هدف از این مرور چیست؟
هدف از انجام این مرور کاکرین آن بود که بدانیم انجام جراحی آب مروارید در مقایسه با عدم-انجام آن بی‌خطر بوده و باعث بهبود بینایی در چشم مبتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (age-related macular degeneration; AMD) می‌شود یا خیر. محققان کاکرین تمام مطالعات مربوط به پاسخ این سوال را گردآوری و تحلیل کرده و دو مطالعه را وارد کردند.
پیام‌های کلیدی
اگر چه داده‌های به‌دست آمده از دو مطالعه کوچک نشان می‌دهند که انجام جراحی آب مروارید در چشم مبتلا به AMD ممکن است بینایی را بدون بدتر شدن AMD بهبود بخشد، در حال حاضر، امکان نتیجه‌گیری مطمئن از داده‌های موجود وجود ندارد. پزشکان باید بر اساس قضاوت بالینی خود تصمیم بگیرند که انجام جراحی آب مروارید را به بیماران مبتلا به AMD توصیه کنند یا خیر، تا مطالعات گسترده‌تری انجام و یافته‌های آن‌ها را منتشر کنند.
در این مرور چه موضوعی مورد مطالعه قرار گرفت؟
هم آب مروارید و هم AMD از علل شایع بینایی ضعیف هستند؛ آن‌ها اغلب با هم در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهند. آب مروارید زمانی رخ می‌دهد که لنز روشن جلوی چشم تیره شود. برداشتن لنز تیره (جراحی آب مروارید) بینایی خوب را برای بسیاری از چشم‌هایی که مشکل دیگری ندارند، بازمی‌گرداند. AMD نوعی بیماری است که در آن ماکولا (منطقه‌ای در پشت چشم که مسوول بینایی مرکزی است) تخریب می‌شود. برخی از پزشکان معتقدند که جراحی آب مروارید ممکن است چشم مبتلا به AMD را بیشتر از حذف لنز تیره از چشم، در معرض خطر از دست دادن بینایی قرار دهد.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
این مرور، دو مطالعه مربوط به مقایسه جراحی فوری آب مروارید (طی دو هفته) را با جراحی تاخیری آن (طی شش ماه) برای افرادی که مبتلا به آب مروارید و AMD بودند، وارد کرد. در یک مطالعه، گروهی که جراحی فوری دریافت کردند، طی شش ماه نسبت به گروه برنامه‌ریزی برای جراحی تاخیری، دید بهتری داشتند. در مطالعه دیگر، مشخص نبود که کدام گروه به دید بهتری در 12 ماه دست یافتند. هیچ یک از شرکت‌کنندگان در یک مطالعه دچار AMD بدتر نشدند؛ AMD فقط در یک شرکت‌کننده در گروه جراحی فوری بدتر شد. دو مطالعه کیفیت زندگی را اندازه‌گیری کردند: یک مطالعه نشان داد که گروه جراحی فوری، کیفیت زندگی بهتری نسبت به گروه جراحی تاخیری داشتند، و مطالعه دوم اطلاعات کافی را ارائه نکرد که به ما اجازه دهد داده‌ها را آنالیز کنیم. هیچ مطالعه‌ای عوارض جانبی را گزارش نکرد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
محققان کاکرین مطالعاتی را جست‌وجو کردند که تا 2 دسامبر 2016 منتشر شدند.
در حال حاضر امکان نتیجه‌گیری مطمئن از داده‌های موجود درباره اینکه جراحی آب مروارید در افراد مبتلا به AMD پس از 12 ماه مفید است یا مضر، وجود ندارد. اگرچه جراحی آب مروارید بهبودی کوتاه-مدتی (شش ماه) را در BCVA در چشم‌های مبتلا به AMD در مقایسه با عدم-انجام جراحی فراهم می‌کند، مشخص نیست که زمان‌بندی جراحی، تاثیری بر پیامدهای طولانی-مدت دارد یا خیر. پزشکان باید بر اساس تجربه و قضاوت بالینی خود توصیه‌هایی را به بیماران مبتلا به AMD در مورد جراحی آب مروارید ارائه دهند تا کارآزمایی‌های کنترل‌شده بیشتری انجام و یافته‌های آن‌ها را منتشر کنند.
انجام RCTهای آینده‌نگری مورد نیاز هستند که جراحی آب مروارید را با عدم-انجام آن در افراد مبتلا به AMD مقایسه کنند تا مشخص شود جراحی آب مروارید در تمام یا بخشی از بیماران مبتلا به AMD مفید است یا مضر. با این حال، ملاحظات اخلاقی مانع از انجام جراحی یا به تاخیر انداختن آن برای چندین سال می‌شود، خصوصا اگر درمان بالقوه سودمندی باشد. طراحان کارآزمایی‌های آینده به استفاده از سیستم‌های استاندارد موجود برای درجه‌بندی آب مروارید و AMD و اندازه‌گیری پیامدهای کلیدی: حدت بینایی، تغییر در حدت بینایی، بدتر شدن AMD، معیارهای کیفیت زندگی و عوارض جانبی، تشویق می‌شوند.
آب مروارید و دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (age-related macular degeneration; AMD) از علل شایع کاهش دید هستند که اغلب به طور همزمان در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهند. اگرچه جراحی آب مروارید درمان موثری برای از دست دادن بینایی ناشی از آب مروارید است، برخی پزشکان گمان می‌کنند که چنین مداخله‌ای ممکن است خطر بدتر شدن AMD زمینه‌ای را افزایش دهد و به این ترتیب اثرات زیانباری بر بینایی بر جای بگذارد.
هدف از این مرور، ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) جراحی آب مروارید در مقایسه با عدم-انجام آن در چشمان مبتلا به AMD بود.
ما CENTRAL (شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین) (2016، شماره 11)؛ Ovid MEDLINE؛ Epub Ahead of Print؛ In-Process & Other Non-Indexed Citations؛ Ovid MEDLINE Daily (ژانویه 1946 تا دسامبر 2016)؛ Embase (ژانویه 1980 تا دسامبر 2016)؛ Latin American and Caribbean Literature on Health Sciences (LILACS) (ژانویه 1982 تا دسامبر 2016)؛ the ISRCTN registry (www.isrctn.com/editAdvancedSearch)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov) و the World Health Organization (WHO) International Clinical Trials Registry Platform (ICTRP) (www.who.int/ictrp/search/en) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر تاریخ انتشار یا زبان نگارش مقاله در جست‌وجوهای الکترونیکی کارآزمایی‌ها اعمال نکردیم. آخرین‌بار بانک‌های اطلاعاتی را در 2 دسامبر 2016 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌شده‌ای را وارد کردیم که شرکت‌کنندگان مبتلا به آب مروارید و AMD را وارد کرده و انجام جراحی آب مروارید را با عدم-انجام آن مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را بر اساس معیارهای ورود و خروج ارزیابی کردند. دو نویسنده مرور به‌طور جداگانه داده‌ها را استخراج، خطر سوگیری (bias) را در مطالعات وارد شده ارزیابی، و قطعیت شواهد را درجه‌بندی کردند. روش‌های توصیه شده را توسط کاکرین پیگیری کردیم.
دو RCT را با مجموع 114 شرکت‌کننده (114 چشم) مبتلا به آب مروارید و AMD قابل توجه وارد کردیم. هیچ کارآزمایی در حال انجامی را شناسایی نکردیم. شرکت‌کنندگان در هر RCT برای جراحی فوری (در عرض دو هفته پس از ورود) یا جراحی تاخیری (شش ماه پس از ورود) آب مروارید تصادفی‌سازی شدند. خطر سوگیری در اغلب زمینه‌ها در هر مطالعه نامشخص بود؛ یک مطالعه به صورت آینده‌نگر به ثبت رسید.
در یک مطالعه انجام شده در استرالیا، پیامدها فقط در شش ماه گزارش شدند (شرکت‌کنندگان گروه جراحی تاخیری، قبلا جراحی آب مروارید داشتند). طی شش ماه، گروه جراحی فوری در مقایسه با گروه جراحی تاخیری، بهبود متوسطی را در بهترین حدت بینایی اصلاح شده (best-corrected visual acuity; BCVA) نشان دادند (تفاوت میانگین (MD): 0.15 Log MAR-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.28- تا 0.02-؛ 56 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). در مطالعه دیگر که در اتریش انجام شد، پیامدها فقط در 12 ماه گزارش شدند (12 ماه بعد در شرکت‌کنندگان گروه جراحی فوری و شش ماه بعد در شرکت‌کنندگان گروه جراحی تاخیری که جراحی آب مروارید داشتند). مشخص نیست کدام گروه درمانی طی 12 ماه به بهبودی بیشتری در حدت بینایی فاصله دور دست یافتند (واحد اندازه‌گیری گزارش‌نشد؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در 12 ماه، میانگین تغییر نسبت به خط پایه بین گروه‌ها از نظر دروزن جمع شده (cumulated drusen) یا اندازه جغرافیایی منطقه آتروفی، کوچک بوده و نسبت به آن عدم اطمینان وجود داشت، اگر هم وجود داشت، در گروه‌ها مورد قبول بود (MD: 0.76؛ 95% CI؛ 8.49- تا 10.00؛ 49 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ یک از شرکت‌کنندگان در یک مطالعه در طول 12 ماه پیگیری، به AMD اگزوداتیو مبتلا نشدند؛ در مطالعه دیگری، نو-رگ‌زایی مشیمیه (choroidal neovascularization) در چشم 1 مورد از 27 شرکت‌کننده در گروه جراحی فوری در مقابل 0 مورد از 29 شرکت‌کننده در گروه جراحی تاخیری در شش ماه پیگیری پیشرفت کرد (خطر نسبی (RR): 3.21؛ 95% CI؛ 0.14 تا 75.68؛ 56 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). کیفیت زندگی با استفاده از دو پرسشنامه مختلف اندازه‌گیری شد. نمرات پرسشنامه Impact of Vision Impairment (IVI) نشان داد که کیفیت زندگی مرتبط با بینایی در بیماران گروه جراحی فوری نسبت به گروه جراحی تاخیری، طی شش ماه بهتر بود (MD در نمرات لاجیت (logit scores)؛ 1.60؛ 95% CI؛ 0.61 تا 2.59؛ شواهد با قطعیت پائین). با این حال، با توجه به داده‌های ناکافی، نتوانستیم نمرات به دست آمده را پرسشنامه Visual Function-14 (VF-14) از مطالعه دیگر آنالیز کنیم. هیچ موردی از بروز عوارض جانبی پس از جراحی در هیچ یک از مطالعات گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.