بسیاری از افراد مبتلا به بیماریهای مزمن کلیه (chronic kidney disease; CKD) که تحت دیالیز قرار دارند، دچار کمخونی (کاهش تعداد یا کیفیت گلبولهای قرمز خون) میشوند. داروهایی از خانواده محرک اریتروپویزیس (erythropoiesis-stimulating) با افزایش تولید گلبولهای قرمز خون، کمخونی را برطرف میسازند. اگرچه مصرف ESAها برای اغلب افراد بسیار مفید بوده، حدود 10% از بیماران از مزیت اندک درمان برخوردار شده یا درمان هیچگونه مزیتی برای آنها نداشته است. عدم توانایی در کنترل و تثبیت کمخونی میتواند منجر به کاهش نرخ بقا (survival) و افزایش خطر سکته مغزی شود، بنابراین یافتن درمان موثر برای مدیریت کمخونی در افرادی که به درمان ESA پاسخ کافی نمیدهند، مهم است.
ما متون علمی را جستوجو کردیم تا شواهدی را در مورد بهترین روش درمان برای افرادی که از درمان ESA مزیتی کسب نمیکنند، پیدا کنیم. دو مطالعه را پیدا کردیم: یک مورد مصرف ویتامین C داخل وریدی را ارزیابی کرد و مطالعه دیگر مایعات دیالیزور (dialyser) با شار بالا (high-flux) را به عنوان درمانهای احتمالی بررسی کرد. ابعاد این مطالعات کوچک بوده (در مجموع 90 شرکتکننده) و اغلب انتخابی بودند: آنها شامل بیماران همودیالیزی بودند، اما بیماران دیالیز صفاقی را در نظر نگرفتند. این بدان معناست که نتایج این مطالعات را نمیتوان به همه افراد مبتلا به CKD در حال دیالیز که تحت درمان با ESA هستند، تعمیم داد. فقدان شواهد به این معنی است که نمیتوانیم درمان جایگزینی را برای افرادی که به ESA پاسخ نمیدهند، تعیین یا توصیه کنیم.
انجام مطالعات قویتر و دقیقتری لازم است تا بتوان تمام درمانهایی را بهطور سیستماتیک ارزیابی کرد که برای معالجه افرادی در نظر گرفته شدند که به درمان ESA پاسخ نمیدهند. تا زمانی که شواهد کافی در این زمینه موجود نباشد، نمیتوان با اطمینان هیچ درمانی را برای رفع این مشکل توصیه کرد.
شواهد کافی برای توصیه آگاهانه در مورد هرگونه مداخله به منظور بهبود پاسخدهی ضعیف به ESA شناسایی نشد. انجام RCTهایی با قدرت کافی برای اثبات بیخطری (safety) و کارآمدی مداخلات در بهبود پاسخگویی به درمان ESA مورد نیاز هستند.
افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کلیه (end-stage kidney disease; ESKD) اغلب دچار کمخونی میشوند. عوامل محرک اریتروپویزیس (erythropoiesis-simulating agents; ESAs) اغلب برای افراد مبتلا به ESKD تجویز میشوند تا هموگلوبین را در سطحی حفظ کنند که نیاز به ترانسفیوژن را به حداقل برساند. با این حال، حدود 5% تا 10% از بیماران مبتلا به ESKD نسبت به ESAها مقاومت نشان میدهند و مطالعات مشاهدهای نشان دادهاند که بیماران نیازمند به دوز بالای ESA در معرض خطر بالاتر مورتالیتی قرار دارند.
این مرور با هدف مطالعه تاثیرات مداخلات برای درمان کمخونی مقاوم به ESA در افراد مبتلا به ESKD انجام شد.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE و EMBASE را برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) شامل شرکتکنندگان مبتلا به ESKD تحت دیالیز یا بیماران پیش از دیالیز که مبتلا به بیماریهای مزمن کلیه (مرحله 5) بودند، جستوجو کردیم. تاریخ انجام آخرین جستوجو: اپریل 2013.
مقاومت به ESA به صورت ناتوانی در دستیابی یا حفظ سطوح هموگلوبین/هماتوکریت درون محدوده هدف مورد نظر، علیرغم استفاده از دوزهای مناسب ESA (اریتروپویتین ≥ 450 واحد/کیلوگرم/هفته به صورت داخل وریدی یا ≥ 300 واحد/کیلوگرم/هفته به صورت زیرجلدی؛ داربیپویتین ≥ 1.5 میکروگرم/کیلوگرم/هفته) در افرادی که دچار سوءتغذیه نبودند، یا اختلالات خونی یا خونریزیدهنده داشتند، تعریف شد. معیارهای ورود گسترده برای حالت پاسخ به ESA عبارت بودند از: دوز اریتروپویتین ≥ 300 واحد/کیلوگرم/هفته و ≥ 150 واحد/کیلوگرم/هفته برای تجویز داخل وریدی؛ یا ≥ 200 واحد/کیلوگرم/هفته و ≥ 100 واحد/کیلوگرم/هفته برای تجویز زیرجلدی؛ یا دوز داربیپویتین ≥ 1.0 میکروگرم/کیلوگرم/هفته).
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کیفیت مطالعات را بررسی و دادهها را استخراج کردند. آنالیزهای آماری با استفاده از یک مدل اثرات تصادفی (random effects) انجام شده و نتایج در قالب خطر نسبی (RR) یا تفاوت میانگین (MD) با 95% فواصل اطمینان (CI) بیان شدند.
عناوین و چکیده 521 رکورد غربالگری شدند که از این تعداد، 99 مورد را با متن کامل مرور کردیم. فقط دو مطالعه با معیارهای ورود همخوانی داشتند. یک مطالعه استفاده از ویتامین C داخل وریدی را در مقایسه با عدم استفاده از داروی مطالعه روی 42 بیمار مبتلا به ESKD تحت همودیالیز که نیاز به اریتروپویتین داخل وریدی (دوز ≥ 450 واحد/کیلوگرم/هفته) داشتند، به مدت شش ماه بررسی کرد. در مطالعه واردشده دیگر، دیالیزور (dialyser) با شار بالا (high-flux) در مقایسه با دیالیزور کم-شار (low-flux) روی 48 بیمار همودیالیزی نیازمند به اریتروپویتین زیرجلدی (دوز ≥ 200 واحد/کیلوگرم/هفته) به مدت شش ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنجا که مداخلات متفاوت بودند، دادهها قابل ترکیب برای انجام متاآنالیز کمّی نبودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.