برای حفظ بهبودی به دست آمد. سی و نه درصد از بیماران در گروه n-3 در مقایسه با 47% از بیماران گروه دارونما در 12 ماه عود کردند (6 مطالعه، 1039 بیمار؛ RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.61 تا 0.98). آنالیز GRADE، سطح کیفیت کلی شواهد را برای پیامد اولیه (یعنی عود) به دلیل ناهمگونی غیرقابل توضیح (I 2 = 58%)، سوگیری انتشار (publication bias)، و خطر بالا یا نامشخص سوگیری در چهار مطالعه آنالیز تجمعی، بسیار پائین ارزیابی کرد. هنگامی که دو مطالعه بزرگ با خطر پائین سوگیری در نظر گرفته شدند، مزیت مداخله دیگر از نظر آماری معنی‌دار نبود. سی و هفت درصد از بیماران در گروه n-3 در مقایسه با 42% از بیماران گروه دارونما در 12 ماه عود کردند (2 مطالعه، 738 بیمار؛ RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.05). هیچ ناهمگونی قابل توجهی برای این آنالیز تجمعی (I 2 = 0%) شناسایی نشد. آنالیز GRADE نشان داد که کیفیت کلی شواهد حمایت‌کننده از این پیامد، به دلیل وجود داده‌های پراکنده (294 حادثه) در سطح متوسط قرار داشت. هیچ موردی از عارضه جانبی جدی در هیچ یک از مطالعات ثبت نشد، اما در یک آنالیز تجمعی، نرخ بروز اسهال (4 مطالعه، 862 بیمار؛ RR: 1.36؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.84) و نشانه‌های دستگاه گوارش فوقانی (5 مطالعه، 999 بیمار؛ RR: 1.65؛ 95% CI؛ 1.25 تا 2.18) در گروه درمان با n-3 به‌طور قابل توجهی بالاتر بودند.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information