هدف از انجام این مرور چیست؟
متخصصان مراقبت سلامت اغلب بیماران خود را درگیر تصمیمگیری در مورد مراقبت از آنها نمیکنند. با تصمیمگیری مشترک، متخصصان مراقبت سلامت به بیماران درباره انتخابهای خود آگاهی میدهند و از آنها میخواهند گزینهای را انتخاب کنند که نشان دهنده آنچه باشد که برای آنها مهم است، از جمله گزینه عدم ادامه درمان. گفته میشود که تصمیمگیری مشترک (shared decision making) مطلوب است زیرا دخالت بیمار به عنوان یک حق پذیرفته میشود و بیماران بهطور کلی اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت سلامت خود میخواهند و ترجیح میدهند نقش فعالی در تصمیمگیری در مورد سلامت خود ایفا کنند. هدف از این مرور این بود که بدانند فعالیتهایی که به منظور افزایش تصمیمگیری مشترک توسط متخصصان مراقبت سلامت انجام میشوند موثر هستند یا خیر. نمونههایی از این فعالیتها عبارتند از برنامههای آموزشی، ارائه بروشورها، یا یادآورهای ایمیلی. محققان کاکرین تمام مطالعات مرتبط با پاسخ این سوال را گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند و 87 مطالعه یافتند.
پیامهای کلیدی
انواع مختلفی از فعالیتها برای افزایش تصمیمگیری مشترک توسط متخصصان مراقبت سلامت وجود دارد، اما ما نمیتوانیم اطمینان حاصل کنیم کدام یک از این فعالیتها بهتر عمل میکنند زیرا قطعیت (یا اطمینان) شواهد بسیار پائین است.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
مرور ما 87 مطالعه را بررسی کرد که در آنها به تست کردن این موضوع پرداخته شد که چه نوع فعالیتهایی در کمک به متخصصان مراقبت سلامت به خوبی عمل میکنند تا بیماران خود را در تصمیمگیری در مورد مراقبتهای آنها بیشتر درگیر کند. همچنین تاثیر این فعالیتها را بر پشیمانی از تصمیم، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت جسم یا روان، طول مدت مشاوره و هزینه بررسی کردیم.
مطالعات بسیار متفاوت بودند زیرا این فعالیتها برای مقایسه بسیار دشوار بودند.
ابتدا، مطالعات را به مطالعاتی که از ناظران خارجی برای اندازهگیری تصمیمگیری مشترک استفاده میکردند و مطالعاتی که از بیماران برای اندازهگیری تصمیمگیری مشترک استفاده میکردند، تقسیم کردیم.
سپس آنها را به مطالعاتی که فعالیتها را بر اساس موارد زیر بررسی کردند تقسیم کردیم: الف) برای متخصصان مراقبت سلامت به تنهایی (به عنوان مثال آموزش)؛ ب) برای بیماران به تنهایی (به عنوان مثال کمک به آنها برای تصمیمگیری، که یک جزوه گزینهها را توضیح میدهد و آنها را به فکر کردن در مورد ارزشها و ترجیحاتشان دعوت میکند) و ج) هم برای متخصصان مراقبت سلامت و هم برای بیماران (به عنوان مثال آموزش به همراه کمک به تصمیمگیری).
در نهایت، هر یک از این سه گروه را به مطالعاتی طبقهبندی کردیم که به مقایسه فعالیت با مراقبت معمول و مقایسه یک فعالیت با فعالیت دیگر پرداختند.
همچنین بررسی کردیم که قطعیت شواهد موجود برای پیامد اولیه ما (متخصصان مراقبت سلامت به چه میزان، بیماران خود را در تصمیمگیری در مورد مراقبتهای خود درگیر میکنند) و پیامدهای ثانویه (پشیمانی از تصمیم، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت جسم یا روان، طول مدت مشاوره، و هزینه) مطلوب چگونه بود.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
چهلوچهار مطالعه فقط فعالیتهای بیماران را بررسی کردند، در حالی که 28 مطالعه فعالیتهای متخصصان مراقبت سلامت و بیماران را بررسی کردند و 15 مطالعه فقط فعالیتهای متخصصان مراقبت سلامت را مورد بررسی قرار دادند.
در حالی که مطالعات در هر سه طبقهبندی، فعالیتهای مختلفی را برای افزایش تصمیمگیری مشترک توسط متخصصان مراقبت سلامت تست کردند، بهطور کلی نمیتوانیم به اثربخشی این فعالیتها اطمینان داشته باشیم زیرا قطعیت شواهد ضعیف بود. این موضوع به آن دلیل است که منابع خطاهای احتمالی بسیار (برای مثال، مطمئن نبودند که فعالیتهای تست شده نیز برای مقایسه گروهها ارائه نشد) و اغلب گزارشات ضعیفی از نتایج وجود داشت (یعنی عدم ارائه اطلاعات کافی برای قضاوت در مورد کیفیت شواهد).
اگرچه نتیجهگیری مشکل بود، میتوانیم بگوئیم که در مقایسه با عدم فعالیت، فعالیتهای متخصصان مراقبت سلامت ممکن است کیفیت زندگی مرتبط با سلامت روان را اندکی بهبود ببخشد اما تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت فیزیکی ایجاد میکند (دو مطالعه). همچنین میتوانیم بگوییم که فعالیتهایی که متخصصان مراقبت سلامت و بیماران را مورد هدف قرار میدهند، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در پشیمانی از تصمیم ایجاد کند (یک مطالعه).
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
مطالعات منتشر شده تا جون 2017 را جستوجو کردیم.
این موضوع که مداخلات برای افزایش استفاده از SDM توسط متخصصان مراقبت سلامت موثر هستند، نامطمئن است زیرا قطعیت شواهد پائین یا بسیار پائین است.
تصمیمگیری مشترک (shared decision making; SDM ) فرآیندی است که در آن انتخاب مراقبت سلامت توسط بیمار، افراد مهم دیگر، یا هر دو با یک یا چند متخصص مراقبت سلامت انجام میشود. با این حال، هنوز در عمل بهطور گستردهای پذیرفته نشده است. این دومین نسخه بهروز شده از این مرور کاکرین است.
تعیین اثربخشی مداخلات برای افزایش استفاده از SDM توسط متخصصان مراقبت سلامت. مداخلات هدفمند برای بیماران، مداخلات هدفمند برای متخصصان مراقبت سلامت و مداخلات هدفمند برای هر دو را در نظر گرفتیم.
در 15 جون 2017، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و پنج بانک اطلاعاتی دیگر را جستوجو کردیم. همچنین دو پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی و مجموعه مقالات مرتبط کنفرانسها را جستوجو کردیم. فهرست منابع را کنترل کردیم و برای شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و غیر-تصادفیسازی شده، مطالعات کنترل شده قبل و بعد و مطالعات سری زمانی منقطع که به ارزیابی مداخلات برای افزایش استفاده از SDM پرداختند که در آن پیامدهای اولیه با استفاده از معیارهای مبتنی بر مشاهده یا گزارش شده توسط بیمار مورد ارزیابی قرار گرفت.
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
87 مطالعه (45,641 بیمار و 3113 متخصص مراقبت سلامت) را وارد کردیم که عمدتا در ایالات متحده آمریکا، آلمان، کانادا و هلند انجام شدند. خطر سوگیری (bias) برای محافظت در برابر آلودگی بالا یا نامشخص، برای تفاوت در ویژگیهای پایه بیماران پائین، و برای حوزههای دیگر نامشخص بود.
چهلوچهار مطالعه به ارزیابی مداخلات هدفمند برای بیماران پرداختند. این مطالعات شامل کمکهای تصمیمگیری، فعالسازی بیمار، فهرست سوال سریع و آموزش بیماران میان دیگران بود و عبارت بود از تجویز به تنهایی (تک مداخله) یا به صورت ترکیبی (مداخله چند-جانبه). قطعیت شواهد بسیار پائین بود. اینکه مداخلات هدفمند بیماران در مقایسه با مراقبت معمول، که از طریق مشاهده (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.54؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.13- تا 1.22؛ 4 مطالعه؛ N = 424) یا گزارش توسط بیماران (SMD: 0.32؛ 95% CI؛ 0.16 تا 0.48؛ 9 مطالعه؛ N = 1386؛ تفاوت خطر (RD): 0.09-؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.01؛ 6 مطالعه؛ N = 754) اندازهگیری شدند، SDM را افزایش، یا پشیمانی از تصمیم را کاهش میدهند (SMD: -0.10؛ 95% CI؛ 0.39- تا 0.19؛ 1 مطالعه؛ N = 212)، کیفیت زندگی (QOL) مرتبط با سلامت فیزیکی (SMD: 0.00؛ 95% CI؛ 0.36- تا 0.36؛ 1 مطالعه؛ N = 116) یا سلامت روان (SMD: 0.10؛ 95% CI؛ 0.26- تا 0.46؛ 1 مطالعه؛ N = 116) را بهبود میبخشد یا تاثیر طول مدت مشاوره (SMD: 0.10؛ 95% CI؛ 0.39- تا 0.58؛ 2 مطالعه؛ N = 224) یا هزینه (SMD: 0.82؛ 95% CI؛ 0.42 تا 1.22؛ 1 مطالعه؛ N = 105) را کاهش میدهند، نامطمئن است.
این یافته که مداخلات هدفمند برای بیماران در مقایسه با مداخلات مشابه، اگر از طریق مشاهده (SMD: 0.88؛ 95% CI؛ 0.39 تا 1.37؛ 3 مطالعه؛ N = 271) یا گزارش توسط بیماران (SMD: 0.03؛ 95% CI؛ 0.18- تا 0.24؛ 11 مطالعه؛ N = 1906)؛ (RD: 0.03؛ 95% CI؛ 0.02- تا 0.08؛ 10 مطالعه؛ N = 2272) اندازهگیری شود SDM را افزایش میدهد، یا بر طول مدت مشاوره (SMD: -0.65؛ 95% CI؛ 1.29- تا 0.00-؛ 1 مطالعه؛ N = 39) و هزینهها تاثیر میگذارد، نامطمئن است. هیچ دادهای در مورد پشیمانی از تصمیمگیری، QOL مرتبط با سلامت جسم یا روان گزارش نشد.
پانزده مطالعه به ارزیابی مداخلات هدفمند برای متخصصان مراقبت سلامت پرداختند. این مطالعات شامل جلسات آموزشی، مواد آموزشی، ویزیتهای آموزش در محل و یادآورهای دیگر بود. قطعیت شواهد بسیار پائین است. اینکه این مداخلات در مقایسه با مراقبت معمول، اگر از طریق مشاهده (SMD: 0.70؛ 95% CI؛ 0.21 تا 1.19؛ 6 مطالعه؛ N = 479) یا گزارش توسط بیماران (SMD: 0.03؛ 95% CI؛ 0.15- تا 0.20؛ 5 مطالعه؛ N = 5772)؛ (RD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.03- تا 0.06؛ 2 مطالعه؛ N = 6303) اندازهگیری شوند، SDM را افزایش میدهند، یا پشیمانی از تصمیم را کاهش میدهند (SMD: 0.29؛ 95% CI؛ 0.07 تا 0.51؛ 1 مطالعه؛ N = 326)، یا بر طول مدت مشاوره (SMD: 0.51؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.81؛ 1 مطالعه؛ N = 175)، هزینه (دادهای در دسترس نیست) یا QOL مرتبط با سلامت جسم (SMD: 0.16؛ 95% CI؛ 0.05- تا 0.36؛ 1 مطالعه؛ N = 359) تاثیر میگذارند، نامطمئن است. QOL مرتبط با سلامت روان ممکن است کمی بهبود یابد (SMD: 0.28؛ 95% CI؛ 0.07 تا 0.49؛ 1 مطالعه؛ N = 359؛ شواهد با قطعیت پائین).
از آنجایی که قطعیت شواهد بسیار پائین است، اینکه مداخلات هدفمند برای متخصصان مراقبت سلامت در مقایسه با مداخلات مشابه، اگر از طریق مشاهده (SMD: -0.30؛ 95% CI؛ 1.19- تا 0.59؛ 1 مطالعه؛ N = 20) یا گزارش توسط بیماران (SMD: 0.24؛ 95% CI؛ 0.10- تا 0.58؛ 2 مطالعه؛ N = 1459)؛ اندازهگیری شوند SDM را افزایش میدهند، نامطمئن است. اطلاعات کافی برای تعیین تاثیر بر پشیمانی از تصمیم، QOL مربوط با سلامت جسم و روان، طول مدت مشاوره یا هزینهها وجود نداشت.
بیستوهشت مطالعه هم بیماران و هم متخصصان مراقبت سلامت را هدف قرار دادند. این مداخلات از ترکیبی از مداخلات مربوط به بیمار و مربوط به متخصصان مراقبت سلامت استفاده کردند. بر اساس شواهد با قطعیت پائین، اینکه این مداخلات، در مقایسه با مراقبت معمول، چه از طریق مشاهده (SMD: 1.10؛ 95% CI؛ 0.42 تا 1.79؛ 6 مطالعه؛ N = 1270) چه از طریق گزارش توسط بیماران (SMD: 0.13؛ 95% CI؛ 0.02- تا 0.28؛ 7 مطالعه؛ N = 1479)؛ (RD: 0.01-؛ 95% CI؛ 0.20- تا 0.19؛ 2 مطالعه؛ N = 266) اندازهگیری شوند، SDM را افزایش میدهند، QOL مرتبط با سلامت جسم (SMD: 0.08؛ 95% CI؛ 0.37- تا 0.54؛ 1 مطالعه؛ N = 75) یا روان (SMD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.44- تا 0.46؛ 1 مطالعه؛ N = 75) را بهبود میبخشند، بر طول مدت مشاوره (SMD: 3.72؛ 95% CI؛ 3.44 تا 4.01؛ 1 مطالعه؛ N = 36) یا هزینهها (دادهای در دسترس نیست) تاثیر میگذارند و ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در پشیمانی از تصمیم ایجاد کنند (SMD: 0.13؛ 95% CI؛ 0.08- تا 0.33؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین)، نامطمئن است.
از آنجایی که قطعیت شواهد بسیار پائین است، اینکه اگر مداخلات هدفمند برای بیماران و متخصصان مراقبت سلامت در مقایسه با مداخلات مشابه، از طریق مشاهده (SMD: -0.29؛ 95% CI؛ 1.17- تا 0.60؛ 1 مطالعه؛ N = 20)؛ (RD: 0.04-؛ 95% CI؛ 0.13- تا 0.04؛ 1 مطالعه؛ N = 134) یا گزارش توسط بیماران (SMD: 0.00؛ 95% CI؛ 0.32- تا 0.32؛ 1 مطالعه؛ N = 150)؛ اندازهگیری شود SDM افزایش مییابد، نامطمئن است. اطلاعات کافی برای تعیین تاثیرات بر پشیمانی از تصمیم، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت جسم و روان، طول مدت مشاوره یا هزینهها وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.