پیشینه
تنگی نفس یک نشانه شایع و ناراحت کننده در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته و دیگر بیماری‌ها در پایان دوره زندگی است. درمان تنگی نفس بسیار مشکل است. بنزودیازپین‌ها گروهی از داروهای آرام‌بخش هستند، شامل لورازپام، کلورازپات، دیازپام، آلپرازولام و تمازپام، که عمدتا برای اختلالات خواب و اضطراب استفاده می‌شوند، اما به‌طور گسترده‌ای برای تسکین تنگی نفس هم مصرف می‌شوند.
نتایج کلیدی
در این مرور سیستماتیک به‌روز شده، هدف ما تعیین این موضوع بود که بنزودیازپین‌ها در بزرگسالان مبتلا به بیماری پیشرفته تنگی نفس را کاهش می‌دهند یا خیر. در آگوست 2016، هشت مطالعه را پیدا کردیم.
بنزودیازپین‌ها در مقایسه با دارونما (placebo) باعث بروز عوارض جانبی بیشتری مانند بی‌حالی یا خواب‌آلودگی می‌شوند، اما در مقایسه با مورفین عوارض جانبی کمتری دارند. بنابراین این مرور فقط در صورتی از مصرف بنزودیازپین‌ها حمایت می‌کند که دیگر روش‌های درمان اولیه، مانند اوپیوئیدها و درمان‌های غیر دارویی، شکست خورده باشند. با این حال، برای پیدا کردن راه‌های بهتری برای از بین بردن این نشانه‌های طاقت‌فرسا در افراد مبتلا به بیماری‌های پیشرفته، نیاز به انجام مطالعات بیشتری وجود دارد.
به‌طور خلاصه، به این نتیجه رسیدیم که شواهدی وجود ندارد که بنزودیازپین‌ها تنگی نفس را در افراد بزرگسال مبتلا به بیماری های پیشرفته کاهش می‌دهند.
نسبت به نسخه قبلی این مرور، یک مطالعه جدید را برای ورود شناسایی کرده‌ایم، اما نتیجه‌گیری‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند. هیچ شواهدی له یا علیه استفاده از بنزودیازپین‌ها برای تسکین تنگی نفس در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته و COPD وجود ندارد. بنزودیازپین‌ها موجب خواب‌آلودگی بیشتری در مقایسه با دارونما، اما کمتر در مقایسه با مورفین، می‌شوند. زمانی که اوپیوئیدها و روش‌های غیر دارویی موفق به کنترل تنگی نفس نمی‌شوند، تجویز بنزودیازپین‌ها ممکن است به عنوان درمان خط دوم یا سوم در نظر گرفته شوند. انجام مطالعاتی با روش انجام خوب و با قدرت آماری کافی مورد نیاز است.
این مطالعه که به‌روز شده مرور اصلی کاکرین، منتشر شده در شماره 1 سال 2010 است، به بررسی «نقش بنزودیازپین‌ها در تسکین تنگی نفس در بیماری‌های پیشرفته بدخیم و غیر بدخیم در بزرگسالان» می‌پردازد. تنگی نفس یکی از شایع‌ترین نشانه‌های دیده شده در مراحل پیشرفته بیماری‌های بدخیم و غیر بدخیم است. بنزودیازپین‌ها به‌طور گسترده‌ای برای تسکین تنگی نفس در بیماری‌های پیشرفته استفاده شده و به‌طور مرتب در منابع علمی توصیه می‌شوند. در زمان انتشار قبلی این مرور کاکرین، هیچ شواهدی برای تعیین تاثیر مطلوب بنزودیازپین‌ها در تسکین تنگی نفس در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته و بیماری مزمن انسدادی ریه (chronic obstructive pulmonary disease; COPD) یافت نشد.
هدف اولیه این مرور، تعیین اثربخشی بنزودیازپین‌ها در تسکین تنگی نفس در افراد مبتلا به بیماری‌های پیشرفته بود. اهداف ثانویه عبارت بودند از تعیین اثربخشی انواع مختلف بنزودیازپین‌ها، دوزهای مختلف بنزودیازپین‌ها، روش‌های متفاوت مصرف، عوارض جانبی بنزودیازپین‌ها، و اثربخشی آنها در گروه‌های مختلف بیماری.
این مرور، مطالعه سال 2010 را به‌روز می‌کند. برای یافتن مطالعات مروری اصیل، 14 بانک اطلاعاتی الکترونیکی را تا سپتامبر 2009 جست‌وجو کردیم. فهرست منابع تمام مطالعات مرتبط، کتب کلیدی، مطالعات مروری، و وب‌سایت‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. برای به‌روزرسانی، CENTRAL؛ MEDLINE و EMBASE و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی را برای یافتن مطالعات منتشر نشده یا در حال انجام بیشتر، تا آگوست 2016، جست‌وجو کردیم. با محققان مطالعه و متخصصین در زمینه مراقبت تسکینی (palliative care) تماس گرفتیم تا امکان دسترسی را به مطالعات بیشتر، داده‌های منتشر نشده، یا جزئیات مطالعه، در صورت لزوم، داشته باشیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های بالینی کنترل شده‌ای (controlled clinical trials; CCTs) را وارد کردیم که تاثیر بنزودیازپین‌ها را در مقایسه با دارونما (placebo) یا کنترل فعال در کاهش تنگی نفس در افراد مبتلا به مراحل پیشرفته سرطان، بیماری مزمن انسدادی ریه، نارسایی مزمن قلب (chronic heart failure; CHF)، بیماری نورون حرکتی (motor neurone disease; MND) و فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (idiopathic pulmonary fibrosis; IPF) مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و خلاصه‌های شناسایی شده را بررسی کردند. سه نویسنده مرور مستقلا ارزیابی همه مطالعات بالقوه مرتبط (متن کامل)، استخراج داده‌ها، و ارزیابی کیفیت روش‌شناسی (methodology) را انجام دادند. متاآنالیز را در جای مناسب خود انجام دادیم.
در مجموع، هشت مطالعه را برای ورود یافتیم: هفت مطالعه در مطالعه قبلی و یک مطالعه بیشتر در این به‌روزرسانی. همچنین دو مطالعه در انتظار طبقه‌بندی را در این به‌روزرسانی شناسایی کردیم. مطالعات همگی کوچک (حداکثر تعداد 101 شرکت‌کننده) بوده و شامل داده‌هایی از همه 214 شرکت‌کننده مبتلا به سرطان پیشرفته یا COPD بود، که آنها را تجزیهوتحلیل کردیم. فقط یک مطالعه با خطر پائین سوگیری (bias) وجود داشت. اغلب مطالعات به علت کمبود اطلاعات در مورد تولید تصادفی توالی (random sequence generation)، کورسازی (concealment)، و ریزش نمونه (attrition)، خطر سوگیری نامشخصی داشتند. آنالیز همه مطالعات تاثیرات مطلوبی را از بنزودیازپین‌ها در تسکین تنگی نفس (پیامد اولیه) در افراد مبتلا به سرطان پیشرفته و COPD (8 مطالعه، 214 شرکت‌کننده) در مقایسه با دارونما، میدازولام (midazolam)، مورفین (morphine)، یا پرومتازین (promethazine) نشان نداد. علاوه بر این، هیچ تاثیر قابل‌توجه معنی‌داری در پیشگیری از بروز تنگی نفس اپیزودیک (دیس‌پنه و پیشرفته) در افراد مبتلا به سرطان در مقایسه با مورفین (پس از 48 ساعت: خطر نسبی (RR): 0.76؛ %95 CI؛ 0.53 تا 1.09؛ 2 مطالعه؛ 108 شرکت‌کننده) مشاهده نشد. آنالیزهای حساسیت (sensitivity) هیچ تفاوت آماری معنی‌داری را با توجه به نوع بنزودیازپین، دوز، روش و فراوانی مصرف، طول دوره درمان، یا نوع کنترل نشان ندادند. بنزودیازپین‌ها در مقایسه با دارونما باعث بروز عوارض جانبی بیشتری از جمله گیجی، بی‌حالی و خواب‌آلودگی شدند که از نظر آماری معنی‌دار بودند (تفاوت خطر (RD): 0.74؛ 95% CI؛ 0.37 تا 1.11؛ 3 مطالعه؛ 38 شرکت‌کننده). در مقابل، دو مطالعه گزارش کردند که مورفین عوارض جانبی بیشتری را نسبت به میدازولام ایجاد کرد (RD: -0.18؛ 95% CI؛ 0.31- تا 0.04-؛ 194 نفر شرکت‌کننده).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.