پیشینه
اینطور تخمین زده شده که مصرف دخانیات سالانه منجر به مرگ 7 میلیون نفر می‌شود. نیکوتین بسیار اعتیادآور است، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تقریبا 70% افراد سیگاری آمریکایی و انگلیسی مایل به ترک سیگار هستند. اگرچه بسیاری از افراد سیگاری تلاش می‌کنند که خودشان سیگار را ترک کنند، توصیه‌های یک متخصص سلامت شانس ترک را افزایش می‌دهد. تا سال 2016، 3.5 میلیارد کاربر اینترنتی در سراسر جهان وجود داشت. به دلیل هزینه‌های پائین اینترنت برای هر کاربر و اینکه به‌طور بالقوه در دسترس افراد سیگاری قرار دارد و ممکن است به دلیل محدود بودن دسترسی به مراقبت سلامت یا استیگما از دسترسی به مراقبت سلامت محروم باشند، یک پلت‌فرم جذاب برای کمک به افراد برای ترک سیگار است. مداخلات مبتنی بر اینترنت می‌تواند افراد جوان سیگاری، یا افرادی که ممکن است به دنبال روش‌های مرسوم ترک مصرف سیگار نروند را نیز مورد هدف قرار دهد.
ویژگی‌های مطالعه
تا آگوست 2016، این مرور 67 کارآزمایی را شامل داده‌های مربوط به بیش از 110,000 شرکت‌کننده به دست آورد. داده‌های مربوط به ترک سیگار پس از شش ماه یا بیشتر برای 35,969 شرکت‌کننده در دسترس بود. طیفی از مداخلات اینترنتی را با شدت زیاد، از یک مداخله با شدت پائین، به عنوان مثال ارائه لیستی از وب‌سایت‌ها برای ترک سیگار به شرکت‌کنندگان، تا مداخلات شدید متشکل از مولفه‌های اینترنت، ایمیل و تلفن همراه بررسی کردیم. مداخلات را به صورت هدفمند یا تعاملی یا هر دو طبقه‌بندی کردیم. مداخلات اینترنتی هدفمند، متفاوت از مولفه‌های چند-رسانه‌ای با منابع پیام شخصی هستند. برخی از مداخلات شامل مشاوره یا حمایت اینترنتی از طریق پرستاران، مربیان همتراز یا متخصصان درمان دخانیات نیز بودند. کارآزمایی‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی آنلاین، مانند فیس‌بوک، توییتر، و سایر انجمن‌های آنلاین را نیز ادغام کردند.
نتایج کلیدی
بر اساس نتایج ترکیبی، برنامه‌های اینترنتی که تعاملی و هدفمند با پاسخ‌های فردی بودند منجر به نرخ‌های ترک بالاتری نسبت به مراقبت معمول یا خود-یاری نوشته شده در شش ماه یا بیشتر شد.
کیفیت شواهد
کارآزمایی‌های زیادی وجود نداشت که درباره افراد جوان انجام شده باشد. کارآزمایی‌های بیشتری برای تعیین تاثیر روش‌های مبتنی بر اینترنت با هدف کمک به ترک جوانان و بزرگسالان مورد نیاز هستند. نتایج به دست آمده باید با احتیاط تفسیر شوند، زیرا ما برخی از مطالعات وارد شده را در معرض خطر سوگیری (bias) بالا رتبه‌بندی کردیم، و برای بسیاری از پیامدها، کیفیت شواهد متوسط یا پائین بود.
شواهد به دست آمده از کارآزمایی‌های مربوط به بزرگسالان نشان می‌دهد که مداخلات مبتنی بر اینترنت تعاملی و هدفمند با یا بدون حمایت یا حمایت رفتاری اضافی، نسبت به کنترل کننده‌های غیر-فعال در شش ماه یا بیشتر به طور متوسط موثرتر هستند، اما شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این مداخلات بهتر از سایر درمان‌های فعال ترک سیگار بودند. با این حال بعضی از مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند، و شواهدی از وجود ناهمگونی آماری قابل توجه وجود داشت. اثربخشی درمان در جوانان ناشناخته است.
اینطور تخمین زده شده که مصرف دخانیات سالانه منجر به مرگ 7 میلیون نفر می‌شود. نیکوتین بسیار اعتیادآور است، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تقریبا 70% افراد سیگاری آمریکایی و انگلیسی مایل به ترک سیگار هستند. اگرچه بسیاری از افراد سیگاری تلاش می‌کنند که خودشان سیگار را ترک کنند، توصیه‌های یک متخصص سلامت شانس ترک را افزایش می‌دهد. از آنجایی که در سال 2016، 3.5 میلیارد کاربر اینترنت در سراسر جهان وجود داشت، اینترنت را به یک پلت‌فرم بالقوه برای کمک به افراد برای ترک سیگار تبدیل کرده است.
تعیین اثربخشی مداخلات مبتنی بر اینترنت برای ترک سیگار، اینکه اثربخشی مداخله توسط ویژگی‌های تعاملی یا اختصاصی شده تغییر می‌یابد یا خیر، و اینکه در اثربخشی بین نوجوانان، جوانان، و بزرگسالان تفاوتی وجود دارد یا خیر.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین، را که شامل جست‌وجو در MEDLINE؛ Embase و PsycINFO (through OVID) بود، جست‌وجو کردیم. محدودیتی از نظر زبان، وضعیت انتشار یا تاریخ نشر اعمال نشد. جست‌وجوی اخیر در آگوست 2016 انجام شد.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد مرور کردیم. شرکت‌کنندگان شامل افراد سیگاری بدون هیچ گونه تبعیضی بر اساس سن، جنسیت، قومیت، زبان یا وضعیت سلامت بودند. هر نوع مداخله اینترنتی واجد شرایط بود. شرایط مقایسه می‌توانست یک کنترل بدون مداخله، مداخله اینترنتی متفاوت، یا مداخله غیر-اینترنتی باشد. برای اینکه مطالعه‌ای وارد شود، باید میزان مصرف سیگار را در چهار هفته یا بیشتر اندازه‌گیری می‌کرد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به ارزیابی و استخراج داده‌ها پرداختند. داده‌ها را استخراج کردیم، و در صورت لزوم، پیامدهای ترک سیگار را در پیگیری شش ماهه یا بیشتر تجمیع کردیم، در جایی که پیامدهای طولانی-مدت در دسترس نبود، ما پیامدهای کوتاه-مدت را به صورت روایت‌گونه (narrative) گزارش کردیم. تاثیرات مطالعه را به صورت خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CI) گزارش کردیم.
مطالعات را با توجه به موارد زیر گروه‌بندی کردیم:1) مقایسه یک مداخله اینترنتی با یک بازوی کنترل غیر-فعال (به عنوان مثال راهنماهای خود-یاری منتشر شده)، 2) مقایسه یک مداخله اینترنتی با یک بازوی کنترل فعال (به عنوان مثال مشاوره رو-در-رو)، 3) ارزیابی افزودن حمایت رفتاری به یک برنامه اینترنتی، یا 4) مقایسه یک مداخله اینترنتی با مداخله اینترنتی دیگر. در جایی که مناسب بود، مطالعات را بر اساس سن گروه‌بندی کردیم.
67 مورد RCT را شناسایی کردیم، که شامل داده‌هایی مربوط به بیش از 110,000 شرکت‌کننده بود. داده‌های به دست آمده از 35,969 شرکت‌کننده را تجمیع کردیم.
فقط چهار RCT درباره بزرگسالان یا جوانان انجام شد که برای متاآنالیز (meta-analysis) واجد شرایط بودند.
نتایج برای کارآزمایی‌های بزرگسالان: هشت کارآزمایی، یک مداخله اینترنتی تعاملی و هدفمند را با کنترل کننده غیر-فعال مقایسه کردند. نتایج تجمعی، تاثیری را به نفع مداخله نشان دادند (RR: 1.15؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.30؛ 6786 = n). با این حال، ناهمگونی آماری بالا (I2 = 58%) و این اثر غیر-قابل توضیح بود، و کیفیت کلی شواهد بر اساس روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) پائین بود. پنج کارآزمایی مداخله اینترنتی را با یک کنترل کننده فعال مقایسه کردند. تخمین اثرگذاری تجمعی به نفع گروه کنترل بود، اما خط صفر را قطع کرد (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.09؛ 3806 = n؛ I2 = 0%)؛ درجه‌بندی کیفیت GRADE متوسط بود. پنج مطالعه یک برنامه اینترنتی را به همراه حمایت رفتاری در مقایسه با یک کنترل کننده غیر-فعال ارزیابی کردند (2334 = n). تجمیع این مطالعات تاثیر مثبت مداخله را نشان داد (RR: 1.69؛ 95% CI؛ 1.30 تا 2.18). با اینکه ناهمگونی آماری غیر-قابل توضیح بود (I2 = 60%)، درجه GRADE متوسط بود. چهار مطالعه، حمایت اینترنتی را به علاوه حمایت رفتاری در مقایسه با کنترل کننده فعال ارزیابی کردند. هیچ یک از مطالعات تفاوتی بین بازوهای کارآزمایی نشان ندادند (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.18؛ 2769 = n؛ I2 = 0%)؛ درجه‌بندی GRADE متوسط بود. هفت مطالعه یک مداخله تعاملی یا هدفمند اینترنتی، یا هر دو، را با مداخله اینترنتی که تعاملی/شخصی نبود، مقایسه کردند. نتایج تجمعی به نفع برنامه تعاملی یا هدفمند بود، اما این تخمین نقطه صفر را قطع کرد (RR: 1.10؛ 95% CI؛ 0.99 تا 1.22؛ 14623 = n؛ I2 = 0%)؛ درجه‌بندی GRADE متوسط بود. سه مطالعه پیام‌های مبتنی بر اینترنت اختصاصی و غیر-اختصاصی را با پیام‌های غیر-هدفمند مقایسه کرد. پیام‌های هدفمند نرخ‌های ترک بالاتری را در مقایسه با کنترل کننده ارائه کرد، اما این تخمین دقیق نبود (RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.97 تا 1.41؛ 4040 = n،) و شواهدی از وجود ناهمگونی آماری ناشناخته غیر-قابل توضیح وجود داشت (I2 = 57%)؛ درجه‌بندی GRADE پائین بود.
نتایج به دست آمده باید با احتیاط تفسیر شوند، چرا که ما برخی از مطالعات وارد شده را در معرض خطر سوگیری (bias) بالا قضاوت کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.