پیام‌های کلیدی
• افراد مبتلا به نارسایی کلیه (شرایطی که کلیه‌های بیمار، دیگر به اندازه کافی خوب عمل نمی‌کنند تا آنها را زنده نگه دارد) برای ادامه زندگی به نوعی درمان جایگزین کلیه نیاز دارند. هدف دیالیز، تقلید عملکرد طبیعی کلیه با حذف املاح، سموم و مایعات اضافی است. یکی از انواع آن، دیالیز صفاقی (peritoneal dialysis)، از پوشش داخلی شکم برای حذف مواد زائد از خون با استفاده از محلولی استفاده می‌کند که به شکم اضافه می‌شود تا مواد زائد و مایع اضافی را جذب کند. ما دیالیز صفاقی خودکار (automated peritoneal dialysis) (تحویل خودکار محلول توسط دستگاه) را با دیالیز صفاقی سرپایی مداوم (continuous ambulatory peritoneal dialysis) (تحویل دستی محلول) مقایسه کردیم.
• ما در مورد فواید یا مضرات دیالیز صفاقی خودکار در مقایسه با دیالیز صفاقی سرپایی مداوم در افراد مبتلا به نارسایی کلیه، بسیار نامطمئن هستیم. ما فقط دو مطالعه را با 131 بیمار پیدا کردیم.
• برای تعیین مزایای بالقوه دیالیز صفاقی خودکار نسبت به دیالیز صفاقی سرپایی مداوم، انجام مطالعات بزرگتر و به خوبی طراحی شده مورد نیاز است. تحقیقات آتی باید بر پیامدهای مهم بیماران، مانند کیفیت زندگی و توانایی آنها برای مشارکت در زندگی عادی روزمره، مانند کار، مطالعه، و فعالیت‌های تفریحی و اجتماعی متمرکز شوند.
دیالیز صفاقی چیست؟
نارسایی کلیه، وضعیتی است که در آن کلیه‌های فرد دیگر به اندازه کافی برای زنده نگه داشتن بیمار کار نمی‌کنند. درمان جایگزینی کلیه، به شکل دیالیز یا پیوند، برای حفظ حیات بیمار ضروری است. هدف از انجام دیالیز، حذف املاح، سموم و مایعات از بیماران مبتلا به نارسایی کلیه است و تلاش می‌کند تا عملکرد طبیعی کلیه را تقلید کند. دیالیز صفاقی یکی از انواع دیالیز است که از پوشش داخلی شکم - به نام غشای صفاقی (peritoneal membrane) - برای حذف مواد زائد از خون استفاده می‌کند. این روش معمولا در منزل انجام می‌شود و حتی می‌توان آن را هنگام خواب نیز انجام داد. در طول دیالیز صفاقی، مایعی به نام محلول دیالیز از طریق لوله‌ای به نام کاتتر که با کمک جراحی وارد شکم شده، به شکم می‌رسد. هنگامی که مایع دیالیز وارد شکم شد، بین یک و شش ساعت در آنجا باقی می‌ماند، و با جذب هرگونه مواد زائد و مایع اضافی، خون را تمیز می‌کند. سپس محلول دیالیز که حاوی مواد زائد و مایع اضافی است، از طریق کاتتر به خارج از شکم تخلیه می‌شود. این محلول دیالیز را می‌توان به‌طور خودکار توسط دستگاه (دیالیز صفاقی خودکار) و یا به صورت دستی با استفاده از نیروی جاذبه برای پر کردن و تخلیه شکم (دیالیز صفاقی سرپایی مداوم) تحویل داد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف ما آن بود که دیالیز صفاقی خودکار بهتر از دیالیز صفاقی سرپایی مداوم از نظر تعداد موارد مرگ‌ومیر، بستری شدن در بیمارستان، عفونت‌ها، نیاز به تغییر روش دیالیز، خارج شدن کاتتر، تجمع بیش از حد آب در بدن، فشار خون، عوارضی مانند نشت مایع از کاتتر، عملکرد باقی‌مانده کلیه (توانایی باقی‌مانده کلیه‌ها برای دفع آب و سموم) و کیفیت زندگی، است یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که دیالیز صفاقی خودکار را با دیالیز صفاقی سرپایی مداوم در افراد مبتلا به نارسایی کلیه مقایسه کردند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
دو مطالعه (منتشرشده در سال 1994 و 1999) را پیدا کردیم که در مجموع شامل 131 بیمار مبتلا به نارسایی کلیه بودند. بزرگترین مطالعه 97 نفر، و کوچکترین مطالعه 34 بیمار را وارد کردند. این مطالعات در دانمارک و هلند انجام شدند. یک مطالعه شش ماه، و دیگری 24 ماه به طول انجامیدند.
بر اساس تحقیقات موجود، ما مطمئن نیستیم که دیالیز صفاقی خودکار مزایایی نسبت به دیالیز صفاقی سرپایی مداوم برای هر یک از پیامدهای مورد نظر ما داشته باشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد ما به شواهد عمدتا در سطح پائین تا بسیار پائین قرار دارد، و نتایج پژوهش‌های بیشتر می‌توانند با نتایج این مرور متفاوت باشند. تعداد کم مطالعات، تعداد کم افراد واردشده، و مدت کوتاه مطالعات، محدودیت‌های اصلی بودند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا آگوست 2024 به‌روز است.
شواهد کافی برای تصمیم‌گیری میان APD و CAPD در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه از نظر پیامدهای بالینی و گزارش‌شده توسط بیمار، وجود ندارد. بنابراین، شواهد فعلی به عنوان راهنمای عملکرد بالینی کافی نیست. با توجه به اینکه حجم نمونه مطالعات موجود به‌طور کلی کوچک بوده و با دوره پیگیری ناکافی است، نیاز به انجام مطالعاتی در مقیاس بزرگ و چند مرکزی وجود دارد. تحقیقات آینده باید بر تفاوت‌های احتمالی بین APD و CAPD از نظر عملکرد باقی‌مانده کلیه، یوولمی (euvolaemia)، و پیامدهای گزارش‌شده توسط بیمار مانند HRQoL، نشانه‌ها، رضایت بیمار و مشارکت در زندگی، تمرکز کنند.
دیالیز صفاقی (peritoneal dialysis; PD) یک درمان جایگزینی کلیه (kidney replacement therapy; KRT) در منزل است که در افراد مبتلا به نارسایی کلیه انجام می‌شود. PD را می‌توان با پر کردن و تخلیه دستی حفره شکم، یعنی PD سرپایی مداوم (continuous ambulatory PD; CAPD)، یا با استفاده از دستگاه متصل به کاتتر PD که برای انجام تبادلات PD برنامه‌ریزی شده است، یعنی PD خودکار (automated PD; APD)، انجام داد. APD دارای مزیت‌های متعددی نسبت به CAPD است، مانند بروز کمتر پریتونیت، عوارض مکانیکی کمتر، و قابلیت پذیرش بیشتر از نظر روانی‌اجتماعی. با اذعان به افزایش جذب APD در بیماران تصادفی و شایع تحت PD، ارزیابی مجدد شواهد در مورد پیامدهای مشابه بالینی و گزارش‌شده توسط بیمار از APD در مقایسه با CAPD مهم است. این مطالعه یک به‌روزرسانی از یک مرور کاکرین است که در سال 2007 منتشر شد.
مقایسه پیامدهای بالینی و گزارش‌شده توسط بیمار از APD در مقایسه با CAPD در افراد مبتلا به نارسایی کلیه.
در این به‌روزرسانی، پایگاه ثبت مطالعات گروه کلیه و پیوند در کاکرین را تا 29 آگوست 2024 جست‌وجو کردیم. مطالعات موجود در این پایگاه ثبت از طریق جست‌وجوهای انجام‌شده در CENTRAL؛ MEDLINE و EMBASE؛ خلاصه مقالات کنفرانس‌ها؛ پورتال جست‌وجوی پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP)، و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که APD را با CAPD در بزرگسالان (≥ 18 سال) مبتلا به نارسایی کلیه مقایسه کردند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را غربالگری کرده و داده‌ها را استخراج کردند. سنتز داده‌ها با استفاده از متاآنالیز اثرات تصادفی (random-effect) انجام شد، که برآورد اثرگذاری (effect estimate) مداخله را به صورت خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CI) برای داده‌های دو حالتی (dichotomous data) و تفاوت‌های میانگین (MD) را با 95% CI برای داده‌های پیوسته (continuous data) بیان کرد. سطح اطمینان به شواهد با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی شد.
دو RCT (131 بیمار تصادفی‌سازی شده) که APD را با CAPD مقایسه کردند، در این به‌روزرسانی گنجانده شدند. یک RCT به مدت شش ماه پیگیری شد، و یک RCT دوره پیگیری 24 ماه داشت. خطر سوگیری (bias) در مطالعات واردشده عمدتا پائین بود، به جز خطر بالای سوگیری عملکرد (performance bias) برای پیامدها ذهنی.
شواهد در مورد تاثیر APD در مقایسه با CAPD بر مرگ‌ومیر، بستری شدن در بیمارستان، پریتونیت مرتبط با PD، تغییر روش دیالیز، عملکرد باقی‌مانده کلیه، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL)، تجمع آب در بدن (overhydration)، فشار خون، عفونت‌های محل خروج، عفونت‌های تونل، عوارض مکانیکی، برداشتن کاتتر PD، یا معیارهای کفایت دیالیز، بسیار نامشخص است. این نتایج عمدتا مبتنی بر شواهدی با قطعیت پائین تا بسیار پائین بنا شدند؛ از این رو، احتیاط هنگام نتیجه‌گیری لازم است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.