در حال حاضر، خارج کردن کیسه صفرا به روش سوراخ کلید (key-hole) (کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی (laparoscopic cholecystectomy))، روش درمانی انتخابی برای افرادی است که دارای نشانههای مرتبط با سنگ کیسه صفرا هستند. این جراحی معمولا با باد کردن شکم (abdomen) توسط گاز دیاکسید کربن (پنوموپریتونئوم (pneumoperitoneum)) انجام میشود تا فضای کافی برای جایگذاری ابزار فراهم شده و ساختارهای درون شکم قابل مشاهده باشند. این امر به جراحان امکان میدهد تا ساختارهای مناسب را شناسایی و تقسیمبندی کنند. با این حال، اتساع دیواره شکمی میتواند منجر به تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی شود که بر عملکرد قلب یا ریهها تاثیر میگذارند. این تغییرات در فشارهای بالاتر گازی که برای انبساط شکم استفاده میشوند، بارزتر است. آنها معمولا در افرادی که با خطر کم بروز مشکلات بیهوشی مواجه هستند، به خوبی تحمل میشوند. با این حال، ممکن است افرادی که از بیماریهای زمینهای رنج میبرند، این اتساع دیواره شکمی را به خوبی تحمل نکنند. بنابراین، برای افرادی که تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی قرار میگیرند، روشی جایگزین برای توانمندسازی جراحان جهت تجسم ساختارهای شکم، استفاده از ابزار برای بالا بردن دیواره شکم با استفاده از دستگاههای خاص (لیفت دیواره شکمی (abdominal wall lift)) پیشنهاد شده است. تمامی اطلاعات مرتبط به دست آمده از کارآزماییهای تصادفیسازی شده (نوعی مطالعه که در صورت انجام صحیح، بهترین اطلاعات را در مورد برتری یک درمان نسبت به درمان دیگر ارائه میدهد) را در متون علمی مرور کردیم تا مشخص کنیم که لیفت دیواره شکمی بهتر از باد کردن شکم با گاز دیاکسید کربن است یا خیر. روشهایی را برای شناسایی تمامی مطالعات ممکن اتخاذ کرده و از روشهایی استفاده کردیم که خطا را در گردآوری دادهها کاهش میدهند.
لیفت دیواره شکمی با پنوموپریتونئوم در برابر پنوموپریتونئوم
در مجموع 130 شرکتکننده (همه با خطر پائین بیهوشی) در پنج کارآزمایی وارد شدند که لیفت دیواره شکمی را همراه با پنوموپریتونئوم با فشار بسیار پائین و پنوموپریتونئوم استاندارد مقایسه کردند. هر پنج کارآزمایی دارای خطر سوگیری (bias) بالا بودند (احتمال تخمین بیش از حد مزایا یا دست کم گرفتن آسیبهای لیفت دیواره شکمی مطرح بود). هیچیک از بیماران تحت جراحی، جان خود را از دست ندادند. تفاوت معنیداری در نرخ عوارض جدی مربوط به جراحی وجود نداشت. هیچیک از کارآزماییها، کیفیت زندگی، نسبتی از افراد که به صورت سرپایی تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی قرار گرفتند، یا درد بین چهار و هشت ساعت پس از جراحی را گزارش نکردند. هیچ بیماری نیازی به تبدیل جراحی سوراخ کلید به جراحی باز با استفاده از ایجاد یک برش بزرگتر نداشت. تفاوت معنیداری در مدت زمان جراحی میان دو گروه وجود نداشت.
لیفت دیواره شکمی در برابر پنوموپریتونئوم
در مجموع 774 شرکتکننده (اکثریت با خطر پائین بیهوشی) که تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی برنامهریزی شده قرار گرفتند، در 18 کارآزمایی که لیفت دیواره شکمی و پنوموپریتونئوم استاندارد را مقایسه کردند، وارد شدند. تمام کارآزماییها دارای خطر سوگیری بالا بودند. هیچیک از بیماران تحت جراحی، جان خود را از دست ندادند. تفاوت معنیداری در نرخ عوارض جدی مربوط به جراحی وجود نداشت. هیچیک از کارآزماییها کیفیت زندگی یا درد را میان چهار و هشت ساعت پس از جراحی گزارش نکردند. تفاوت معنیداری در نرخ عوارض جانبی جدی، نسبتی از افراد که تحت جراحی باز با استفاده از برش بزرگتر قرار گرفتند، یا نسبتی از افراد که در همان روز جراحی ترخیص شدند، وجود نداشت. میانگین مدت زمان جراحی در صورت استفاده از تکنیک لیفت دیواره شکمی نسبت به پنوموپریتونئوم تقریبا هفت دقیقه بیشتر بود.
بهطور خلاصه، به نظر نمیرسد لیفت دیواره شکمی نسبت به پنوموپریتونئوم در هیچیک از پیامدهای بیمار-محور در کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی در افرادی با خطر پائین بیهوشی، برتری داشته باشد. لیفت دیواره شکمی ممکن است با افزایش مدت زمان جراحی موجب افزایش هزینههای جراحی شود. از این رو، نمیتوان آن را بهطور معمول توصیه کرد. بیخطری لیفت دیواره شکمی هنوز اثبات نشده است. انجام کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده بیشتری در مورد این موضوع مورد نیاز است، زیرا به دلیل طراحی کارآزماییها، احتمال رسیدن به نتیجهگیریهای اشتباه ناشی از سوگیری و به دلیل بازی شانس زیاد بود. کارآزماییهای آتی باید افرادی را وارد کنند که در معرض خطر بیهوشی بالاتری هستند. علاوه بر این، چنین کارآزماییهایی باید از ارزیابیهای کورسازیشده معیارهای پیامد استفاده کنند.
به نظر نمیرسد لیفت دیواره شکمی با یا بدون پنوموپریتونئوم، در هیچیک از پیامدهای بیمار-محور در کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی در افرادی با خطر پائین بیهوشی، نسبت به پنوموپریتونئوم برتری داشته باشد. از این رو، نمیتوان آن را بهطور معمول توصیه کرد. بیخطری لیفت دیواره شکمی هنوز اثبات نشده است. به دلیل وجود خطر سوگیری در کارآزماییهای واردشده و خطر خطاهای تصادفی (random errors) نوع I و II ناشی از کم بودن تعداد شرکتکنندگان واردشده در کارآزماییها، انجام پژوهشهای بیشتر در مورد این موضوع مورد نیاز است. کارآزماییهای آتی باید افرادی را وارد کنند که در معرض خطر بیهوشی بالاتری قرار دارند. علاوه بر این، چنین کارآزماییهایی باید شامل ارزیابی کورسازیشده پیامدها باشد.
کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی (laparoscopic cholecystectomy) (خارج کردن کیسه صفرا با روش سوراخ کلید (key-hole)) امروزه رایجترین روش برای درمان سنگهای صفراوی علامتدار است. طی ایجاد پنوموپریتونئوم (pneumoperitoneum) که در حال حاضر برای انجام کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی مطرح شده، چندین تغییر قلبیریوی (کاهش برونده قلبی ( cardiac output)، انطباقپذیری ریوی و افزایش حداکثر فشار راههای هوایی) رخ میدهد. این تغییرات قلبیریوی ممکن است در افرادی با ذخیره قلبیریوی ضعیف، قابل تحمل نباشند.
ارزیابی مزایا و آسیبهای ناشی از لیفت دیواره شکمی (abdominal wall lift) در مقایسه با پنوموپریتونئوم در بیماران تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی.
پایگاه ثبت کارآزماییهای کنترلشده گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین ، MEDLINE؛ EMBASE؛ و Science Citation Index Expanded را تا فوریه 2013 جستوجو کردیم.
همه کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شدهای را وارد این مرور کردیم که لیفت دیواره شکمی (با یا بدون پنوموپریتونئوم) را در برابر پنوموپریتونئوم مقایسه کردند.
خطر نسبی (RR)، نسبت نرخ (rate ratio; RaR) یا تفاوت میانگین (MD) را با 95% فواصل اطمینان (CI) و بر اساس آنالیز قصد درمان (intention-to-treat) با هر دو مدل اثر ثابت (fixed-effect) و مدل اثرات تصادفی (random-effects model)، با کمک نرمافزار Review Manager (RevMan) محاسبه کردیم.
برای مقایسه لیفت دیواره شکمی با پنوموپریتونئوم در برابر پنوموپریتونئوم، در مجموع 130 شرکتکننده (همه با خطر پائین بیهوشی) که برای انجام کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی الکتیو برنامهریزی شدند، در پنج کارآزمایی به صورت تصادفی به لیفت دیواره شکمی با پنوموپریتونئوم (n = 53) در برابر پنوموپریتونئوم به تنهایی (n = 52) اختصاص داده شدند. یک کارآزمایی که شامل 25 نفر بود، تعداد شرکتکنندگان در هر گروه را بیان نکرد. هر پنج کارآزمایی، دارای خطر سوگیری (bias) بالا بودند. در هیچیک از شرکتکنندگان کارآزماییهایی که این پیامدها را گزارش کردند، موردی از مورتالیتی یا تبدیل به انجام کولهسیستکتومی با جراحی باز رخ نداد. تفاوت معنیداری در نرخ عوارض جانبی جدی میان دو گروه وجود نداشت (دو کارآزمایی؛ 2/29 رویداد (0.069 رویداد به ازای هر نفر) در برابر 2/29 رویداد (0.069 رویداد به ازای هر نفر)؛ نسبت نرخ (RaR): 1.00؛ 95% CI؛ 0.17 تا 5.77). هیچیک از کارآزماییها کیفیت زندگی، نسبتی از افراد که به صورت سرپایی تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی قرار گرفتند، یا درد بین چهار و هشت ساعت پس از جراحی را گزارش نکردند. تفاوت معنیداری در مدت زمان جراحی میان دو گروه وجود نداشت (چهار کارآزمایی؛ 53 شرکتکننده در برابر 54 شرکتکننده؛ 13.39 دقیقه بیشتر (95% CI؛ 2.73 دقیقه کمتر تا 29.51 دقیقه بیشتر) در لیفت دیواره شکمی با پنوموپریتونئوم و 100 دقیقه در گروه پنوموپریتونئوم).
برای مقایسه لیفت دیواره شکمی در برابر پنوموپریتونئوم، در مجموع 774 شرکتکننده (اکثریت با خطر پائین بیهوشی) در 18 کارآزمایی که برای کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی الکتیو برنامهریزی شدند، به صورت تصادفی به لیفت دیواره شکمی با پنوموپریتونئوم (n = 332) در برابر پنوموپریتونئوم (n = 358) اختصاص یافتند. یک کارآزمایی که شامل 84 نفر بود، تعداد شرکتکنندگان را در هر گروه اعلام نکرد. تمام کارآزماییها دارای خطر سوگیری بالا بودند. در هیچیک از کارآزماییهایی که مورتالیتی را گزارش کردند، این پیامد رخ نداد. تفاوت معنیداری در نسبتی از شرکتکنندگان که دچار عوارض جانبی جدی شدند، دیده نشد (شش کارآزمایی؛ 5/172 (نسبت وزندهی شده: 2.4%) در برابر 2/171 (1.2%)؛ RR: 2.01؛ 95% CI؛ 0.52 تا 7.80). تفاوت معنیداری در نرخ عوارض جانبی جدی میان دو گروه وجود نداشت (سه کارآزمایی؛ 5/99 رویداد (تعداد رویدادهای وزندهی شده به ازای هر نفر: 0.346 رویداد) در برابر 2/99 رویداد (0.020 رویداد به ازای هر نفر)؛ نسبت نرخ: 1.73؛ 95% CI؛ 0.35 تا 8.61). هیچیک از کارآزماییها کیفیت زندگی یا درد را میان چهار و هشت ساعت پس از جراحی گزارش نکردند. تفاوت معنیداری در نسبتی از افراد که جراحی آنها به روش کولهسیستکتومی با جراحی باز تغییر یافت، مشاهده نشد (11 کارآزمایی؛ 5/225 (نسبت وزندهی شده: 2.3%) در برابر 7/235 (3.0%)؛ RR: 0.76؛ 95% CI؛ 0.26 تا 2.21). مدت زمان جراحی در گروه لیفت دیواره شکمی به میزان قابل توجهی طولانیتر از گروه پنوموپریتونئوم بود (16 کارآزمایی؛ 6.87 دقیقه بیشتر (95% CI؛ 4.74 دقیقه تا 9.00 دقیقه بیشتر) در گروه لیفت دیواره شکمی در برابر 75 دقیقه در گروه پنوموپریتونئوم). تفاوت معنیداری در نسبتی از افراد که به صورت سرپایی تحت کولهسیستکتومی به روش لاپاروسکوپی قرار گرفتند، وجود نداشت (دو کارآزمایی؛ 15/31 (نسبت وزندهی شده: 48.5%) در برابر 9/31 (29%)؛ RR: 1.67؛ 95% CI؛ 0.85 تا 3.26).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.