پیشینه
خونریزی دستگاه گوارش (gastrointestinal; GI) فوقانی یکی از دلایل شایع بستری شدن اورژانسی افراد در بیمارستان است. پیشآگهی این وضعیت جدی است. برخی از بیماران ممکن است در نتیجه خونریزی کنترلنشده جان خود را از دست بدهند.
سوال مطالعه مروری
ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) یک عامل آنتیفیبرینولیتیک است. این دارو تجزیه فیبرین را کاهش میدهد؛ فیبرین چارچوبی را برای تشکیل لخته خون فراهم میکند، که برای توقف خونریزی لازم است. کارآزماییهای بالینی نشان میدهند که ترانکسامیک اسید میتواند مرگومیر بیمار را در خونریزی دستگاه گوارش فوقانی کاهش دهد.
ویژگیهای مطالعه
این مرور شامل دادههایی از هشت کارآزمایی تصادفیسازی شده در مورد ترانکسامیک اسید است. دو کارآزمایی نیز داروهای ضد زخم را ارزیابی کردند. فقط یک کارآزمایی از درمان آندوسکوپی کمکی استفاده کرد، زیرا کارآزماییهای باقیمانده پیش از معرفی این مداخله به بالین، انجام شدند.
نتایج کلیدی
این کارآزماییها نشان دادند که به نظر میرسد ترانکسامیک اسید تاثیر مفیدی بر مرگومیر دارد، اما نرخ بالای خروج از مطالعه در برخی کارآزماییها به این معنی است که تا زمانی که تحقیقات تکمیلی منتشر نشوند، نمیتوانیم از این یافتهها مطمئن باشیم. ترانکسامیک اسید مرگومیر را در کارآزماییهایی که شامل داروهای ضد زخم یا درمان آندوسکوپی بودند، کاهش نداد. انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بیشتری لازم است تا بتوانیم تعیین کنیم که ترانکسامیک اسید تاثیر مفیدی بر خونریزیهای جدی یا کنترلنشده دستگاه گوارش فوقانی دارد یا خیر.
کیفیت شواهد
بسیاری از بیمارانی که بهطور تصادفی انتخاب شدند، متعاقبا از ارزیابی حذف شدند. بنابراین منبع اصلی سوگیری (bias)، ریزش نمونه (attrition) بود. کیفیت کلی شواهد در حد متوسط تا پائین بود.
این مرور نشان داد که به نظر میرسد ترانکسامیک اسید تاثیر مفیدی بر مرگومیر دارد، اما نرخ بالای ریزش نمونه در برخی کارآزماییها به این معنی است که تا زمانی که یافتههای تحقیقات بیشتر منتشر نشوند، نمیتوانیم از این موضوع مطمئن باشیم. در زمان این بهروزرسانی در سال 2014، یک مطالعه بزرگ (8000 شرکتکننده) در حال انجام است، بنابراین این مرور در چند سال آینده بسیار آموزندهتر خواهد بود. بررسی بیشتر ترانکسامیک اسید مستلزم گنجاندن کارآزماییهای تصادفیسازی شده و کنترلشده با کیفیت بالا است. زمانبندی تصادفیسازی برای اجتناب از سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) و محدود کردن تعداد موارد خروج از مطالعه، ضروری است. کارآزماییهای آتی ممکن است از یک طراحی واقعبینانه استفاده کنند و باید شامل همه شرکتکنندگان با خونریزی مشکوک یا با خونریزی تایید شده از طریق آندوسکوپی، همچنین بازوی ترانکسامیک اسید-دارونما و تجویز همزمان مهارکنندههای پمپ پروتون و درمان آندوسکوپی باشند. ارزیابی معیارهای پیامد در چنین مطالعاتی باید به وضوح تعریف شود. بررسی با آندوسکوپ با کنترل مناسب خونریزی شدید، همچنین تایید خونریزی مجدد بالینی به کمک آندوسکوپ باید انجام شوند. علاوه بر این، اقدامات بالینی خونریزی مجدد باید گنجانده شوند. دیگر معیارهای مهم پیامد شامل مرگومیر (30 روزه یا در بیمارستان)، نیاز به جراحی اورژانسی یا تزریق خون و عوارض جانبی (شدید یا خفیف) هستند.
ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) از طریق تاثیرات آنتیفیبرینولیتیک خود باعث کاهش خونریزی میشود. در نسخه قبلی مرور حاضر، به این نتیجه رسیدیم که ترانکسامیک اسید ممکن است مرگومیر را کاهش دهد. این مرور شامل جستوجوهای به روز شده و کارآزماییهای جدید است.
ارزیابی تاثیرات ترانکسامیک اسید در مقابل عدم انجام مداخله، دارونما (placebo) یا دیگر داروهای ضد زخم برای خونریزی دستگاه گوارش فوقانی.
در جولای 2014، با انجام جستوجوها در بانک اطلاعاتی الکترونیکی (پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ Science Citation Index) و جستوجوهای دستی، مرور را بهروز کردیم.
فقط کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی و کنترلشده را، بدون در نظر گرفتن زبان نگارش یا وضعیت انتشار، وارد کردیم.
از فرآیندهای روششناسی (methodology) استاندارد مورد انتظار سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) استفاده کردیم. مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، خونریزی و عوارض جانبی، معیارهای پیامد اولیه بودند. متاآنالیزهای مدل اثر ثابت (fixed-effect) و مدل اثرات تصادفی (random-effects model) را انجام داده و نتایج را در قالب خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CIs) ارائه داده و از I² به عنوان معیار ناهمگونی (heterogeneity) میان-کارآزمایی استفاده کردیم. ترانکسامیک اسید را در مقابل دارونما یا عدم انجام مداخله و ترانکسامیک اسید را در مقابل داروهای ضد زخم بهطور جداگانه آنالیز کردیم. برای آنالیز منابع ناهمگونی و استحکام نتایج کلی، آنالیزهای زیرگروه (subgroup)، حساسیت (sensitivity) و متوالی (sequential) را انجام دادیم.
ما هشت کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را روی ترانکسامیک اسید برای خونریزی دستگاه گوارش فوقانی وارد کردیم. علاوه بر این، یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده واقعبینانه بزرگ در حال انجام را شناسایی کردیم که دادههای آن هنوز در دسترس نیستند. گروههای کنترل، بهطور تصادفی به دارونما (هفت کارآزمایی) یا عدم انجام مداخله (یک کارآزمایی) تقسیم شدند. دو کارآزمایی همچنین شامل یک گروه کنترل بودند که بهطور تصادفی به داروهای ضد زخم (لانزوپرازول (lansoprazole) یا سایمتیدین (cimetidine)) اختصاص یافتند. مطالعات واردشده بین سالهای 1973 و 2011 منتشر شدند. تعداد کل شرکتکنندگان تصادفیسازی شده از 47 تا 216 نفر متغیر بود (میانه (median): 204). همه کارآزماییها، مرگومیر را گزارش کردند. در مجموع، 42 نفر از 851 بیمار تصادفیسازی شده به ترانکسامیک اسید و 71 نفر از 850 بیمار در گروه کنترل جان خود را از دست دادند (RR: 0.60؛ 95% CI؛ 0.42 تا 0.87؛ P = 0.007؛ I² = 0%). هنگامی که همه شرکتکنندگان در گروه مداخله با دادههای پیامد از دست رفته به عنوان شکستهای درمانی وارد شدند، یا زمانی که آنالیز به کارآزماییهایی با خطر پائین سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) محدود شد، آنالیز تایید نشد. خونریزی مجدد برای 117 نفر از 826 شرکتکننده در گروه ترانکسامیک اسید و برای 146 نفر از 825 شرکتکننده در گروه کنترل تشخیص داده شد (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.00؛ P = 0.07؛ I² = 49%). ما توانستیم خطر عوارض جانبی جدی را بر اساس فقط چهار کارآزمایی ارزیابی کنیم. آنالیزهای ما نشان دادند «هیچ شواهدی دال بر وجود تفاوت میان مداخلات ترانکسامیک اسید و کنترل در مورد خطر بروز حوادث ترومبوآمبولی وجود ندارد.» به نظر میرسید که ترانکسامیک اسید خطر جراحی را در متاآنالیز با اثر ثابت کاهش میدهد (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.95)، اما این نتیجه در متاآنالیز با اثرات تصادفی از نظر آماری معنیدار نبود (RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.35 تا 1.04؛ P = 0.07). هیچ تفاوتی میان ترانکسامیک اسید و دارونما در ارزیابی ترانسفیوژن مشاهده نشد (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.94 تا 1.11؛ I² = 0%)، و متاآنالیزهایی که ترانکسامیک اسید را با داروهای ضد زخم مقایسه کردند، تاثیرات مفید یا مضر ترانکسامیک اسید را برای هر یک از پیامدهای ارزیابیشده شناسایی نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.