پیام‌های کلیدی
سالین هیپرتونیک استنشاقی در مقایسه با نرمال سالین استنشاقی ممکن است طول دوره بستری نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد را در بیمارستان تا حدود 10 ساعت کاهش دهد؛ ممکن است «نمرات شدت بالینی» را بهبود بخشد، که توسط پزشکان برای ارزیابی شدت بیماری استفاده می‌شود؛ و ممکن است خطر بستری شدن را در بیمارستان بین کودکانی که به صورت سرپایی یا در بخش اورژانس درمان می‌شوند، تا 13% کاهش دهد.
ما فقط عوارض جانبی خفیف و خودبهخود برطرف شده (مانند تشدید سرفه، بی‌قراری، برونکواسپاسم، برادی‌کاردی، کاهش اشباع اکسیژن در خون، استفراغ و اسهال) را در اثر استفاده از سالین هیپرتونیک استنشاقی همراه با دریافت درمان برای شل‌کردن راه‌های هوایی (برونکودیلاتور) یافتیم.
سطح اعتماد ما به شواهد پائین تا بسیار پائین است؛ انجام مطالعات بزرگ در آینده برای تائید مزایای سالین هیپرتونیک استنشاقی در کودکان مبتلا به برونشیولیت حاد مورد نیاز است.
برونشیولیت حاد چیست؟
برونشیولیت حاد شایع‌ترین عفونت دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان تا سن دو سالگی است. برونشیولیت زمانی رخ می‌دهد که ساختارهای کوچک (برونشیول‌ها) منتهی به ریه‌ها عفونی شده، و باعث بروز التهاب، تورم، و تولید مخاط می‌شود. این وضعیت تنفس را، به ویژه در کودکان بسیار خردسال، که دچار سرفه و خس‌خس سینه می‌شوند، مشکل می‌کند.
از آنجا که برونشیولیت معمولا توسط یک ویروس ایجاد می‌شود، درمان دارویی معمولا موثر نیست. سالین هیپرتونیک (محلول آب نمک استریل، قوی و با غلظت بالا) که به صورت غبار یا میست (mist) ریز با استفاده از یک نبولایزر تنفس می‌شود، ممکن است به تسکین خس‌خس سینه و مشکلات تنفسی کمک کند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که مصرف محلول سالین هیپرتونیک از طریق نبولایزر برای درمان نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد در مقایسه با محلول نرمال سالین موثرتر و بی‌خطرتر است یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که محلول سالین هیپرتونیک (≥ 3%) استنشاقی را به تنهایی یا همراه با برونکودیلاتورها در مقابل نرمال (0.9%) سالین استنشاقی یا درمان استاندارد برای نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد مقایسه کردند. نتایج همه مطالعات وارد شده را ترکیب کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
در مجموع 34 کارآزمایی را شامل 5205 نوزاد مبتلا به برونشیولیت حاد وارد کردیم. یازده کارآزمایی در انتظار ارزیابی هستند. نه کارآزمایی بودجه نداشتند، و پنج کارآزمایی توسط منابع دولتی یا سازمان‌های دانشگاهی تامین مالی شدند. 20 کارآزمایی باقی مانده منبع مالی خود را فاش نکردند. سالین هیپرتونیک استنشاقی در مقایسه با نرمال سالین یا مراقبت استاندارد ممکن است طول مدت بستری را در بیمارستان برای نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد تا 9.6 ساعت کاهش دهد. نمرات شدت بالینی نوزادان با تجویز سالین هیپرتونیک استنشاقی در مقایسه با نرمال سالین اندکی بهبود یافت. هنوز مشخص نیست که سالین هیپرتونیک استنشاقی می‌تواند تعداد روزهای سپری شده را تا رفع نشانه‌های بیماری کاهش دهد یا خیر. درمان با سالین هیپرتونیک استنشاقی هم‌چنین ممکن است خطر بستری شدن را در بیمارستان بین کودکانی که به صورت سرپایی یا در بخش اورژانس درمان می‌شوند، تا 13% کاهش دهد. با این حال، سالین هیپرتونیک ممکن است خطر بستری مجدد را در بیمارستان پس از ترخیص بیمار کاهش ندهد. ما فقط عوارض جانبی خفیف و خودبهخود برطرف شده (مانند تشدید سرفه، بی‌قراری، برونکواسپاسم، برادی‌کاردی، کاهش اشباع اکسیژن خون، استفراغ و اسهال) را در اثر استفاده از سالین هیپرتونیک استنشاقی همراه با تجویز برونکودیلاتور یافتیم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
سطح اعتماد ما به شواهد پائین تا بسیار پائین بوده و تحقیقات بیشتر احتمالا نتایج این مرور را تغییر خواهند داد. دو عامل اصلی باعث کاهش اعتماد ما به شواهد شد. نخست آنکه، کودکان در برخی کارآزمایی‌ها به‌طور تصادفی در گروه‌های درمانی مختلف قرار نگرفتند، به این معنی که هر گونه تفاوت مشاهده شده بین گروه‌ها می‌تواند به دلیل تفاوت بین افراد باشد و نه درمان. دوم آنکه، ناهماهنگی در نتایج کارآزمایی‌ها وجود داشت.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 13 ژانویه 2022 به‌روز است.
سالین هیپرتونیک استنشاقی ممکن است تا حدی طول دوره بستری نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد را در بیمارستان کاهش دهد و نمره شدت بالینی را اندکی بهبود بخشد. درمان با سالین هیپرتونیک استنشاقی نیز می‌تواند خطر بستری شدن را میان بیماران سرپایی و بیماران ED کاهش دهد. به نظر می‌رسد سالین هیپرتونیک استنشاقی یک درمان بی‌خطر در نوزادان مبتلا به برونشیولیت باشد که عوارض جانبی خفیف ایجاد کرده و خودبهخود برطرف می‌شوند، به ویژه هنگامی که همراه با یک برونکودیلاتور تجویز شود. سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها، عمدتا به دلیل ناسازگاری و خطر سوگیری، پائین تا بسیار پائین بود.
ادم راه هوایی (swelling) و تشکیل توپی‌های مخاط از ویژگی‌های اصلی پاتولوژیکی در نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد ویروسی است. محلول سالین هیپرتونیک (≥ 3%) استنشاقی ممکن است این تغییرات پاتولوژیکی را کاهش داده و انسداد راه هوایی را کم کند. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که نخستین‌بار در سال 2008 منتشر شده، و در سال‌های 2010, 2013 و 2017 به‌روز شد.
ارزیابی تاثیرات محلول سالین هیپرتونیک (≥ 3%) استنشاقی در نوزادان مبتلا به برونشیولیت حاد.
پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ MEDLINE Epub Ahead of Print In-Process & Other Indexed citations؛ Ovid MEDLINE Daily؛ Embase؛ CINAHL؛ LILACS، و Web of Science را در 13 ژانویه 2022 جست‌وجو کردیم. در 13 ژانویه 2022، پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP) و ClinicalTrials.gov را نیز بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد کردیم که از سالین هیپرتونیک استنشاقی به‌تنهایی یا همراه با برونکودیلاتورها به عنوان مداخله فعال، و سالین 0.9% استنشاقی، یا درمان استاندارد به عنوان مقایسه کننده در کودکان زیر 24 ماه مبتلا به برونشیولیت حاد استفاده کردند. پیامد اولیه برای کارآزمایی‌های انجام شده در بیماران بستری عبارت بودند از طول مدت بستری در بیمارستان، و پیامد اولیه برای کارآزمایی‌های انجام شده روی بیماران سرپایی یا بخش‌های اورژانس (emergency department; ED)، نرخ بستری بیماران بود.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه، استخراج داده‌ها، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را در مطالعات وارد شده انجام دادند. با استفاده از Review Manager 5، متاآنالیز (meta-analysis) مدل اثرات-تصادفی را اجرا کردیم. از تفاوت میانگین (MD)، خطر نسبی (RR)، و 95% فاصله اطمینان (CI) آنها به عنوان معیار اندازه تاثیرگذاری درمان استفاده کردیم.
شش کارآزمایی جدید (N = 1010) را در این به‌روزرسانی گنجاندیم، که تعداد کل کارآزمایی‌های وارد شده را به 34 مورد رساند، که شامل 5205 نوزاد مبتلا به برونشیولیت حاد بود، که از این تعداد 2727 نوزاد سالین هیپرتونیک دریافت کردند. یازده کارآزمایی به دلیل داده‌های ناکافی برای ارزیابی واجد شرایط بودن، در انتظار طبقه‌بندی هستند. همه کارآزمایی‌های وارد شده، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده، گروه-موازی (parallel-group)، کنترل‌شده بودند، که 30 مورد آن دوسو کور (double-blind) بودند. دوازده کارآزمایی در آسیا، پنج مورد در آمریکای شمالی، یک مورد در آمریکای جنوبی، هفت کارآزمایی در اروپا، و نه کارآزمایی در مناطق مدیترانه و خاورمیانه انجام شدند. غلظت سالین هیپرتونیک در همه کارآزمایی‌ها، به جز شش مورد که در آنها از سالین 5% تا 7% استفاده شد، 3% تعریف شد. نه کارآزمایی بودجه نداشتند، و پنج کارآزمایی توسط منابع دولتی یا سازمان‌های دانشگاهی تامین مالی شدند. 20 کارآزمایی باقی مانده منبع مالی خود را فاش نکردند.
نوزادان بستری و تحت درمان با سالین هیپرتونیک استنشاقی در مقایسه با نوزادانی که با نرمال (0.9%) سالین استنشاقی یا مراقبت استاندارد درمان شدند، ممکن است مدت بستری کوتاه‌تری در بیمارستان داشته باشند (تفاوت میانگین (MD): 0.40- روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69- تا 0.11-؛ 21 کارآزمایی، 2479 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). نوزادان درمان شده با سالین هیپرتونیک نیز ممکن است نمرات بالینی پس از استنشاق کمتری نسبت به نوزادانی داشته باشند که در سه روز اول درمان نرمال سالین دریافت کردند (روز 1: MD؛ 0.64-؛ 95% CI؛ 1.08- تا 0.21-؛ 10 کارآزمایی (1 مورد سرپایی، 1 مورد ED؛ 8 مورد بستری)، 893 نوزاد؛ روز 2: MD؛ 1.07-؛ 95% CI؛ 1.60- تا 0.53-؛ 10 کارآزمایی (1 مورد سرپایی، 1 مورد ED؛ 8 مورد بستری)، 907 نوزاد؛ روز 3: MD؛ 0.89-؛ 95% CI؛ 1.44- تا 0.34-؛ 10 کارآزمایی (1 مورد سرپایی، 9 مورد بستری)، 785 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). سالین هیپرتونیک استنشاقی در مقایسه با نرمال سالین استنشاقی، خطر بستری شدن را تا 13% در نوزادان غیر بستری و بیمارانی که در ED درمان شدند، کاهش داد (خطر نسبی (RR): 0.87؛ 95% CI؛ 0.78 تا 0.97؛ 8 کارآزمایی؛ 1760 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). با این حال، سالین هیپرتونیک ممکن است خطر بستری مجدد را در بیمارستان تا 28 روز پس از ترخیص کاهش ندهد (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.55 تا 1.25؛ 6 کارآزمایی، 1084 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). ما مطمئن نیستیم نوزادانی که سالین هیپرتونیک دریافت کردند، در مقایسه با بیماران درمان شده با نرمال سالین، تعداد روزهای کمتری را تا رفع خس‌خس سینه (MD؛ 1.16- روز؛ 95% CI؛ 1.43- تا 0.89-؛ 2 کارآزمایی، 205 نوزاد؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، سرفه (MD؛ 0.87- روز؛ 95% CI؛ 1.31- تا 0.44-؛ 3 کارآزمایی، 363 نوزاد؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، و کراکل‌های مرطوب ریوی (pulmonary moist crackle) (MD؛ 1.30- روز؛ 95% CI؛ 2.28- تا 0.32-؛ 2 کارآزمایی، 205 نوزاد؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) سپری کردند.
بیست و هفت کارآزمایی داده‌های بی‌خطری (safety) مداخله را ارائه کردند: 14 کارآزمایی (1624 نوزاد؛ 767 مورد تحت درمان با سالین هیپرتونیک، 735 (96%) مورد برونکودیلاتور نیز دریافت کردند) هیچ عارضه جانبی را گزارش نکردند، و 13 کارآزمایی (2792 نوزاد؛ 1479 مورد تحت درمان با سالین هیپرتونیک، 416 مورد (28%) همزمان با برونکودیلاتورها درمان شدند و 1063 (72%) فقط سالین هیپرتونیک دریافت کردند) وقوع حداقل یک عارضه جانبی را مانند بدتر شدن سرفه، بی‌قراری، برونکواسپاسم، برادی‌کاردی، کم شدن اشباع اکسیژن خون، استفراغ و اسهال گزارش کردند که اکثر آنها خفیف بوده و خودبهخود برطرف شدند (شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.