موضوع چیست؟
تغذیه با شیر مادر (breastfeeding; BF) میتواند سلامت کودک، سلامت مادر و ارتباط مادر و نوزاد را بهبود بخشد. نوزادان استفاده کننده از BF نرخ کمتری از مشکلات معده و تنفسی، عفونت گوش کمتر و گفتار بهتر، دید و رشد کلی مهارتهای جسمی و روانی بهتری دارند. سازمان جهانی بهداشت توصیه میکند که نوزادان باید از بدو تولد تا شش ماهگی منحصرا از شیر مادر تغذیه و سپس در کنار آن متناسب با سن، تغذیه تکمیلی به مدت دو سال و فراتر از آن داشته باشند. بسیاری از زنان قادر به دنبال کردن این توصیهها نیستند، و ما میخواهیم بدانیم که چگونه میتوان به زنان کمک کرد تا شیر بدهند.
چرا این موضوع مهم است؟
آموزش BF پیش از زایمان، آموزش زنان در مورد BF در دوران بارداری است. یکی از دلایلی که زنان قادر به شیر دادن نیستند عدم آموزش و آگاهی در مورد چگونگی شیر دادن است. ما باور داریم که افزایش اطلاعات زنان باردار از BF ممکن است کمک کند تا آنها مدت زمان بیشتری شیر بدهند، اما ما مطمئن نیستیم که چه نوع از آموزش مفیدترین شیوه است.
ما چه شواهدی به دست آوردیم؟
24 مطالعه را با 10,056 زن در این مرور گنجاندیم، و 20 مطالعه با 9789 زن هم دادههایی را برای شرکت در تجزیهوتحلیل ارائه دادند. اغلب مطالعات در کشورهای با سطح درآمد بالا از جمله ایالات متحده آمریکا، کانادا، انگلستان و استرالیا انجام گرفته بود. به نظر نمیرسد مشاورههای همسالان، مشاوره شیردهی و آموزش معمول BF در دوران بارداری، باعث افزایش اقدام به BF یا مدت زمان انجام آن شوند. با این حال، برخی کارآزماییهای بزرگتر در موقعیتهای متفاوت (یکی در نیجریه و سنگاپور) شواهدی داشتند که حاکی از مفید بودن آموزش بود.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
ما هنوز مطمئن نیستیم که آموزش BF پیش از زایمان قادر به کمک به زنان باشد: در حال حاضر، هیچ شواهد معتبری از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده وجود ندارد که نشان دهد این تلاشها برای آموزش زنان باردار به BF بیشتر و طولانیتر میانجامد. زنانی که پیش از زایمان مراقبت استاندارد دریافت میکنند تقریبا به همان نرخ زنانی که آموزشBF اضافه دریافت میکنند، تمایل به انتخاب BF دارند. در مورد نتایج حاصل از مطالعاتی که تعداد زنانی را اندازهگیری کردند که BF را هنگام تولد و در شش ماه انتخاب میکنند، مطمئن هستیم؛ به نظر نمیرسد آموزش تاثیری بر این تصمیمات داشته باشد. در مورد تاثیر آموزش بر اختصاصا BF در سه و شش ماه تردیدهایی داریم: به نظر نمیرسد آموزش کمکی به زنان بکند، اما مطالعات آینده ممکن است درک ما را تغییر دهند. مطالعات آینده به احتمال زیاد به تغییر فهم ما از تاثیر آموزش BF در دوران بارداری بر BF طی سه ماه خواهد انجامید. بسیاری از مطالعات این مرور در کشورهای با سطح درآمد بالا انجام شد، بنابراین ما مطمئن نیستیم که نتیجهگیریهای ما در سایر محیطها هم مرتبط باشد.
هیچ شواهد قطعی برای حمایت از هرگونه آموزش پیش از زایمان BF برای بهبود افزایش BF، نسبت زنانی که هر نوع BF دارند یا به طور انحصاری BF دارند، در سه یا شش ماه یا در مدت زمان BF وجود نداشت. نیاز فوری به انجام یک مطالعه تصادفیسازی و کنترل شده با کیفیت بالا برای ارزیابی اثربخشی و عوارض جانبی تاثیرات آموزش BF پیش از زایمان، به ویژه در کشورهای با سطح درآمد پائین و متوسط وجود دارد. شواهد در این مرور در درجه اول با درآمد بالا مرتبط است.
شیر مادر به عنوان بهترین منبع غذایی برای نوزادان شناخته شده است. تاثیر آموزش تغذیه با شیر مادر (breastfeeding; BF) پیش از زایمان (antenatal) بر طول مدت BF ارزیابی نشده است.
ارزیابی اثربخشی آموزشهای پیش از زایمان تغذیه با شیر مادر (BF) برای افزایش اقدام به BF و مدت زمان انجام آن.
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین را تا 1 مارچ 2016؛ CENTRAL (کتابخانه کاکرین)؛ شماره 3؛ 2016)؛ MEDLINE (از 1966 تا 1 مارچ 2016) و Scopus (از ژانویه 1985تا 1 مارچ 2016) انجام دادیم. ما با کارشناسان تماس گرفته و فهرست منابع مقالات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) منتشر شده و منتشر نشده و در حال انجام که تاثیر آموزشهای معمول BF را پیش از زایمان یا مقایسه دو روش مختلف آموزش BF را پیش از زایمان، بر طول مدت BF بررسی کرده بودند. ما فقط RCTهایی را وارد مرور کردیم که شامل مداخلات پیش از زایمان بودند و آنهایی که آموزشهای BF را پیش از زایمان و حین یا پس از زایمان به صورت ترکیبی بررسی کرده بودند، حذف شدند. کارآزماییهای خوشهای-تصادفیسازی شده وارد این مرور شدند. کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی شده واجد شرایط برای ورود به مرور نبودند.
همه مطالعات بالقوه تشخیص داده شده را بر اساس راهبرد جستوجو ارزیابی کردیم. دو نویسنده مرور، دادهها را از هر مطالعه با استفاده از فرم رضایت استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را بررسی کردند. اختلافنظرها را از طریق بحث حلوفصل کردیم. کیفیت شواهد را با استفاده از روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
این نسخه بهروز مرور، شامل 24 مطالعه (10,056 زن) بود. بیست مطالعه (9789 زنان) دادههایی را برای تجزیهوتحلیل ارائه دادند. اغلب مطالعات در کشورهای با سطح درآمد بالا مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان، کانادا و استرالیا انجام شده بود. در پنج مقایسه اول، ما کارآزماییهای وارد شده را با توجه به نوع مداخله بدون تجمیع دادهها به نمایش گذاشتیم. برای «خلاصهای از یافتهها»، دادهها را برای ارائه خلاصه تاثیر تجمیع کردیم.
پنج مطالعه وارد شده کارآزماییهای خوشهای-تصادفیسازی شده بودند: همه این دادهها تعدیل شده و به صورت نسبت شانس (OR) گزارش شدند. دادهها را با استفاده از روش واریانس معکوس ژنریک (generic inverse variance method) تجزیهوتحلیل کرده و نتایج را به صورت نسبت شانس ارائه دادیم، چرا که ما قادر به استخراج خطر نسبی خوشهای تعدیل شده از کارآزمایی خوشهای منتشر شده نبودیم. ما اذعان داریم که استفاده از نسبت شانس از تجمیع این کارآزماییهای خوشهای در تجزیهوتحلیل اصلی پیشگیری میکند.
یکی از روشهای آموزش BF با مراقبت استاندارد (روتین)
تفاوتی در گروهها برای مدت زمان هر BF در روز یا هفتهها وجود نداشت. هیچ شواهدی وجود نداشت که نشان دهد مداخلات باعث بهبود نسبت زنان با هر نوعی از BF یا صرفا BF در سه یا شش ماه شود. کارآزماییهای منفرد از مداخلات مختلف قادر به نشان دادن این که آموزش باعث بهبود اقدام به BF میشود، نبودند، جدا از یک کارآزمایی کوچک که در معرض خطر بالای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) بود. بسیاری از نتایج کارآزماییها به صورت حاشیهای به نفع مداخله بودند، اما فواصل اطمینان گسترده خط عدم تاثیر را قطع میکرد. عوارض BF مانند ماستیت و دیگر مشکلات BF در بازوهای درمانی در کارآزماییهای واحد گزارش کننده این پیامدها مشابه بود.
روشهای مختلف آموزش BF در برابر مراقبت استاندارد
برای تمام کارآزماییهای وارد شده در این مقایسه، نسبت شانس خوشهای تعدیل شده را آنگونه که در انتشارات کارآزماییها گزارش شده، ارائه دادیم. یک مطالعه سه بازویی دریافته بود که مداخله با ارائه بروشور BF همراه ویدئو به علاوه مشاوره شیردهی در برابر مراقبت استاندارد نسبت زنانی را که به طور انحصاری از BF استفاده میکردند در سه ماه (OR: 2.60؛ 95% CI؛ 1.25 تا 5.40؛ تعداد زنان = 159) و در شش ماه (OR: 2.40؛ 95% CI؛ 1.00 تا 5.76؛ تعداد زنان = 175) به طور حاشیهای بهبود بخشید. برای همین کارآزمایی، بازوی مداخله بدون مشاور شیردهی اما با کتابچه BF و ویدیو همان تاثیر را در نسبت زنانی که به طور انحصاری از BF در سه ماه (OR: 1.80؛ 95% CI؛ 0.80 تا 4.05؛ تعداد زنان = 159) یا شش ماه (OR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.30 تا 2.70؛ تعداد زنان = 184) استفاده میکردند، نداشت. یک مطالعه جلسات آموزشی BF ماهانه و پیام تلفن همراه هفتگی را در برابر مراقبت استاندارد بررسی کرد و بهبود را در نسبت زنانی که به طور انحصاری از BF استفاده میکردند، هم در سه و هم در شش ماه گزارش کرد ( OR سه ماهه: 1.80؛ 95% CI؛ 1.10 تا 2.95؛ تعداد زنان = 390؛ OR شش ماهه: 2.40؛ 95% CI؛ 1.40 تا 4.11؛ تعداد زنان = 390). یک مطالعه نشان داد که جلسات BF ماهانه و پیامهای تلفن همراه هفتگی باعث بهبود در اقدام به BF بیش از مراقبت استاندارد میشود (OR: 2.61؛ 95% CI؛ 1.61 تا 4.24؛ تعداد زنان = 380).
جلسه آموزشی BF در برابر مراقبت استاندارد، تجزیهوتحلیل تجمعی برای «خلاصهای از یافتهها» (Summary of findings; SoF)
این مقایسه شامل کارآزماییهای خوشهای-تصادفیسازی شده که نسبت شانس تعدیل شده را گزارش کردهاند، نمیشود. سطح هیچ شواهدی را به دلیل عدم کورسازی کاهش ندادیم: هیچ کارآزمایی دارای کورسازی کافی کارکنان و شرکتکنندگان نبود. جدول SoF، خطر نسبی را برای تمام پیامدهای مورد تجزیهوتحلیل ارائه داده بود. برای زنانی که به طور انحصاری از BF استفاده میکردند، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آموزش BF پیش از زایمان باعث بهبود میزان BF در سه ماه (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.25؛ تعداد زنان = 822؛ مطالعات = 3؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا در شش ماه (RR: 1.07؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.30؛ تعداد زنان = 2161؛ مطالعات = 4؛ شواهد با کیفیت متوسط) شود. برای گروه زنان با هر نوع BF تفاوتی بین گروهها در سه ماه (میانگین RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.82 تا 1.18؛ تعداد زنان = 654؛ مطالعات = 2؛ 60% = I²؛ شواهد با کیفیت پائین) یا شش ماه (میانگین RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.23؛ تعداد زنان = 1636؛ مطالعات = 4؛ 61% = I²؛ شواهد با کیفیت بالا) دیده نشد. هیچ شواهدی که نشان دهد آموزش BF پیش از زایمان میتواند باعث افزایش اقدام به BF شود، وجود ندارد (میانگین RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.09؛ تعداد زنان = 3505؛ مطالعات = 8؛ 69% = I²؛ شواهد با کیفیت بالا). کاهش سطح کیفیت شواهد به دلیل حجم نمونه کوچک یا فاصله اطمینان گستردهای که خط عدم تاثیر را قطع میکرد، یا هر دو، بود.
دادهها برای تجزیهوتحلیل زیر-گروه اشتغال یا آموزش مادران کافی نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.