موضوع چیست؟
احتقان پستان (breast engorgement)، عبارت است از پر شدن پستان از شیر، که منجر به ایجاد پستانهای متورم، سفت، و دردناک میشود. در صورتی که تغذیه نوزاد با برنامهریزی انجام شود، زنان در شیردهی با مشکل مواجه شوند یا از نوزادان خود جدا شوند، ایجاد احتقان شایعتر است. این وضعیت باعث میشود که پستانها به اندازه کافی تخلیه نشوند.
چرا این موضوع اهمیت دارد؟
احتقان پستان آزاردهنده بوده و منجر به عوارضی مانند التهاب پستان، درد/شقاق نوک پستان و کاهش تولید شیر میشود. در نتیجه، زنان ممکن است شیردهی خود را متوقف کنند. شواهد همسو و سازگاری برای شکلهای موثر درمان وجود ندارد.
ما چه شواهدی را یافتیم؟
برای این بهروزرسانی، برای یافتن کارآزماییهای (در 2 اکتبر 2019) مربوط به بررسی هر نوعی از درمان احتقان پستان در زنان شیرده جستوجو کردیم. تعداد 21 مطالعه را، شامل 2170 زن و 17 مداخله متفاوت، پیدا کردیم.
برای درمان درد پستان، برگهای سرد کلم (cold cabbage leave) ممکن است بهتر از مراقبت معمول یا کمپرس ژل سرد باشند. ما مطمئن نیستیم که برگهای سرد کلم بهتر از برگهای کلم در دمای اتاق باشند، یا برگهای کلم در دمای اتاق بهتر از کیسه آب گرم عمل کنند، یا کرم عصاره برگ کلم بهتر از کرم دارونما (placebo) تاثیر داشته باشد، زیرا قطعیت شواهد پائین بود. برای درمان سفت شدن پستان، برگهای سرد کلم ممکن است بهتر از مراقبت معمول باشند اما مطمئن نیستیم که بهتر از کمپرس ژل سرد نیز عمل کنند. برای مدیریت احتقان پستان، برگهای کلم در دمای اتاق ممکن است عملکرد بهتری از کیسه آب گرم داشته باشند. ما مطمئن نیستیم که کرم عصاره برگ کلم بهتر از کرم دارونما باشد زیرا قطعیت شواهد پائین بود.
برای مدیریت درد پستان، کمپرس گیاهی میتواند بهتر از کمپرس گرم باشد و ماساژ-درمانی بههمراه کمپرس کاکتوس/آلوئه ممکن است عملکرد بهتری از ماساژ-درمانی بهتنهایی داشته باشد. ما مطمئن نیستیم که کمپرس کاکتوس/آلوئه بهتر از ماساژ-درمانی باشد، چرا که قطعیت شواهد پائین بود. برای مدیریت سفتی پستان، کمپرس کاکتوس/آلوئه احتمالا بهتر از ماساژ-درمانی است. برای سفتی پستان ممکن است ماساژ-درمانی به همراه کمپرس سرد با کاکتوس/آلوئه بهتر از ماساژ-درمانی تنها باشد. در مورد تاثیرات درمانهای کمپرس بر احتقان پستان و توقف شیردهی مطمئن نیستیم زیرا قطعیت شواهد بسیار پائین بود.
پروتئاز (protease) ممکن است برای مدیریت درد و تورم پستان بهتر باشد، در حالی که برای احتقان پستان، سراپپتاز (serrapeptase) میتواند بهتر از دارونما عمل کند. ما مطمئن نیستیم که سراپپتاز درد یا تورم پستان را کاهش میدهد، یا اکسیتوسین در مقایسه با دارونما احتقان پستان را کم میکند، زیرا قطعیت شواهد پائین بود.
برای درمان درد پستان، اطمینانی به اثربخشی کمپرسهای ژل سرد در مقایسه با درمانهای کنترل نداریم زیرا قطعیت شواهد پائین بود. برای مدیریت سفتی پستان، کمپرسهای ژل سرد میتوانند عملکرد بهتری از مراقبت معمول داشته باشند. ما مطمئن نیستیم که زنان بیشتری به دنبال درمان با کمپرس ژل سرد، در مقایسه با زنان دریافتکننده مراقبت معمول، شیردهی خود را متوقف کنند، زیرا قطعیت شواهد پائین بود.
قطعیت شواهد برای دیدگاه زنان در مورد درمان، در سطح پائینی قرار داشت. زنانی که از برگهای سرد کلم استفاده کردند، بیشتر از زنان دریافتکننده مراقبت معمول یا کمپرسهای ژل سرد، احساس رضایت کردند. ممکن است تفاوت کمی در میزان رضایت زنان دریافتکننده کمپرسهای ژل سرد و مراقبت معمول وجود داشته باشد.
سه مطالعه عوارض جانبی را گزارش کردند. هیچ زنی در هیچ یک از گروههای دریافتکننده دارو دچار عوارض جانبی نشد (شواهد با قطعیت پائین) و 2/250 زن تحت درمان با کمپرس گیاهی در مقایسه با 0/250 زن در گروه کمپرس گرم دچار تحریکات پوستی شدند (شواهد با قطعیت متوسط).
این یافتهها چه معنایی دارند؟
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد استفاده از برخی از درمانها مانند برگهای کلم، کمپرسهای ژل سرد، کمپرسهای گیاهی و ماساژ-درمانی ممکن است برای مدیریت احتقان پستان امیدوارکننده باشند، اما انجام مطالعات بیشتر برای پی بردن به تاثیر واقعی این مداخلات لازم است.
اگرچه برخی از مداخلات مانند استفاده از برگ کلم، کمپرسهای ژل سرد، کمپرسهای گیاهی و ماساژ ممکن است برای درمان احتقان پستان امیدوارکننده باشند، قطعیت شواهد در سطح پائینی قرار دارد و نمیتوانیم در مورد تاثیرات واقعی آنها نتیجهگیری دقیقی داشته باشیم. کارآزماییهای بعدی باید حجم نمونه بزرگتری داشته، و از زنان - نه پستانهای مجزا - بهعنوان واحد تجزیهوتحلیل استفاده کنند.
احتقان پستان (breast engorgement)، عبارت است از پر شدن پستانها از شیر، که اغلب در روزهای نخست پس از زایمان رخ میدهد. این وضعیت منجر به تورم، سفتی، و درد سینهها شده و ممکن است منجر به قطع زودهنگام شیردهی، کاهش تولید شیر، ترکخوردگی نوک سینهها، و التهاب پستان (mastitis) شود. درمانهای مختلفی برای آن مورد مطالعه قرار گرفتهاند، اما شواهد همسو و سازگار کمی در مورد مداخلات موثر یافت شده است.
تعیین اثربخشی و بیخطری (safety) درمانهای مختلف در مدیریت درمانی احتقان پستان در زنان شیرده.
در تاریخ 2 اکتبر 2019، پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین؛ ClinicalTrials.gov؛ پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO)، و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
همه انواع کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده و همه اشکال درمان برای احتقان پستان، واجد شرایط ورود به این مرور بودند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن کارآزماییها را ارزیابی کرده، دادهها را استخراج، و ارزیابی «خطر سوگیری (bias)» را انجام دادند و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بررسی کردند.
برای این بهروزرسانی، 21 مطالعه (2170 زن تصادفیسازی شده) را وارد کردیم که در شرایط مختلفی انجام شدند. در شش مطالعه از پستانهای مجزا به عنوان واحد تجزیهوتحلیل استفاده شد.
کارآزماییها مداخلات زیر را بررسی کردند: برگهای کلم، کمپرسهای مختلف گیاهی (زنجبیل، کاکتوس و آلوئه، گل ختمی درختی (hollyhock))، ماساژ (دستی، الکترومکانیکی، اکتانی (Oketani))، طب سوزنی، اولتراسوند، طب فشاری (acupressure)، اسکراپ- درمانی (scraping therapy)، کمپرسهای سرد، و درمانهای دارویی (سراپپتاز (serrapeptase)، پروتئاز (protease)، و اکسیتوسین (oxytocin)). به دلیل ناهمگونی، انجام متاآنالیز امکانپذیر نبود و دادهها از کارآزماییهای تکی گزارش شدند. به دلیل محدودیتهای موجود در طراحی مطالعه، عدم-دقت و ناهمگونی در تاثیرات مداخلات، قطعیت شواهد کاهش یافت. در اینجا یافتههای حاصل از مقایسههای کلیدی را گزارش میدهیم.
درمان با برگ کلم در مقایسه با کنترل
برای مدیریت درد پستان، برگهای سرد کلم ممکن است موثرتر از مراقبت معمول (تفاوت میانگین (MD): 1.03- امتیاز در مقیاس آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS) 0 تا 10، 95% فاصله اطمینان (CI): 1.53- تا 0.53-؛ 152 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کمپرسهای ژل سرد (0.63- امتیاز در VAS؛ 95% CI؛ 1.09- تا 0.17-؛ 152 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) باشند، اگرچه شواهد بسیار نامطمئن بودند. در مورد تاثیر برگهای سرد کلم در مقایسه با برگهای کلم در دمای اتاق، برگهای کلم در دمای اتاق در مقایسه با کیسه آب گرم، و کرم عصاره برگ کلم در مقایسه با کرم دارونما (placebo) مطمئن نیستیم زیرا CIها گسترده بوده و دربرگیرنده هیچ تاثیری نبودند.
برای مدیریت سفتی پستان، برگهای سرد کلم ممکن است موثرتر از مراقبت معمول باشند (MD؛ 0.58- امتیاز در VAS؛ 95% CI؛ 0.82- تا 0.34-؛ 152 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). در مورد تاثیر برگهای سرد کلم در مقایسه با کمپرس ژل سرد مطمئن نیستیم زیرا CIها گسترده بوده و شامل هیچ تاثیری نبودند.
برای مدیریت احتقان پستان، برگ کلم در دمای اتاق ممکن است موثرتر از کیسه آب گرم باشد (MD؛ 1.16- امتیاز در مقیاس 1 تا 6 نقطهای؛ 95% CI؛ 1.36- تا 0.96-؛ 63 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در مورد تاثیر کرم عصاره برگ کلم در مقایسه با کرم دارونما مطمئن نیستیم زیرا CIها گسترده بوده و شامل هیچ تاثیری نبودند.
زنانی که از برگهای سرد کلم استفاده کردند بیشتر از زنان دریافتکننده مراقبت معمول (خطر نسبی (RR): 1.42؛ 95% CI؛ 1.22 تا 1.64؛ 152 زن؛ با قطعیت پائین) یا کمپرس ژل سرد (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 1.10 تا 1.38؛ 152 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) از تاثیر درمان خود رضایت داشتند.
ما مطمئن نیستیم که زنان به دنبال درمان با برگهای سرد کلم طولانیتر از زنان دریافت کننده مراقبت معمول به شیردهی خود ادامه دهند، زیرا CIها گسترده و شامل هیچ تاثیری نبودند.
تورم پستان و عوارض جانبی گزارش نشدند.
درمان با کمپرس در مقایسه با کنترل
برای مدیریت درد پستان، کمپرس گیاهی ممکن است موثرتر از کمپرس گرم باشد (MD؛ 1.80- امتیاز در VAS؛ 95% CI؛ 2.07- تا 1.53-؛ 500 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). ماساژ-درمانی به علاوه کمپرس کاکتوس و آلوئه احتمالا موثرتر از ماساژ-درمانی بهتنهایی است (MD؛ 1.27- امتیاز در VAS؛ 95% CI؛ 1.75- تا 0.79-؛ 100 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). در مقایسه کمپرس کاکتوس و آلوئه با ماساژ-درمانی، CIها گسترده و شامل هیچ تاثیری نبودند.
برای مدیریت سفتی پستان، کمپرس سرد با کاکتوس و آلوئه میتواند موثرتر از ماساژ-درمانی باشد (RR: 0.66؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.87؛ 102 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). ماساژ-درمانی بههمراه کمپرس سرد کاکتوس و آلوئه ممکن است در مقایسه با ماساژ-درمانی تنها خطر سفتی پستان را کاهش دهد (RR: 0.38؛ 95% CI؛ 0.25 تا 0.58؛ 100 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
در مورد تاثیرات درمانهای کمپرس بر احتقان پستان و توقف شیردهی مطمئن نیستیم زیرا قطعیت شواهد بسیار پائین بود.
میان زنانی که تحت درمان با کمپرس گیاهی قرار گرفتند، 2/250 مورد در مقایسه با 0/250 زن در گروه کمپرس گرم، دچار تحریکات پوستی شدند (شواهد با قطعیت متوسط).
تورم پستان و نظر زنان در مورد درمان گزارش نشدند.
درمانهای دارویی در مقایسه با دارونما
پروتئاز در مقایسه با دارونما ممکن است درد پستان (RR: 0.17؛ 95% CI؛ 0.04، 0.74؛ شواهد با قطعیت پائین؛ 59 زن) و تورم پستان (RR: 0.34؛ 95% CI؛ 0.15 تا 0.79؛ 59 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) را کاهش دهد، در حالی که سراپپتاز احتمالا خطر احتقان را کم میکند (RR: 0.36؛ 95% CI؛ 0.14 تا 0.88؛ 59 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما مطمئن نیستیم که سراپپتاز در مقایسه با دارونما درد یا احتقان پستان را کاهش دهد، یا اکسیتوسین باعث کاهش احتقان شود زیرا CIها گسترده و شامل هیچ تاثیری نبودند.
هیچ زنی در هیچ یک از گروههای دریافتکننده سراپپتاز، پروتئاز یا دارونما دچار عوارض جانبی نشد (شواهد با قطعیت پائین).
سفتی/سختی پستان، نظر زنان در مورد درمان و قطع شیردهی گزارش نشدند.
کمپرسهای ژل سرد در مقایسه با کنترل
برای درمان درد پستان، اطمینانی از اثربخشی کمپرسهای ژل سرد در مقایسه با درمانهای کنترل نداریم زیرا قطعیت شواهد بسیار پائین بود.
برای مدیریت سفتی پستان، استفاده از کمپرسهای ژل سرد ممکن است موثرتر از مراقبت معمول باشند (MD؛ 0.34- امتیاز در مقیاس 1 تا 6 امتیازی؛ 95% CI؛ 0.60- تا 0.08-؛ 151 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). مشخص نیست که زنان به دنبال درمان با کمپرس ژل سرد شیردهی طولانیتری از زنان دریافتکننده مراقبت معمول دارند یا خیر، زیرا CIها گسترده و دربرگیرنده هیچ تاثیری نبودند.
ممکن است تفاوت کمی در رضایت زنان از کمپرسهای ژل سرد در مقایسه با مراقبت معمول وجود داشته باشد (RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.97 تا 1.40؛ 151 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
تورم و احتقان پستان و عوارض جانبی گزارش نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.